سرطان معده (Stomach cancer)

سرطان معده، سرطانی است که در معده ایجاد می شود. سرطان معده اغلب در سلول های تولیدکننده موکوس که در پوشش داخلی معده هستند شروع می شود که به آن آدنوکارسینوم می گویند. آدنوکارسینوم، شایع ترین شکل سرطان معده است.

دلایل:

پزشکان به درستی نمی دانند علت سرطان معده چیست. اما یک همبستگی قوی بین رژیم های غذایی شور و دودی و سرطان معده وجود دارد. از زمانی که از یخچال برای نگهداری مواد غذایی استفاده می شود، نرخ سرطان معده نیز کاهش یافته است.
بطورکلی، سرطان وقتی شروع می شود که در DNA سلول ها جهش اتفاق می افتد. جهش باعث رشد و تکثیر خارج از کنترل سلول ها می گردد. این سلول ها به زندگی خود همچنان ادامه می دهند و نمی میرند و تجمع بیش از اندازه آنها روی هم باعث تشکیل تومور می شود. تومور به ساختارهای نزدیک خود حمله می کند و سلول های سرطانی حتی قادرند به سرتاسر بدن منتشر شوند (متاستاز).

انواع سرطان معده

سلول هایی که سرطانی می شوند نوع سرطان معده را مشخص می کنند. نوع سلول ها در معده سرطانی به انتخاب گزینه های درمان کمک می کند. انواع سرطان معده به شرح زیر است:
  • سرطانی که در سلول های گلاندولار  شروع می شود(آدنوکارسینوم): سلول های گلاندولار که داخل معده را پوشش می دهند لایه محافظی از موکوس ترشح می کنند تا همچون سپری از پوشش معده در مقابل اسید معده، محافظت نمایند. آدنوکارسینوم بیشترین سهم سرطان های معده را به خود اختصاص داده است.
  • سرطانی که در سلول های سیستم ایمنی شروع می شود (لنفوم): دیواره معده دارای تعداد کمی سلول سیستم ایمنی است که می تواند سرطانی شود. لنفوم در معده نادر است.
  • سرطانی که در سلول های تولیدکننده هورمون شروع می شود (سرطان کارسینوئید): این نوع سرطان معده نادر است.
  • سرطانی که در بافت های سیستم عصبی شروع می شود: تومور استرومال دستگاه گوارش در سلول های خاص سیستم عصبی معده شروع می شود. این نوع سرطان معده نادر است.
از آنجا که سایر اشکال سرطان معده نادر است، اغلب مردم وقتی درباره سرطان معده صحبت می کنند منظورشان همان آدنوکارسینوم است.

مراقبت:

نوع درمان به مرحله سرطان، سلامت عمومی بیمار و ترجیح او  بستگی دارد.
 

جراحی

هدف جراحی خارج کردن بافت سرطانی و حاشیه بافت سالم است. گزینه ها شامل موارد زیر است:
  • خارج کردن تومورهای مرحله اولیه از پوشش معده: این عمل برای سرطان هایی که در مراحل ابتدائی تشخیص داده می شوند و به لایه داخلی معده محدود شده اند به روش آندوسکوپی انجام می شود.
  • خارج کردن بخشی از معده (گاسترکتومی سابتوتال)
  • خارج کردن کل معده (گاسترکتومی کلی)
  • خارج کردن غدد لنفاوی برای یافتن سلول های سرطانی
  • جراجی به منظور تسکین علائم
جراحی خطر خونریزی و عفونت را بالا می برد. همچنین خارج کردن بخشی یا تمام معده عوارض گوارشی را به دنبال دارد.
رادیوتراپی و شیمی درمانی نیز از جمله مراحل درمان سرطان معده هستند که به تشخیص پزشک قبل یا بعد از جراحی، به تنهایی یا در ترکیب با هم استفاده می شوند.
 

جراحی تنها روشی است که امکان جدا کردن تومور و درمان موثرتر را دارد اما در بیشتر موارد برداشتن کامل تومور به‌دلیل اندازه آن یا سرایت به دیگر اندام‌ها ممکن نیست. در این موارد درمان‌های دیگری برای کاهش پیشرفت بیماری و تسکین علائم تجویز می‌شود.

