حمله ایسکمیک گذرا (Transient ischemic attack)

حمله ایسکمیک گذرا (TIA) شبیه به سکته مغزی است با علائمی مشابه. با این تفاوت که این حمله تنها چند دقیقه طول می کشد و آسیب های پایداری به جا نمی گذارد.
گاها به حمله ایسکمیک گذرا سکته کوچک هم گفته می شود. حمله ایسکمیک یک پیش آگاهی برای بیمار محسوب می شود. غالبا یک سوم کسانی که به حمله ایسکمیک گذرا مبتلا می شوند، نهایتا با احتمال رخ داد نیم سکته در سال دچار سکته می شوند.
حمله ایسکمیک گذرا هم هشدار است و هم فرصت. یعنی هم احتمال بروز سکته را هشدار می دهد و هم فرصتی است برای برداشتن قدم های پیشگیرانه.

تشخیص:

از آنجا که یک حمله ایسکمی گذرا کوتاه‌مدت است، پزشک شما ممکن است فقط براساس سابقه پزشکی این رویداد نسبت به هر یافته‌ای که طی یک معاینه فیزیکی و عصبی معمول بدست آمده، تشخیص دهد.
 

آزمایش‌ها و معاینه فیزیکی

پزشکتان ممکن است عوامل خطرساز سکته مغزی را ارزیابی کند، از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و بالا بودن سطح اسید آمینه هموسیستئین.پزشکتان همچنین ممکن است از یک گوشی پزشکی برای گوش دادن به صدای آشفته بیشتر شریان‌ها که ممکن است نشان دهنده آترواسکلروز باشد استفاده کند. پزشکتان ممکن است قطعات کلسترول یا تکه‌های پلاکت (آمبولی) را در عروق خونی کوچک شبکیه چشم شما در پشت چشم‌تان در طول معاینه چشم با استفاده از افتالموسکوپ مشاهده کند.
 

سونوگرافی شریان کاروتید

پزشک، یک دستگاه مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا را به گردن شما می‌فرستد. سپس امواج صوتی از طریق بافت و پشت گردن شما منتقل شده، و پزشک شما می‌تواند تصاویر را روی یک صفحه نمایش برای بررسی میزان تنگی یا لخته شدن در شریان‌های کاروتید تجزیه و تحلیل کند.
 

سی تی اسکن (CT)

اسکن سر نیز ممکن است به صورت یک ارزیابی غیرتهاجمی سرخرگ گردن و مغز شما مورد استفاده قرار گیرد. سی تی آنژیوگرافی از اشعه X شبیه به یک سی تی اسکن استاندارد سر استفاده می‌کند اما همچنین ممکن است شامل تزریق یک ماده حاجب به یک رگ خونی باشد.
 

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

این روش، با استفاده از یک میدان مغناطیسی قوی، می‌تواند یک نمای سه بعدی مرکب از مغز شما تولید کند.
 

آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA)

این یک روش ارزیابی شریان گردن و مغز شما است که از یک میدان مغناطیسی قوی مشابه با MRI استفاده می کند.
 

اکوکاردیوگرافی

پزشکتان ممکن است یک اکوکاردیوگرافی از طریق مری برای بررسی دقیق‌تر شما انتخاب کند. چون لوله از پشت قلب شما عبور می‌کند می‌تواند تصاویر واضح‌تر از لخته‌های خونی بدهد که به روش سنتی اکوکاردیوگرافی قابل مشاهده نیستند.
 

آرتریوگرافی

این روش تصاویری از شریان‌ها در مغز شما می‌دهد که به طور معمول در تصویربرداری اشعه ایکس دیده نمی‌شود. رادیولوژیست یک لوله باریک انعطاف‌پذیر (کاتتر) از طریق یک برش کوچک، معمولا از کشاله ران شما وارد می‌کند.
سپس رادیولوژیست یک رنگ از طریق کاتتر تزریق می‌کند تا تصاویر اشعه ایکس از عروق در مغز شما ایجاد شود. این روش ممکن است در برخی موارد استفاده شود.

دلایل:

حمله ایسکمیک گذرا دارای منشا مشترکی با سکته مغزی است، که رایج ترین نوع حمله است. در حمله ایسکمیک گذرا لخته خونی مانع رسیدن خون به قسمتی از مغز می شود. در این حمله برخلاف سکته مغزی انسداد مختصری رخ می دهد و آسیب های دائمی از خود به جا نمی گذارد.
دلایل زمینه ساز این بیماری معمولا تجمع رسوبات کلسترول حاوی سلول های چربی که پلاک نامیده می شوند در یکی از عروق یا رگهای منشعب آن است که اکسیژن و مواد مغذی را به مغز می رسانند. (تصلب شرایین)
پلاک ها می توانند حرکت خون را در رگ کاهش داده و یا به تشکیل لخته ها سرعت بخشند. این لخته ها عموما از طریق عروقی که از دیگر اعضا خصوصا قلب، به مغز متصلند به سمت مغز منتقل می شوند و سبب حمله ایسکمیک گذرا می گردند.

