دو بینی (Double vision)

دو بینی که با نام دیپلوپی نیز شناخته می شود، باعث می شود شخص دو تصویر ازیک شیئ را ببیند. دو بینی دو گونه است: مونوکولار، بینوکولار.
 
 

تشخیص:

قدم اول تعیین مونوکولار یا بینوکولار بودن دو بینی است. برای این کار پزشک از شما می خواهد که ابتدا یک چشم و سپس چشم دیگر خود را بپوشانید. اگر دو بینی مونوکولار باشد پزشک بیماریهایی که می تواند باعث دوبینی مونوکولار شود را نیز مورد بررسی قرار می دهد، مثل آب مروارید. پس از آن می بایست به یک متخصص چشم مراجعه کنید. اگر مشکل شما بینوکولار باشد و ضربه به صورتتان وارد نشده باشد، پزشک بررسی می کند که آیا شما دچار دیابت، سندروم گریوز یا اختلالت عصبی هستید یا خیر.
در تشخیص دو بینی بینوکولار پزشک باید تشخیص دهد کدام ماهیچه های چشمی درگیر عارضه شده اند. بدین منظور پزشک از شما می خواهد به حرکت انگشتش به سمت بالا، پایین، چپ و راست نگاه کنید. این کار به پزشک اجازه می دهد بفهمد چشم ها در هر جهت چه مقدار حرکت دارند.
همچنین پزشک درحالیکه از شما خواسته شده به یک نقطه خیره شوید روی یک چشم و سپس دیگری را می پوشاند. اگر با حرکت دادن پوشش روی چشم چشم های شما تغییر موقعیت دهد به این معناست که چشم هایتان هماهنگی صحیح ندارند.
او منشور هایی را روبروی چشم قرار می دهد تا تصاویر جابجا شوند و این آزمایش را چند بار تکرار می کند. این منشور ها به پزشک اجازه می دهند تا مقدار یا درجه دوبینی وقتی به جهات مختلف نگاه می کنید اندازه گیری شود. این کار به تشخیص مشکل و بررسی آن در طول زمان بسیار کمک می کند. پزشک نتایج معاینات، سابقه پزشکی فرد و علائم دیگر را کنار هم گذاشته و تصمیم می گیرد که آیا به آزمایشات بیشتری نیاز است یا خیر.
به عنوان مثال، اگر پزشک به تیروئید پرکار مشکوک شود، باید آزمایش خون انجام دهید تا میزان هورمون های تیروئیدتان اندازه گیری شود. اگر پزشک احتمال دهد چیزی روی اعصاب ماهیچه های چشم تاثیر می گذارد، باید تحت عکسبرداری ام آر آی یا سی تی اسکن سر قرار بگیرید تا علائم ضربه به سر، خونریزی، تومور یا ناهنجاری عروق خونی مغز مورد بررسی قرار گیرد.
در بیشتر موارد مشخص کردن دو بینی در بزرگسالان ساده است، زیرا بزرگسالان می توانند چیز هایی را که می بینند تشریح کنند. اما کودکان قادر به توضیح خطا های دید خود نیستند بنابراین تشخیص علائم در آن ها مشکل تر است. ممکن است والدین متوجه شوند چشم کودک انحراف دارد، با دست جلوی یک چشمش را می گیرد، سرش را به یک طرف کج می کند یا یک وری نگاه می کند.

دلایل:

