اطلاعات بيماري

قارچ ناخن (Nail fungus)

قارچ ناخن مشکل شایعی است که بصورت نقاط زرد یا سفید زیر نوک ناخن انگشتان دست یا پا دیده می شود. با پیشرفت عفونت قارچی، قارچ ناخن ممکن است باعث بی رنگ شدن، ضخیم شدن و از بین رفتن لبه های ناخن گردد. این حالت ممکن است در چند ناخن دیده شود اما معمولا همه ناخن ها را گرفتار نمی کند.
اگر عفونت ناخن خفیف بوده و شما را اذیت نمی کند احتمالا به درمان نیاز نخواهید داشت. اگر ناخن دردناک است و ضخیم شده، نیاز به درمان و دارو دارد. گاهی حتی با وجود موفقیت آمیز بودن درمان، قارچ ناخن پس از مدتی بر می گردد.
به قارچ ناخن اونیکومایکوسیس (tinea unguium) می گویند. وقتی قارچ مناطق بین انگشت پا و پوست پا را عفونی می کند به آن پای ورزشکاران می گویند (tinea pedis).

تشخیص:

انجام آزمون برای درماتوفیت‌ها در طبابت روزمره به آسانی انجام می‌شود. البته تشخیص بالینی عفونت قارچی ناخن دشوار است، چون درماتوفیت‌ها تنها در نیمی از بیماران وجود دارند. لازم است قطعات کوچک ناخن به مدت یک ساعت در محلول هیدروکسید پتاسیم 20 خیسانده شوند و سپس تحت معاینه مستقیم با میکروسکوپ قرار گیرند (میزان منفی کاذب 40-30). روایی (Validity) این آزمون به مهارت آزمون‌گر بستگی دارد. ارسال ناخن و دبری‌های زیر ناخن برای انجام کشت قارچ‌شناسی حساسیت را افزایش می‌دهد ولی ممکن است چند هفته طول بکشد.

دلایل:

عفونت های قارچی ناخن به وسیله ارگانیسم های قارچی متنوعی ایجاد می شوند. شایع ترین آنها «درماتوفیت» است. مخمر ها و کپک های قارچی هم می توانند عفونت های ناخن پدید بیاورند.
قارچ ناخن در هر سنی می تواند بروز کند، اما بیشتر در سالمندان شایع است. با بالا رفتن سن، ناخن شکننده و خشک می شود و این ترک ها به قارچ اجازه ورود به ناخن را می دهند. عوامل دیگر –مانند کاهش جریان خون به پا ها و ضعف سیستم ایمنی- هم نقش موثری در ابتلا به قارچ ناخن دارند.
ممکن است قارچ ناخن پا، از بیماری پای ورزشکاران –قارچ پا- شروع شود و بیش از یک ناخن را درگیر کند. اما سرایت قارچ از شخصی به شخص دیگر موضوع شایعی نیست و زیاد دیده نمی شود.

عوامل خطر ساز قارچ ناخن

سالمندی، کاهش جریان خون، چند سال قرار گرفتن در معرض قارچ و کاهش سرعت رشد ناخن ها
تعریق شدید
داشتن سابقه ابتلا به پای ورزشکاران
پابرهنه راه رفتن در مناطق عمومی و نم دار، مثل استخر، باشگاه و حمام
داشتن جراحت خفیف روی پوست یا ناخن یا بیماری پوستی مثل پسوریازیس
دیابت، مشکل گردش خون یا ضعف سیستم ایمنی

انگشتان پا در مقابل انگشتان دست

قارچ ناخن اغلب در انگشتان پا اتفاق می افتد به این دلیل که:

انگشتان پا در یک محیط تاریک، گرم و مرطوب (داخل کفش) محصور شده اند؛ یعنی دقیقا محلی که مناسب زندگی قارچ هاست.
جریان خون انگشتان پا نسبت به انگشتان دست کمتر است و همین امر کار سیستم ایمنی بدن را برای تشخیص و از بین بردن عفونت سخت می کند.

مراقبت:

درمان عفونت های قارچی ناخن گاهی مشکل است. اگر روش های مراقبت در خانه و داروهای بدون نسخه کمک نکردند به پزشک مراجعه کنید. درمان به شدت و نوع عارضه بستگی دارد. ممکن است ماه ها طول بکشد تا نتیجه بگیرید و حتی اگر قارچ ناخن بهبود پیدا کرده باشد باز هم امکان عود دارد.

داروها

پزشک دارو های ضدقارچ خوراکی یا مالیدنی تجویز می کند. در برخی موارد استفاده از هر دو شکل دارو به درمان موثر کمک می کند.

داروهای ضد قارچ خوراکی: این داروها اولین انتخاب ها هستند چون عفونت را سریع تر از داروهای مالیدنی از بین می برند. داروهایی مانند «تربینافین» و «ایتراکونازول» دارو هایی هستند که به رشد ناخن جدید سالم فاقد عفونت کمک می کنند؛ این ناخن جدید به آرامی جای قسمت عفونی را می گیرد.

