شماره تماس: 02636111000 
کرج، بلوار ملاصدرا، بلوار استقلال
یائسگی زودرس (Premature menopause)
میانگین سن یائسگی در جهان 51 سالگی گزارش شده است. میانگین سن یائسگی طبیعی در ایران نسبت به کشورهای منطقه در سطح مطلوب، اما نسبت به کشورهای توسعه یافته از سطح پائینی برخوردار است. برخی مطالعات میانگین سن یائسگی در ایران را 47 سال گزارش کرده اند. البته ممکن است در برخی زنان در اثر عوامل ژنتیکی، بیماری یا درمان های پزشکی یائسگی زودتر از سن 40 سالگی رخ دهد. یائسگی که قبل از این سن رخ دهد چه به طور طبیعی یا چه به صورت القایی، یائسگی زودرس نام دارد.
بسیاری از زنان مبتلا به یائسگی زودرس علاوه بر سر و کله زدن با علائم شایع یائسگی مانند گرگرفتگی، نوسانات خلقی و علائم دیگر، می بایست با مشکلات روحی و جسمی ناشی از آن نیز کنار بیایند. به عنوان مثال از آن جایی که یائسگی نشانه خاتمه دوران باروری است برای زنانی که تصمیم به بارداری دارند مشکل بزرگی محسوب می شود.
بسیاری از زنان مبتلا به یائسگی زودرس علاوه بر سر و کله زدن با علائم شایع یائسگی مانند گرگرفتگی، نوسانات خلقی و علائم دیگر، می بایست با مشکلات روحی و جسمی ناشی از آن نیز کنار بیایند. به عنوان مثال از آن جایی که یائسگی نشانه خاتمه دوران باروری است برای زنانی که تصمیم به بارداری دارند مشکل بزرگی محسوب می شود.
تشخیص:
خیلی ها تصور می کنند هر گرگرفتگی به معنی یائسگی زودرس است، حتی در سن 26 سالگی، اما اگر در یک مدت مشخص تنها یک بار دچار گرگرفتگی می شوید لزوما به معنای یائسگی زودرس نیست. ممکن است این حالت یک پاسخ محیطی به تغییرات دمایی در پاییز یا بهار باشد. با این وجود اگر زیر 40 سال هستید و پریود شما سبکتر شده است یا هر ماه پریود نمی شوید و دچار گرگرفتگی، تعریق شبانه و کج خلقی بی دلیل می شوید، حتما باید تحت بررسی قرار گیرید.
برای تشخیص یائسگی زودرس پزشک معاینات جسمی انجام می دهد و از شما خون می گیرد تا رد عوارض دیگر مثلا بارداری و بیماری های تیروئیدی را بررسی کند. احتمالا آزمایشی تجویز می کند تا سطح هورمون استرادیول را بررسی نماید. پایین بودن استرادیول، نوعی استروژن، می تواند نشان دهنده شروع نارسایی تخمدان ها باشد. وقتی استرادیول زیر 30 باشد نشان دهنده یائسگی است.
با این وجود مهمترین آزمایش تشخیصی یائسگی زودرس، آزمایش خونی است که هورمون محرک فولیکول (FSH) را اندازه می گیرد. این هورمون باعث می شود تخمدان ها استروژن تولید کنند. وقتی تخمدان ها تولید استروژن را کند می کنند سطح FSH بالا می رود. وقتی FSH بالاتر از 40 میلی واحد بین المللی بر میلی لیتر (mIU/mL ) باشد، نشان دهنده این است که فرد در دروان یائسگی است.
برای تشخیص یائسگی زودرس پزشک معاینات جسمی انجام می دهد و از شما خون می گیرد تا رد عوارض دیگر مثلا بارداری و بیماری های تیروئیدی را بررسی کند. احتمالا آزمایشی تجویز می کند تا سطح هورمون استرادیول را بررسی نماید. پایین بودن استرادیول، نوعی استروژن، می تواند نشان دهنده شروع نارسایی تخمدان ها باشد. وقتی استرادیول زیر 30 باشد نشان دهنده یائسگی است.
با این وجود مهمترین آزمایش تشخیصی یائسگی زودرس، آزمایش خونی است که هورمون محرک فولیکول (FSH) را اندازه می گیرد. این هورمون باعث می شود تخمدان ها استروژن تولید کنند. وقتی تخمدان ها تولید استروژن را کند می کنند سطح FSH بالا می رود. وقتی FSH بالاتر از 40 میلی واحد بین المللی بر میلی لیتر (mIU/mL ) باشد، نشان دهنده این است که فرد در دروان یائسگی است.
دلایل:
اگر علائم یائسگی را در سن 38 سالگی ببینید احتمال ابتلا به یائسگی، کمی زودتر از سایر زنان در شما وجود دارد. اما اگر خونریزی ها در دهه 20 زندگی قطع شد امکان ابتلا به مشکلات تخمدان بسیار بالاتر است. چند دسته از زنان بیشتر مستعد ابتلا به یائسگی زودرس هستند: دوقلوها، آن هایی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به یائسگی زودرس هستند، آن هایی که دچار اختلال عملکرد تخمدان ها هستند و مبتلایان به سرطان و بیماری های خود ایمنی مثل تیروئیدیت یا لوپوس.