مراقبت:

بلافاصله پس از اینکه پزشک علت حمله ایسکمیک گذرا را دریافت، هدف درمانی او تصحیح ناهنجاری و پیشگیری از سکته مغزی خواهد بود. بسته به عوامل حمله در فرد، پزشک دارو های خاصی به منظور کاهش احتمال لخته شدن خون تجویز می کند و یا اینکه بنا به تشخیص، جراحی بالن (آنژیوپلاستی) را پیشنهاد می دهد.

دارو ها

پزشکان دارو های متعددی را برای کاهش احتمال سکته پس از حمله ایسکمیک گذرا استفاده می کنند. این دارو ها با توجه به محل، علت، شدت و نوع حمله ایسکمیک گذرا انتخاب می شوند. ممکن است پزشک دارو های زیر را تجویز نماید:
  • دارو های ضد تجمع پلاکت: این دارو ها موجب می شوند احتمال تجمع پلاکت ها کمتر شود. پلاکت ها یکی از انواع سلول های خونی هستند که در بدن در حال گردش هستند. وقتی رگ های خونی آسیب می بینند، این پلاکت های بهم چسبیده تشکیل لخته های خونی می دهند. این فرآیند با لخته شدن پروتئین ها در پلاسمای خون انجام می شود.
بیشترین داروی ضد پلاکت مصرفی آسپرین است. آسپرین ارزانترین درمان است و کمترین عوارض جانبی را دارد. یک جایگزین برای آسپرین داروی ضد پلاکت کلوپیدوگرل است.
ممکن است پزشک به منظور کاهش لخته های خونی داروی آگرنوکس (ترکیبی از آسپرین با دوز پایین و داروی ضد پلاکت دی پیریدامول) را تجویز نماید. نحوه عملکرد دی پیریدامول کمی با آسپرین متفاوت است.
  • ضد انعقاد ها: این دارو ها شامل هپارین و وارفارین می شوند. این دارو ها به جای تاثیر روی عملکرد پلاکت ها، روی سیستم لخته سازی پروتئین ها کار می کنند.
هپارین برای مدت کوتاهی مورد مصرف قرار می گیرد و وارفارین در طولانی مدت مصرف می شود.
این دارو ها نیاز به نظارت دقیق دارند. اگر بیمار دچار  فیبریلاسیون دهلیزی باشد پزشک نوع دیگری از دارو های ضد انعقاد به نام دابیگاتران را تجویز می نماید.
  • عوامل ترومبولیتیک: در برخی از موارد برای معالجه یک سکته در حال رخداد، درمان ترومبولیتیک انجام می گیرد. در این روش درمانی لخته های خون که جلوی جریان خون به سمت مغز را می گیرند حل می شوند.
در این شرایط علائم عصبی کمی بیش از چند دقیقه به طول می انجامند و پس از آن پیشرفت نمی کنند. عامل ترومبولیتیک آلتپلاز که به نام فعال کننده بافتی نوترکیب پلاسمینوژن نیز شناخته می شود و برای اولین بار توسط سازمان غذا و دارو مورد تایید قرار گرفت و در سال 1996 برای درمان سکته مغزی در ساعات اولیه آن مورد مصرف قرار گرفت.

عمل جراحی

  • اندآرترکتومی کاروتید
اگر دچار تنگی کاروتید شدید یا خفیف باشید ممکن است پزشک اندآرترکتومی کاروتید را پیشنهاد کند. این عمل جراحی پیشگیرانه، قبل از اینکه سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرای دیگری رخ دهد، شریان های کاروتید را از رسوبات چربی پاک می کند. با یک برش شریان را باز کرده رسوبات را پاک می کنند و شریان را می بندند.
  • آنژیوپلاستی
در موارد خاص عملی به نام آنژیوپلاستی کاروتید یا استنت گذاری انجام می شود.در این عمل جراحی از وسیله ای بادکنک مانند برای باز کردن عروق دارای لخته استفاده می شود و یک لوله سیمی (استنت) برای باز نگه داشتن شریان جای گذاری می شود.

علائم:

معمولا این حمله تنها چند دقیقه به طول می انجامد و علائم و نشانه ها پس از یک ساعت محو می شوند. این علائم به نشانه های اولیه سکته مغزی بسیار شباهت دارد و شروع ناگهانی علائم زیر را بدن شامل می شود:
  • ضعف، بی حسی و فلج بخشی از صورت و دست و پا، غالبا در یک طرف بدن
  • ادای کلمات نافهموم و درهم یا مشکل در فهم صحبت های دیگران
  • دو تا دیدن اشیا یا نابینایی در یک یا هر دو چشم
  • سرگیجه و عدم تعادل و هماهنگی اعضا
ممکن است فرد چند بار دچار این حمله شود و علائم در هر مرتبه مشابه یا متفاوت از مراحل قبل باشد، این تفاوت به نوع ناحیه درگیر مغز وابسته است.
 

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر تصور می کنید که دچار حمله ایسکمیک گذرا شده اید به سرعت در پی مراقبت های اورژانس پزشکی باشید. ارزیابی و تشخیص به موقع وضعیت های قابل درمان فرد، می تواند او را در جهت پیشگیری از وقوع سکته یاری کند.