حصبه - تب تیفوئیدی (Typhoid fever)

حصبه یا تب تیفویید از باکتری سالمونلاتیفی پدید می آید. این بیماری در کشور های صنعتی بسیار کم دیده می شود. با این وجود در کشورهای در حال توسعه، نیازمند درمان های جدی به ویژه در کودکان میباشد.
این بیماری از طریق آب و غذای آلوده و یا ارتباط نزدیک با فرد مبتلا، منتقل می شود. از نشانه های آن تب بالا، سردرد، دردهای شکمی، یبوست و یا اسهال را می توان برشمرد.
بسیاری از مبتلایان با سپری شدن چند روز از شروع دوره درمان با آنتی بیوتیک احساس بهبود می کنند، البته ممکن است عوارض بیماری منجر به فوت عده کمی از بیماران شود. با اینکه واکسن های ضد تب تیفویید در دسترس می باشند، اما به طور کامل کارامد نیستند. این واکسن ها معمولا برای افرادی که در معرض این بیماری هستند یا آن هایی که به مناطق پرخطر سفر می کنند، تجویز می شود.

دلایل:

تب تیفویید توسط یک باکتری مسری به نام سالمونلاتیفی (S. typhi) پدید می آید. گرچه سالمونلاتیفی و باکتری عامل بیماری سالمونلا (بیماری روده ای دیگر) تا حدودی به هم مرتبطند اما از یکدیگر متفاوتند و نباید با هم اشتباه شوند.

راه های انتقال مدفوعی و دهانی باکتری

باکتری ناقل این بیماری، از طریق آب و غذای آلوده و گاها از طریق ارتباط مستقیم با شخص مبتلا منتشر می شود. در کشور های در حال توسعه که بومی تب تیفویید هستند، بیشترین علت ابتلا به سبب نوشیدن آب آشامیدنی آلوده و سیستم فاضلاب معیوب می باشد. اکثر قریب به اتفاق مبتلایان در کشورهای توسعه یافته از طریق مسافرت به باکتری تیفویید آلوده می شوند و آن را به روش های مدفوعی یا دهانی منتشر می کنند.
این بدان معنی است که باکتری سالمونلاتیفی در مدفوع و گاهی در ادرار فرد مبتلا باقی می ماند. ممکن است افراد پس از تناول غذایی که فرد مبتلا آن را طبخ کرده است و دستانش را پس از دستشویی به خوبی نشسته است، به این بیماری دچار شوند. همچنین فرد می تواند پس از خوردن آب آلوده به تب تیفویید دچار شود.

ناقلان تیفویید

حتی پس از مداوای کامل با آنتی بیوتیک هم عده معدودی از افراد ممکن است برای سال ها این باکتری را در روده و کیسه صفرای خود نگه دارند. این افراد که ناقلان مزمن خوانده می شوند، باکتری را از دستگاه گوارش به مدفوع خود منتقل می کنند و قادرند دیگران را آلوده کنند، در حالی که خود کوچکترین علامتی از بیماری را نشان نمی دهند.

مراقبت:

داروهایی که در درمان تیفوئید توصیه می شود عبارتند از:
کلرامفنیل، کوتریموکسازول ، آمپی سیلین ، آموکسی سیلین و در صورت اثبات مقاومت دارویی میتوان ضمن بستری نمودن بیماران از سفالوسپورین های نسل سوم مانند CEFTRIAXONE یا از کینولون هایی مانند CIPROFLOXACIN استفاده کرد. ایزولاسیون و جدا سازی بیماران لازم نیست ولی رعایت موازین بهداشتی در رابطه با مدفوع و ادرار ضروری است قرنطینه لزومی ندارد. ضدعفونی مدفوع، ادرار با شیرآهک 20% ، کرئولین 5% یا محلول کلر 20 PPM و کلیه لوازمی که آلوده به آنها شده باشد با مواد پاک کننده الزامی است. ایمنسازی افراد خانواده و کسانی که در تماس با بیمار بوده اند بطور روتین توصیه نمی شود.

علائم:

علائم و نشانه ها نسبتا تدریجی افزایش می یابند و اغلب پس از یک تا سه هفته پس از مواجهه با بیماری بروز می کنند.

مرحله اولیه بیماری

علائمی که در مراحل اول ابتلا به بیماری بروز می کنند عبارتند از:
  • تبی که از دمای پایین شروع می شود و روزانه افزایش می یابد، گاهی ممکن است به 104.9 درجه فارنهایت (40.5 درجه سانتیگراد) نیز برسد.
  • سردرد
  • ضعف و خستگی مفرط
  • درد عضلانی
  • تعریق
  • سرفه خشک
  • کاهش اشتها و وزن
  • دردهای شکمی
  • اسهال یا یبوست
  • راش های پوستی
  • تورم زیاد شکم

مراحل پیشرفته تر بیماری

اگر فرد مداوا نشود، مشکلاتی از قبیل موارد ذیل پیش خواهد آمد:
  • هذیان گفتن
  • بی حال و بی حرکت شدن با چشمانی نیمه باز، حالتی که به آن مرحله تیفوییدی گویند.
به علاوه عوارض تهدید کننده حیات معمولا در این مرحله بروز می کنند.
در برخی افراد نشانه ها و علائم پس از دو هفته از فروکش کردن تب دوباره عود می کند.