در صورتی که تومور سطحی و فقط مخاط‌های جدار معده را درگیر کرده باشد، می‌توان با روش‌های اندوسکوپی در کلینیک‌های تخصصی، بافت‌های سرطانی را خارج کرد. اگر سلول‌های سرطانی بخش‌های اطراف معده مانند مری و روده باریک را درگیر کرده باشد، با توجه به وخامت و نوع بیماری ممکن است عمل جراحی باز برای جدا کردن بخشی از بافت سرطانی یا حتی برداشتن کامل معده تجویز شود. البته در موارد سرایت بیماری به دیگر اندام‌ها مانند طحال عمل جراحی وسیع‌تر و مسلما مشکل‌تر خواهد بود. پس از عمل جراحی کلی یا بخشی از معده، بیمار می‌تواند تغذیه معمول را داشته باشد، اما به‌دلیل محدودیت توانایی معده یا نبود آن لازم است تحت‌نظر پزشک برخی توصیه‌ها را رعایت کند. به‌عنوان مثال غذای این بیماران نباید سنگین و پرحجم باشد و در چند وعده سبک‌تر میل شود. همچنین بعضی مکمل‌های غذایی مانند ویتامین B12 برای این افراد ضروری خواهد بود.

 

شیمی‌درمانی

معمولا شیمی‌درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در این بیماری تجویز می‌شود. در مورد سرطان موضعی معده، امکان دارد پزشک پیش از عمل جراحی برای کاهش اندازه تومور و برداشتن بهتر تومور شیمی‌درمانی تجویز کند. البته شیمی‌درمانی پس از عمل، 6 تا 8 هفته بعد هم برای کاهش خطر عود بیماری انجام می‌شود.

در صورت دست‌اندازی یا عدم امکان جراحی، شیمی‌درمانی روش اصلی است که هدف از انجام آن کاهش پیشرفت بیماری، تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار خواهد بود.

شیمی‌درمانی ممکن است به روش خوراکی یا داخل‌وریدی تجویز شود. داروهای خوراکی به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند اما به بعضی سلول‌های سالم هم آسیب می‌زنند. برای اینکه بدن فرصت جبران قوای تحلیل‌رفته را داشته باشد، شیمی‌درمانی به‌صورت دوره‌ای تجویز می‌شود. این روش درمانی با عوارض متعددی همراه است که حالت تهوع، استفراغ، خستگی، کاهش اشتها، ریزش موها و خطر فزاینده ابتلا به عفونت مهم‌ترین آنهاست.

 

رادیوتراپی یا پرتودرمانی

پرتودرمانی در موارد محدودی برای سرطان معده انجام‌پذیر است که هدف از آن نابودی سلول‌های سرطانی با حداقل آسیب به بافت‌های سالم است. گاهی اوقات پیش از عمل جراحی اما معمولا پس از آن، به‌صورت منفرد یا همراه با شیمی‌درمانی انجام می‌شود. پرتودرمانی می‌تواند به تسکین درد ناشی از پیشرفت سرطان در موارد بدخیم کمک کند.

این روش درمانی مبتنی بر انتقال پرتوهای یونیزه‌کننده به محل مشخصی از بدن است تا سلول‌های سرطانی را نابود کند. این پرتوها هم مانند دیگر پرتوهای با انرژی بالا به سلول‌های سالم آسیب می‌زند و عوارض کم و بیش جدی با توجه به وضعیت بیمار دارد. پس از انجام پرتودرمانی ممکن است بیمار احساس خستگی کند یا دچار قرمزی و حساسیت در قسمت تحت تابش شود. پرتودرمانی برای سرطان معده ممکن است با اسهال، سوء‌هاضمه و تهوع همراه باشد. عوارض جانبی پرتودرمانی پس از اتمام دوره درمان و با بازسازی سلول‌های سالم رفع می‌شوند.

علائم:

  • خستگی
  • احساس نفخ بعد از غذا خوردن
  • احساس پری بعد از خوردن مقدار کمی غذا
  • سوزش سر دل که شدید و مداوم است
  • سوءهاضمه که شدید و بی امان است
  • تهوع که مداوم و غیرقابل توضیح است
  • درد معده
  • استفراغی که مداوم و ماندگار است
  • کاهش وزن بدون دلیل