شرایط غیرقابل پیش بینی در بروز یائسگی زودرس ممکن است نقش داشته باشند. در زمان تشکیل تخمدان ها ممکن است عاملی باعث شود که تعداد کمتری تخمک در تخمدان تشکیل شود و بنابراین عمر باروری زن کاهش می یابد. هیچ کس به درستی نمی داند چرا اینطور می شود اما سیگار کشیدن، مصرف غذاهای چرب و تحمل استرس های شدید می تواند از عوامل حاشیه ای باشد. سیگار کشیدن باعث می شود زنان یک تا دو سال زودتر از موعد مقرر یائسه شوند اما باعث یائسگی قبل از 40 سالگی نمی شود.
شرایط غیرقابل پیش بینی در بروز یائسگی زودرس ممکن است نقش داشته باشند. در زمان تشکیل تخمدان ها ممکن است عاملی باعث شود که تعداد کمتری تخمک در تخمدان تشکیل شود و بنابراین عمر باروری زن کاهش می یابد. هیچ کس به درستی نمی داند چرا اینطور می شود اما سیگار کشیدن، مصرف غذاهای چرب و تحمل استرس های شدید می تواند از عوامل حاشیه ای باشد. سیگار کشیدن باعث می شود زنان یک تا دو سال زودتر از موعد مقرر یائسه شوند اما باعث یائسگی قبل از 40 سالگی نمی شود.
مراقبت:
می توان علائم و خطرات یائسگی زودرس و همچنین نگرانی های روحی ناشی از آن را با روش هایی شبیه روش های کنترل یائسگی طبیعی تحت کنترل در آورد. زنانی که در اثر یائسگی زودرس باروری خود را از دست داده اند، می توانند از پزشک درباره انتخاب های دیگر خود سوال کنند.
آیا یائسگی زودرس امکان خوب شدن دارد؟ خیر وقتی یائسگی رخ دهد احتمال برگشت آن وجود ندارد.
بهترین گزینه درمانی برای زنان دچار یائسگی زودرس درمان جایگزینی هورمون است که می تواند بعضی از نشانه های شدید مثل گرگرفتگی، کاهش میل جنسی و اختلال خواب را تحت کنترل درآورد. اما معایب و مزایای درمان جایگزینی هورمون باید توسط پزشک سنجیده و بررسی شود. پزشکان می گویند برخی از زنان 30 ساله از درمان جایگزینی هورمون می ترسند در صورتی که می تواند یکی از بهترین درمان های کمک کننده به آنها باشد.
آیا یائسگی زودرس امکان خوب شدن دارد؟ خیر وقتی یائسگی رخ دهد احتمال برگشت آن وجود ندارد.
بهترین گزینه درمانی برای زنان دچار یائسگی زودرس درمان جایگزینی هورمون است که می تواند بعضی از نشانه های شدید مثل گرگرفتگی، کاهش میل جنسی و اختلال خواب را تحت کنترل درآورد. اما معایب و مزایای درمان جایگزینی هورمون باید توسط پزشک سنجیده و بررسی شود. پزشکان می گویند برخی از زنان 30 ساله از درمان جایگزینی هورمون می ترسند در صورتی که می تواند یکی از بهترین درمان های کمک کننده به آنها باشد.
علائم:
اغلب اوقات علائم یائسگی زودرس شبیه یائسگی طبیعی است:
- پریود های نامنظم یا چند ماه یک بار
- خونریزی های سنگین تر یا سبک تر از معمول
- گرگرفتگی (حس ناگهانی گرما که در سراسر بخش فوقانی بدن پخش می شود)
این علائم نشان دهنده کم شدن استروژن تخمدان ها هستند.
ممکن است برخی از زنان درکنار نشانه های مذکور دچار علائم زیر نیز شوند:
- خشکی واژن (همچنین ممکن است واژن دچار نازک شدگی دیواره شده و انعطاف خود را از دست بدهد)
- تحریک مثانه و عدم کنترل مثانه (بی اختیاری)
- تغییرات خلقی (تحریک پذیری، نوسانات خلقی، افسردگی خفیف)
- خشکی پوست، چشم یا دهان
- بی خوابی
- کاهش میل جنسی
علاوه بر علائمی که در بالا اشاره شد اگر شما زیر 40 سال باشید و هر کدام از عوارض زیر را تجربه کنید می بایست برای بررسی ابتلا به یائسگی زودرس به پزشک مراجعه کنید:
- اگر تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار گرفته باشید.
- خود یا خانواده تان دچار اختلالات خود ایمنی مثل تیروئید کم کار، بیماری گریوز یا لوپوس شده باشید.
- بیش از یکسال برای باردار شدن تلاش کرده اید ولی ناموفق بوده اید.
- مادر یا خواهرتان دچار یائسگی زودرس شده اند.