دیپلوپی مونوکولار یا تک چشمی

دیپلوپی مونوکولار به دو بینی یک چشم گویند. حتی اگر روی چشم سالم پوشانده شود باز هم دو بینی وجود دارد. در این حالت وقتی به جهات مختلف نگاه می کنید دو بینی از بین نمی رود. دیپلوپی مونوکولار به علل زیر پدید می آید:
  • آستیگماتیسم: این عارضه در اثر انحنای غیرطبیعی در سطح جلویی قرنیه ایجاد می شود.
  • کراتوکونوس یا قوز قرنیه: قرنیه تدریجا نازک شده و حالت مخروطی پیدا می کند.
  • تریژیوم یا ناخنک: این عارضه در اثر ضخیم شدن ملتحمه ایجاد می شود. ملتحمه به غشای نازک مخاطی گویند که سطح داخلی پلک ها و سفیدی چشم را می پوشاند. این روند ضخیم شدن تا قرنیه ادامه می یابد. قرنیه بخش شفاف سطح چشم است.
  • آب مروارید: عدسی چشم تدریجا تار می شود. عوامل خطرساز این عارضه سن بالای 65 سال، ضربه به چشم یا دیابت طولانی مدت، سیگار کشیدن، مصرف داروهای استروئیدی یا قرار گرفتن تحت اشعه درمانی می باشند.
  • جابجا شدن عدسی چشم: رباط هایی که عدسی چشم را در جای خود نگه می دارند پاره شده و عدسی از جای خود خارج شده یا به لرزش می افتد. این عارضه ممکن است در اثر ضربه به چشم یا عارضه ای به نام سندروم مارفان ایجاد شود.
  • تورم یا توده در پلک: این عارضه می تواند سطح جلویی چشم را تحت فشار قرار دهد.
  • خشکی چشم: در این شرایط چشم ها به اندازه کافی اشک تولید نمی کنند.
  • بعضی از مشکلات شبکیه: وقتی سطح شبکیه کاملا صاف نباشد ممکن است ایجاد دو بینی کند. صاف نبودن سطح شبکیه به عوامل متعددی بستگی دارد.
 

دیپلوپی بینوکولار یادو چشمی

دیپلوپی بینوکولار عارضه دوبینی است که به ناهماهنگی چشم ها مربوط می شود. اگر هریک از چشم ها پوشانده شود، دوبینی از بین می رود. هر مشکلی که روی یک یا چند ماهیچه اطراف کره چشم اثر گذارد و جهت نگاه را تحت کنترل دربیاورد می تواند منجر به دیپلوپی بینوکولار شود. به این ماهیچه ها عضلات اکسترا آکولار می گویند. برخی از مشکلاتی که برای این عضلات رخ می دهد به شرح زیر است:
  • استرابیسم یا لوچی یا انحراف چشم: این یک ناهماهنگی چشم در دوران کودکی است که حدود 4 درصد کودکان زیر 6 سال را درگیر می کند.
  • آسیب به اعصاب کنترل کننده عضلات اکسترا آکولار: ممکن است آسیب عصبی در اثر وارد شدن صدمه به مغز باشد. این صدمات ممکن است ناشی از عفونت، ام اس، سکته مغزی، ضربه به سر یا تومور مغزی- خصوصا تومور در بخش پایینی پشت مغز، باشد. وجود توموری در کاسه چشم یا وارد شدن ضربه به کاسه چشم می تواند به اعصاب منتهی به عضلات چشم در هر نقطه ممکن، آسیب برساند.
  • دیابت: دیابت می تواند منجر به ایجاد مشکلات در اعصابی شود که حرکت ماهیچه های چشم را کنترل می کنند. گاهی اوقات ممکن است این صدمات قبل از آگاه شدن فرد از دیابت خود رخ دهد.
  • میاستنی گراویس: این بیماری عصبی عضلانی منجر به ضعف و خسته شدن زود هنگام ماهیچه های بدن می شود. وقتی سیستم ایمنی اشتباها به نقاطی که اعصاب به ماهیچه ها پالس ارسال کرده و درخواست انقباض می کنند، حمله می کند این بیماری بروز می کند.
  • بیماری گرِیوز: این بیماری شایع ترین علت تیروئید پرکار (هایپر تیروئیدیسم) است. برخی از مبتلایان بیماری گریوز در اثر تورم و ضخیم شدن ماهیچه های حرکت دهنده چشم داخل کره چشم، دچار دو بینی می شوند.
  • ضربه به ماهیچه های چشم: ماهیچه های کاسه چشم با ضربه به صورت نیز ممکن است دچار آسیب شوند، این مسئله خصوصا در اثر شکستن استخوان نازک کاسه چشم ایجاد می شود.

