اطلاعات بيماري

آستیگماتیسم (Astigmatism)

آستیگماتیسم یکی از شایع‌ترین مشکلات اپتیکی چشم است، و معمولاً علت آن نامنظمی شکل و انحنای قرنیه است. گاهی نیز علت آن نامنظمی شکل و انحنای لنز که در پشت عنبیه قرار دارد است.
آستیگماتیسم حالتی است که چند تا از دیوپترهای چشم کرویت خود را از دست داده‌است.
اگر چشم را به عنوان یک عدسی کروی در نظر بگیریم. هرگاه این عدسی از حالت کروی خارج شود و به سمت حالت بیضوی برود (شبیه خربزه) در این صورت دارای دو کانون خطی به جای یک کانون نقطه‌ایی خواهد بود. در نتیجه تصاویر به دلیل انکسار نامساوی در قسمت‌های مختلف قرنیه کاملاً بر روی شبکیه متمرکز نمی‌شوند و تصاویر چه دور و چه نزدیک تار می‌شوند؛ بنابراین افرادیکه دچار درجات بالایی از آستیگماتیسم هستند نه تنها همانند افراد نزدیک‌بین اشیای دور را تار می‌بینند، بلکه اشیای نزدیک را هم تار می‌بینند.
آستیگماتیسم اغلب از زمان تولد با کودک همراه است و ممکن است نزدیک بینی یا دوربینی نیز با آن بروز کند. اغلب این مشکل آن چنان شدید نیست که نیاز به درمان های اصلاحی داشته باشد. اما اگر به مرحله قابل ملاحظه رسید، روش های درمانی آن شامل لنزهای اصلاحی یا عمل جراحی می شوند.

تشخیص:

آستیگماتیسم با انجام معاینات تشخیص داده می شود. معاینه کامل چشم شامل دسته ای از معاینات برای بررسی سلامت و وضعیت انکساری چشم می باشد که میزان انکسار نور توسط چشم را مشخص می کند. چشم پزشک از وسایل زیادی برای نوردهی مناسب به چشم ها استفاده می کند و از شما می خواهد لنزهای متعددی را امتحان کنید. پزشک این آزمایش ها را برای معاینه جنبه های مختلف دید شما انجام می دهد تا تعیین نماید برای وضوح دید احتیاج به چه لنز یا عینکی دارید.

دلایل:

چشم دو ساختار منحنی شکل دارد که نور را شکسته و به سمت شبکیه چشم هدایت می کنند و ایجاد تصویر می نمایند:

قرنیه: سطح شفاف جلویی چشم که در راستای لایه اشکی قرار دارد.
عدسی: ساختار شفافی درون چشم که فرم خود را برای فوکوس روی اشیای نزدیک تغییر می دهد.

در یک چشم ایده آل هر کدام از این عناصر مثل سطح یک توپ، انحنای گردی دارند. قرنیه و عدسی با این انحنا نورهای ورودی را شکسته و تصویر دقیق و واضحی، مستقیما روی شبکیه، در پشت چشم می سازند.

عیوب انکساری

اگر قرنیه یا عدسی تخم مرغی شکل شوند و این دو انحنا بر هم منطبق نشوند، اشعه های نور به درستی تحت شکست قرار نمی گیرند و ایجاد عیوب انکساری می کنند. در این شرایط تصویر تار می شود. آستیگماتیسم نوعی عیب انکساری است.
آستیگماتیسم زمانی دیده می شود که انحنای قرنیه یا عدسی در یک جهت نسبت به جهت دیگر بیشتر باشد. اگر قرنیه دچار انحناهای نامنطبق شود دچار آستیگماتیسم قرنیه ای می شوید و اگر عدسی دچار انحناهای نامنطبق شود دچار آستیگماتیسم لنزیکال خواهید شد.
هر دو نوع آستیگماتیسم ایجاد تاری دید می کنند. ممکن است تاری دید در یک جهت بیشتر باشد، عمودی، افقی یا قطری.
ممکن است فرد از بدو تولد دچار آستیگماتیسم باشد یا اینکه بعد از جراحت چشم، بیماری یا جراحی دچار آستیگماتیسم شود. با مطالعه در نور کم، نزدیک شدن به تلویزیون یا تنگ کردن چشم ها به هنگام دیدن، آستیگماتیسم ایجاد نمی شود.

عیوب انکساری دیگر

ممکن است آستیگماتیسم به همراه عیوب انکساری دیگر دیده شود:

نزدیک بینی (میوپیا): این عارضه زمانی اتفاق می افتد که قرنیه بیش از اندازه انحنا پیدا کند یا سطح چشم کشیده تر از حالت عادی شود. به جای اینکه نور دقیقا روی شبکیه متمرکز شود جلوی شبکیه متمرکز شده و اشیای دور را تار نشان می دهد.
دور بینی (هایپروپیا): این عارضه زمانی دیده می شود که قرنیه انحنای بسیار کمی دارد یا کشیدگی چشم کمتر از حالت عادی است. اثر این حالت بر عکس نزدیک بینی است. وقتی چشم ها در حالت آرام قرار دارند، نور به قسمت فوکوس پشت چشم نمی رسد و اشیای نزدیک را تار نشان می دهد.

