اطلاعات بيماري

وقتی در فردی خونریزی بدون دلیل، کبودی مکرر پوست یا بدون وجود ضربه و در دخترها خونریزی غیرعادی در دوران ماهانه و بدون دلیل وجود داشته باشد، از بیمار آزمایش خون درخواست می‌شود تا سطح پلاکت ارزیابی شود. بعد از اینکه ثابت شد پلاکت پایین است باید به 3 نکته توجه کرد؛ ابتدا باید دید آیا در معاینه بالینی طحال بزرگ‌تر شده است؟ نکته بعدی مطالعه کامل‌تر خون محیطی بیمار است چون در بعضی از بیماران تغییرات دیگری در خون ایجاد می‌شود که می‌توان از روی آن به مشکلات دیگری پی برد. در مرحله سوم نمونه‌ای از مغز استخوان تهیه می‌شود. با انجام این 3 مرحله معلوم می‌شود بیمار در کدام گروه قرار دارد و درمان نیز بر همان اساس آغاز می‌شود. اگر کاهش پلاکت در اثر عوارض دارویی مثل داروهای شیمی‌درمانی باشد می‌توان با دادن داروهای کمکی دوران نقاهت و افت شمارش پلاکتی را سریع‌تر اصلاح کرد.

• به دام افتادن پلاکت ها در طحال: این اتفاق وقتی می‌افتد که طحال بزرگ می‌شود. طحال می‌تواند مسوول احتباس 90 درصد تولیدات مغز استخوان باشد. علت بزرگی طحال در کشور ما همچنان وجود بیماری‌های کبدی و فشار خون بالای وریدی به نام پورت در کبد است.
• عللی که مانع تولید پلاکت می‌شوند. در این اختلال یا مغز استخوان مشکل دارد یا درگیر بیماری‌های دیگر (لوسمی، برخی انواع کم خونی ها، عفونت های ویروسی مثل هپاتیت C یا اچ.آی.وی، داروهای شیمی درمانی، مصرف سنگین الکل) می‌شود. مثلا ممکن است در مغز استخوان ضعفی در تولید پلاکت وجود داشته باشد یا فرد به سرطان مبتلا باشد و شیمی‌درمانی شود و داروهای شیمی‌درمانی روی مغز استخوان تاثیر بگذارد و پلاکت‌ها را کاهش دهد. در حال حاضر داروهای شیمی‌درمانی برای بیماری سرطان و بعضی از بیماری‌های دیگر شایع‌ترین علت کاهش پلاکت هستند.
• افزایش تخریب پلاکت ها به دلیل بارداری، ترومبوسیتوپنی ایمنی یا itp، وجود باکتری در خون، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ترومبوتیک، سندرم همولیتیک اورمیک، مصرف برخی داروها مثل هپارین

• درمان عوامل زمینه ای بیماری: اگر پزشک بتواند بیماری یا دارویی را که موجب ترومبوسیتوپنی شده است شناسایی کند، تمرکز درمانی روی آن عامل می تواند ترومبوسیتوپنی را در فرد مداوا کند. به عنوان مثال اگر منشاء بیماری هپارین باشد، پزشک از او می خواهد مصرف آن را قطع نماید و داروی رقیق کننده دیگری به او تجویز می کند. البته ممکن است حتی بیش از یک هفته از قطع هپارین بیماری در فرد باقی بماند.
• تزریق خون یا پلاکت: اگر سطح پلاکت خون بیش از اندازه پایین بیاید، پزشک این کمبود را با تزریق بسته های پلاکت یا گلبول قرمز جبران می کند.
• دارو ها: اگر علت بیماری، مشکلات دستگاه ایمنی باشد، پزشک دارو هایی جهت افزایش سطح پلاکت خون تجویز می نماید. اولین انتخاب پزشکان احتمالا کورتیکو استروئید ها هستند، اگر این دارو ها موثر واقع نشوند، آن ها از دارو های قویتری برای سرکوب دستگاه ایمنی بدن استفاده خواهند کرد.
• عمل جراحی: اگر گزینه های درمانی فوق کمک چندانی به بهبود بیمار نکنند، پزشک برای خارج کردن طحال (اسپلنکتومی) از عمل جراحی بهره خواهد گرفت.
• تعویض پلاسما: پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک می تواند منجر به نیاز فوری به تعویض پلاسمای خون شود.

• کبود شدن راحت و بیش از حد پوست (پورپورا)
• خونریزی سطحی داخل پوست که بصورت لکه‌های‌ کوچک‌، گرد، بدون‌ برجستگی‌ و به‌ رنگ‌ قرمز مایل‌ به‌ ارغوانی‌ بوده (پتشی) و معمولا در پایین پاها دیده می شود
• خونریزی طولانی از بریدگی ها
• خون در مدفوع یا ادرار
• خونریزی سنگین و غیرعادی در قاعدگی
• خستگی
• بزرگ شدن طحال
• زردی یا یرقان

بیماری کاهش پلاکت ارثی نیست

برای بسیاری از افرادی که دچار کاهش پلاکت خون هستند این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توانند ازدواج کنند و صاحب فرزند شوند؟ باید گفت نگرانی‌ای در این زمینه وجود ندارد چون بیماری ژنتیکی نیست و از پدر و مادر به جنین منتقل نمی‌شود، مگر در موارد بسیار استثنایی، ولی بیماران خانمی که جزو گروه دوم هستند و دچار تخریب محیطی پلاکت در اثر تولید آنتی‌بادی‌اند یا مبتلا به itp هستند باید در دوران بارداری خود تحت‌نظر پزشک متخصص خون و زنان باشند چون آنتی‌بادی‌ها می‌توانند از جفت عبور کنند و در نوزاد نیز با کاهش پلاکت گذرا روبرو شویم. البته این اتفاق نیز خطرناک نیست و متخصصان اطفال و نوزادان کودک را تحت نظر می‌گیرند تا خطر برطرف شود. itp در خانم‌ها بیشتر از آقایان دیده می‌شود ولی میزان شیوع موارد دیگر کاهش پلاکت در هر دو جنس تقریبا برابر است.