دوره مصرف این دارو ها 6 تا 12 هفته است، اما بیش از 4 ماه طول می کشد تا عفونت از بین برود. موفقیت این دارو ها در سالمندان بالای 65 سال کمتر است.
آسیب کبدی و راش پوستی از جمله عوارض محتمل این دارو ها هستند. پزشک این دارو ها را به مبتلایان به بیماری کبدی، نارسایی قلبی مادرزادی و یا مصرف کنندگان دارو های خاص تجویز نمی کند.

لاک ناخن طبی: داروی «سیکلوپیروکس» به شکل لاک ناخن در بازار موجود است. می بایست روزی یک بار آن را روی ناحیه درگیر قارچ بمالید. همچنین باید بعد از یک هفته لایه های پوستی را که روی هم انباشته شده اند، با الکل پاک کنید و دوباره دارو را روی محل بمالید. این لاک باید حدود یک سال مصرف شود.
کرم ناخن طبی: اگر ابتدا سطح ضخیم شده ناخن را نازک کنید، کرم ها بهتر کار می کنند. به این صورت کرم راحت تر از سطح سخت ناخن گذشته و به قارچ های زیر آن نفوذ می کند. کرم های اوره در این زمینه کاربرد دارند.

جراحی

ممکن است پزشک پیشنهاد کند ناخن به طور موقت خارج شود تا بتوان به راحتی داروی ضد قارچ را روی آن مالید. بعضی از قارچ های ناخن به دارو جواب نمی دهند، اگر عفونت جدی یا به شدت دردناک باشد ممکن است پزشک ناخن را به طور دایمی خارج کند.

سبک زندگی و مراقبت در خانه

بیشتر اوقات می توان قارچ ناخن را در خانه درمان کرد:

از پماد ها و کرم های ضد قارچ بدون نسخه استفاده کنید: اگر متوجه قسمت های سفید روی ناخن شدید آن را با سوهان بسایید، ناخن را در آب بگذارید، خشک کنید و دارو را روی آن بمالید.
ناخن ضخیم شده را سوهان بکشید و کوتاه کنید: با این کار درد و فشار زیر ناخن کم می شود و دارو بهتر به ناحیه درگیر، نفوذ می کند.
اگر عارضه ای دارید که جریان خون را در بدن شما ضعیف کرده است و نمی توانید ناخن های پایتان را بگیرید –در صورت بریده شدن پوست صدمات شدیدی به عضو وارد می شود- حتما با پزشک مشورت کنید.

پیشگیری از قارچ ناخن

اقدامات زیر از ابتلا به قارچ ناخن، عود عفونت قارچی و عارضه پای ورزشکاران پیشگیری می کند:

مرتب دست و پای خود را بشویید. دستتان را بعد از تماس با محل عفونت بشویید. پاهایتان را بعد از شستن با کرم های مخصوص آغشته کنید.
به هنگام گرفتن ناخن، گوشه های ناخن را به سمت پایین شیب ندهید. ناخن را مثل خطی صاف کوتاه کنید، لبه آن را سوهان بکشید و نواحی ضخیم را با سوهان نازک کنید.
جوراب های جاذب عرق بپوشید یا جوراب هایتان را در طول روز عوض کنید.
کفش هایتان را از مواد تنفس پذیر انتخاب کنید.
کفش های کهنه را دور بریزید یا درون آنها پودرهای ضد قارچ و ضد عفونی بریزید.
در رختکن و استخر از دمپایی استفاده کنید.
به سالن های آرایشی بروید که برای هر مشتری از وسایل استریل استفاده می کنند.
از لاک ناخن و ناخن مصنوعی استفاده نکنید.

علائم:

ضخیم شدن ناخن
تغییر رنگ ناخن به سفید و زرد مایل به قهوه ای
شکنندگی و ناصافی ناخن
بد شکلی ناخن
تیرگی ناشی از تجمع ضایعات زیر ناخن
بوی نسبتا متعفن

قارچ ناخن، ناخن های دست را هم درگیر می کند، اما در بیشتر موارد روی ناخن های پا دیده می شود.

مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده تغییر رنگ، ضخامت و بدشکلی تدریجی ناخن می بایست به پزشک مراجعه کرد. اگر مبتلا به دیابت باشید و فکر می کنید مبتلا به قارچ ناخن شده اید حتما با پزشک مشورت کنید.

عوارض قارچ ناخن

قارچ ناخن شدید، دردناک است و ممکن است آسیب دایمی به ناخن بزند و اگر دارویی مصرف می کنید که باعث ضعف سیستم ایمنی شما شده است یا مبتلا به دیابت یا بیماری های دیگری هستید قارچ ناخن ممکن است در بخش پایینی پا منتشر شود.
در صورت ابتلا به دیابت گردش خون ضعیف می شود و خون به خوبی به اعصاب پا نمی رسد. همچنین احتمال ابتلا به عفونت پوستی باکتریایی -سلولیتیس- هم بسیار بالا می رود. بنا بر این هر جراحت خفیف که به پا وارد می شود –حتی قارچ ناخن- می تواند به عوارض جدی منتهی شود. در صورت ابتلا به دیابت و احتمال قارچ ناخن حتما به پزشک مراجعه کنید.