مراقبت:

هدف درمان آستیگماتیسم بهبود وضوح دید و راحتی چشم است. درمان شامل عدسی های اصلاحی یا اعمال انکساری می باشد.

عدسی های اصلاحی

استفاده از عدسی های اصلاحی با خنثی کردن اثر انحنای نامتوازن قرنیه و عدسی، آستیگماتیسم را درمان می کنند.

انواع لنزهای اصلاحی به شرح زیرند:

عینک: عینک هایی با عدسی های اصلاح کننده برای جبران شکل نامتوازن چشم ساخته می شوند. این عدسی ها باعث می شوند نور به طور صحیح شکسته شود. همچنین می توان با عینک دیگر عیوب انکساری از جمله نزدیک بینی یا دوربینی را اصلاح نمود.
لنزهای تماسی: لنزها مانند عینک ها می توانند اکثر موارد آستیگماتیسم را درمان کنند. لنزها در انواع و مدل های مختلفی ارائه می شوند از قبیل یک بار مصرف نرم، بلند مدت، سخت، نفوذ پذیر به گاز و بایفوکال.

لنزهای تماسی را در روش ارتوکراتولوژی نیز استفاده می کنند. در ارتوکراتولوژی لنزهای سخت را روزانه به مدت چند ساعت استفاده می کنید تا جایی که انحنای چشم مطابق شود. پس از آن گاه به گاه از لنز استفاده می کنید تا فرم جدید آن حفظ شود. در صورت عدم ادامه درمان، فرم چشم به حالت اول بر می گردد.
استفاده از لنز های تماسی به مدت طولانی، احتمال عفونت چشم را بالا می برد.
در مورد معایب و مزایای استفاده از لنز ها و اینکه چه لنزی برای شما بهتر است با پزشک مشورت کنید.

عمل جراحی انکساری

عمل جراحی انکساری دید را بهبود می بخشد و نیاز به عینک یا لنز را کم می کند. جراح از اشعه لیزر برای تغییر شکل انحنای قرنیه استفاده می کند و عیوب انکساری را اصلاح می نماید. قبل از جراحی پزشک شما را بررسی نموده و در صورت اینکه کاندیدای خوبی برای جراحی باشید شما را تحت عمل جراحی انکساری قرار می دهد.

انواع جراحی انکساری برای آستیگماتیسم:

کراتومیلوز درجا با کمک لیزر (لیزیک): در این عمل جراح فلپ نازکی روی قرنیه درست می کند. سپس از لیزر اکسایمر برای تراشیدن قرنیه استفاده کرده و پس از آن جای فلپ را تغییر می دهد.
کراتکتومی ساب اپی تلیال به کمک لیزر (لازک): جراح به جای ایجاد فلپ در قرنیه، پوشش محافظ قرنیه (اپی تلیوم) را با الکل مخصوص شل می کند. او با استفاده از لیزر اکسایمر انحنای قرنیه را تغییر می دهد سپس اپی تلیوم شل شده را جابجا می کند.
کراتکتومی فوتو رفرکتیو (PRK): این عمل شبیه لازک است، جز آن که جراح اپی تلیوم را خارج می کند. این لایه به طور طبیعی دوباره رشد می کند و با شکل جدید قرنیه مطابق خواهد بود. ممکن است به مدت چند روز بعد از جراحی از لنز بانداژ استفاده کنید.
اپی لازیک: یکی از گونه های لازک است.پزشک به جای الکل از یک وسیله مخصوص با تیغ تیز استفاده می کند تا لایه بسیار نازک اپی تلیوم را جدا کند. سپس از لیزر اکسایمر استفاده می کند تا قرنیه را تغییر شکل دهد و اپی تلیوم را جابجا نماید.
اعمال جراحی جدیدتر دیگر شامل CLE (استخراج عدسی واضح) و کاشتن لنز تماسی می شود. هیچ کدام از این روش ها بهترین نیستند و تصمیم بر انتخاب یکی از آن ها تنها به ارزیابی های کامل و صحبت با جراح بستگی دارد.

برخی از عوارض محتمل که بعد از جراحی انکساری رخ می دهند به شرح زیرند:

اصلاح کم یا بیش از اندازه عارضه اولیه
عوارض جانبی دیداری مثل دیدن هاله یا دنباله در اطراف نور
خشکی چشم
عفونت
زخم قرنیه
به ندرت نابینایی

در مورد خطرهای احتمالی و منافع هر روش با چشم پزشک خود مشورت نمایید.

علائم:

علائم و نشانه های آستیگماتیسم به شرح زیر است:

تاری یا انحراف بینایی
خستگی یا ناراحتی چشم
سردرد
اشکال دید در شب
تنگ کردن چشم برای دید بهتر

کودکان و نوجوانان
کودکان متوجه تاری دید خود نمی شوند، بنابراین نیاز به غربالگری بیماری های چشم دارند و می بایست در دوره های مختلف توسط متخصص اطفال تحت آزمایش قرار بگیرند:

در نوزادی
در دوره های پایش سلامت پیش از مدرسه
در دوره مدرسه، هر سال یا دو سال یک بار در مطب پزشک یا در غربالگری عمومی مدرسه