عوارض یائسگی زودرس
زنان مبتلا به یائسگی زودرس مثل زنان یائسه با کاهش سطح استروژن روبرو می شوند زیرا تخمدان ها تولید این هورمون را متوقف می کنند. پایین بودن سطح استروژن منجر به تغییراتی در سلامت عمومی فرد شده و خطر عارضه های بالینی خاصی مثل پوکی استخوان را افزایش می دهد. عارضه های دیگری که احتمال آن ها با کاهش استروژن بالا می رود، سرطان کولن یا تخمدان، بیماری های لثه، افتادن دندان ها و آب مروارید است.
با این وجود در مقایسه با زنانی که به صورت طبیعی یائسه می شوند، زنان مبتلا به یائسگی زودرس قسمت بیشتری از عمرشان را بدون مزایای حفاظتی استروژن سپری می کنند و این باعث می شود که عوارض ناشی از یائسگی که دربالا ذکر شد بیشتر آن ها را مورد تهدید قرار دهد.
با این وجود در مقایسه با زنانی که به صورت طبیعی یائسه می شوند، زنان مبتلا به یائسگی زودرس قسمت بیشتری از عمرشان را بدون مزایای حفاظتی استروژن سپری می کنند و این باعث می شود که عوارض ناشی از یائسگی که دربالا ذکر شد بیشتر آن ها را مورد تهدید قرار دهد.
عوارض:
کنترل باروری و یائسگی زودرس
اگرچه میانگین سن یائسگی 51 سالگی است (این عدد در کشورهای مختلف فرق می کند) اما قدرت باروری قبل از این زمان به تدریج کاهش می یابد. در ابتدای دهه 40 این توانایی بسیار کم می شود. بنابراین حتی اگر در معرض یائسگی زودرس قرار ندارید، اقدام به بارداری در میانه دهه سی برای کسانی که می خواهند بچه داشته باشند بسیار مهم است.
اگر می خواهید برای بارداری های آینده نگرانی نداشته باشید می توانید با پزشک در زمینه نگه داشتن تخمک هایتان مشورت کنید (از دیدگاه علمی به آن انجماد یا حفظ سرمایشی تخمک می گویند). در این روش داروهای باروری به فرد می دهند تا تخمک ها تقویت شوند. پزشک تا جایی که می تواند آنها را بازیابی می کند. اما به جای بارور کردن و قرار دادن دوباره در بدنتان، آن ها را تا زمانی که برای بارداری آماده باشید فریز می کند. متاسفانه این روش تنها زمانی موثر است که کیفیت تخمک ها قابل قبول باشد و می بایست قبل از شروع یائسگی اقدام به این کار کرد و حتی در خوش بینانه ترین حالت شانس کمی برای بارداری هست. محققان در سی مطالعه علمی دریافته اند روش فریز کردن تخمک برای کاشتن های آتی در بدن، چهار پنجم ناموفق تر از روش آی وی اف است و در کمتر از 30 درصد از چرخه های درمان منجر به بارداری موفق می شود. همچنین فرایند فریز کردن تخمک بسیار گران است و ممکن است بیمه آن را تقبل نکند.
اگر دوست ندارید به یائسگی زودرس مبتلا شوید بهترین راه کنترل وزن، ورزش منظم، اجتناب از مصرف فست فود و سیگار نکشیدن است. بعضی از متخصصان حدس می زنند ممکن است مصرف قرص های ضد بارداری با استراحت دادن به تخمک ها به حفظ طولانی تر باروری کمک کند. البته شواهد کمی بر این ادعا موجود است.
اگر می خواهید برای بارداری های آینده نگرانی نداشته باشید می توانید با پزشک در زمینه نگه داشتن تخمک هایتان مشورت کنید (از دیدگاه علمی به آن انجماد یا حفظ سرمایشی تخمک می گویند). در این روش داروهای باروری به فرد می دهند تا تخمک ها تقویت شوند. پزشک تا جایی که می تواند آنها را بازیابی می کند. اما به جای بارور کردن و قرار دادن دوباره در بدنتان، آن ها را تا زمانی که برای بارداری آماده باشید فریز می کند. متاسفانه این روش تنها زمانی موثر است که کیفیت تخمک ها قابل قبول باشد و می بایست قبل از شروع یائسگی اقدام به این کار کرد و حتی در خوش بینانه ترین حالت شانس کمی برای بارداری هست. محققان در سی مطالعه علمی دریافته اند روش فریز کردن تخمک برای کاشتن های آتی در بدن، چهار پنجم ناموفق تر از روش آی وی اف است و در کمتر از 30 درصد از چرخه های درمان منجر به بارداری موفق می شود. همچنین فرایند فریز کردن تخمک بسیار گران است و ممکن است بیمه آن را تقبل نکند.
اگر دوست ندارید به یائسگی زودرس مبتلا شوید بهترین راه کنترل وزن، ورزش منظم، اجتناب از مصرف فست فود و سیگار نکشیدن است. بعضی از متخصصان حدس می زنند ممکن است مصرف قرص های ضد بارداری با استراحت دادن به تخمک ها به حفظ طولانی تر باروری کمک کند. البته شواهد کمی بر این ادعا موجود است.