مراقبت:

مدت زمان مورد انتظار

اینکه دو بینی در شما چقدر طول می کشد به عامل آن بستگی دارد. به عنوان مثال آب مروارید و تریژیوم ممکن است با گذشت زمان بدتر شوند، اما هر دو آن ها با عمل جراحی به سادگی درمان می شوند. در افرادی که دو بینی ناشی از دیابت دارند، اغلب اوقات پس از چند ماه عصب آسیب دیده دوباره رشد می کند. وقتی این اتفاق می افتد تدریجا دوبینی از بین می رود. کودکانی که دچار دوبینی ناشی از استرابیسم هستند با درمان بهتر خواهند شد.
 

پیشگیری از دو بینی

برخی از عوامل دو بینی قابل پیشگیری هستند. برای کمک به پیشگیری از دو بینی ناشی از ضربه به سر همیشه موقع رانندگی از کمربند ایمنی و هنگام ورزش یا کار (اگر در محل کار در معرض خطر جراحت قرار دارید) از عینک محافظ و کلاه ایمنی استفاده کنید. مبتلایان به دیابت می بایست برای کاهش آسیب عصبی که منتهی به دوبینی می شود، قند خون را تحت کنترل در بیاورند. برای پیشگیری از آب مروارید ناشی از بالا رفتن سن یا دیگر عوامل دوبینی راه پیشگیری خاصی وجود ندارد.
 

درمان

درمان دوبینی به عامل آن بستگی دارد. به عنوان مثال مبتلایان به آستیگماتیسم که به دوبینی مبتلا شدند می توانند از لنز های تماسی مخصوص استفاده کنند. گاهی اوقات به روز کردن عدسی عینک تجویزی مشکل را تحت کنترل در می آورد. برای درمان آب مروارید و تریژیوم و همچنین برخی گونه های دوبینی از عمل جراحی استفاده می کنند. اغلب از بخیه های قابل تنظیم استفاده می شود تا موقعیت چشم ظرف چند ساعت بعد از عمل ثابت شود. از این رو بیمار باید هوشیار باشد و هر وقت در زمان تنظیم بخیه ها، دوبینی از بین رفت به پزشک اطلاع دهد. برای تنظیم صحیح ناحیه عمل از عینک های منشور دار استفاده می شود تا تصویر نامنطبقی که چشم دیگر می بیند روی تصویر مشاهده شده روی چشم اول بیفتد.
در کودکان مبتلا به استرابیسم درمان شامل استفاده از عینک های تجویزی، منشور درمانی برای هماهنگ کردن چشم، یا جراحی است.
دو بینی ناشی از بیماری عصبی یا بالینی با درمان بیماری بهبود می یابد. ممکن است متخصصان چشم به راه های دیگری برای بهبودی حرکت چشم دست بزنند. تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) می تواند عضله قوی چشم را تضعیف کرده و با عضلات ضعیف چشم هماهنگ کند.
 

پیش آگهی

چشم انداز ابتلا به دوبینی به عوامل آن بستگی دارد. به عنوان مثال جراحی بیش از 90 درصد مبتلایان به آب مروارید را بهبود می دهد. با وجود اینکه جراحی تریژیوم را بهبود می دهد اما امکان عود بیماری و بزرگتر شدن آن از حالت اولیه نیز وجود دارد.
در بیشتر کودکان مبتلا به استرابیسم اگر عارضه زود شناسایی و درمان شود، پیش آگهی در درمان بسیار موثر خواهد بود.

علائم:

تنها نشانه، مشاهده دو تصویر از یک شئی است.
 

چه وقت با پزشک متخصص تماس بگیریم

اگر ناگهان متوجه شدید که نمی توانید به درستی اشیا را ببینید یا در بینایی شما اشکال قابل توجهی ایجاد شده به سرعت با پزشک تماس بگیرید.
اولین معاینه چشمی کودکان پیش از 6 ماهگی صورت می گیرد و در سن سه سالگی نیز تکرار می شود. بزرگسالان بالای 40 سال نیز می بایست هر دو سال یک بار تحت معاینات چشمی قرار بگیرند حتی اگر مشکل دیداری نداشته باشند.