اطلاعات بيماري

فیبروم رحم (Uterine fibroids)

«فیبروم رحم» توده غیر سرطانی رحم است که اغلب در دوران باروری زنان بروز می کند. فیبروم رحم که با نام های«لیومیوم» یا «میوم» رحمی هم شناخته می شود خطر سرطان رحم را افزایش نمی دهد و تقریبا هرگز منجر به سرطان نمی شود.
اندازه فیبروم ها بسیار متنوع است؛ از توده های ریز و غیر قابل مشاهده با چشم گرفته تا توده های بزرگی که باعث بزرگ شدن و تغییر شکل رحم می شوند. فیبروم رحمی ممکن است یک یا چند تا باشد. در موارد بسیار شدید امکان دارد فیبروم های متعدد آن چنان بزرگ شوند که حجم رحم را افزایش دهند و آن را به ناحیه قفسه دنده ها برسانند.
بسیاری از زنان در طول عمر خود دچار فیبروم می شوند، اما از آن جایی که فیبروم ها اغلب نشانه ای ندارند نمی دانند به آن دچارند. ممکن است پزشک در معاینه های دوره ای لگن یا سونوگرافی رحم پی به وجود فیبروم ببرد.

تشخیص:

فیبروم های رحم اغلب به صورت تصادفی در معاینه روتین لگن یافت می شوند. ممکن است پزشک احساس کند در شکل رحم فرد بی نظمی ایجاد شده است، که این بی نظمی نشان دهنده حضور فیبروم است. اگر دچار علایم فیبروم رحم باشید، پزشک این آزمایش های تشخیصی را روی شما انجام می دهد:

سونوگرافی
آزمایش خون
انواع روش های عکسبرداری مثل ام آر آی، هیستروسونوگرافی، هیستروسالپنگوگرافی ، هیستروسکوپی

دلایل:

علل بروز فیبروم رحم:

تغییرات ژنتیکی: بسیاری از فیبروم ها دارای تغییرات ژنتیکی هستند و با سلول های طبیعی اولیه رحم تفاوت هایی دارند.
هورمون ها: به نظر می رسد استروژن و پروژسترون، دو هورمون محرک تشکیل غشای رحم در دوره عادت ماهانه، در رشد فیبروم نقش دارند. فیبروم ها بیش از سلول های رحم دارای گیرنده های استروژن و پروژسترون هستند. این توده ها پس از یائسگی و با کاهش تولید هورمون کوچک می شوند.
عوامل دیگر رشد فیبروم: ترکیباتی که به بدن کمک می کنند بافت هایش را حفظ کند مثل فاکتور رشد شبه انسولین می توانند روی رشد فیبروم هم اثر بگذارند.

پزشکان بر این باروند که فیبروم رحمی از سلول بنیادی بافت نرم رحم -میومتریوم- تشکیل می شود. یک سلولِ تنها چندین بار تقسیم می شود و در نهایت توده ای لاستیکی و ثابت ایجاد می کند که از بافت مجاورش مجزاست.
الگوی رشد فیبروم رحم متفاوت است و ممکن است سریع یا کند باشد یا حتی ممکن است رشدی نداشته باشند. برخی از فیبروم ها دچار رشد ناگهانی می شوند و برخی دیگر ممکن است به خودی خود از بین بروند یا کوچک شوند. بسیاری از فیبروم های دوران بارداری پس از زایمان با برگشت اندازه رحم به حالت عادی، از بین می روند.

عوامل خطرساز فیبروم رحم

به غیر از سن باروری، عوامل خطرساز کمی برای فیبروم رحم شناخته شده است. عوامل دیگری که می توانند بر رشد فیبروم تاثیر بگذارند عبارتند از:

وراثت: اگر مادر یا خواهر فرد فیبروم داشته باشد، او هم در معرض خطر ابتلا به این بیماری است.
نژاد: زنان سیاه پوست نسبت به زنان نژادهای دیگر بیشتر در معرض فیبروم هستند. علاوه بر این، معمولا زنان سیاه پوست در سنین پایین تری به فیبروم مبتلا می شوند و احتمال بیشتر بودن تعداد فیبروم ها در آن ها بالا تر است.
فاکتورهای محیطی: به نظر می رسد شروع قاعدگی در سنین پایین تر، استفاده از روش های ضد بارداری، چاقی، کمبود ویتامین D، داشتن رژیم غذایی پر از گوشت قرمز و مقدار کم سبزیجات، میوه و مواد لبنی و همچنین نوشیدن الکل، خطر ابتلا به فیبروم را افزایش دهد.

مراقبت:

هیچ روش منحصر به فردی برای درمان فیبروم رحم وجود ندارد که به طور کامل موثر باشد. اگر علایم فیبروم را دارید، با پزشک خود در مورد گزینه های درمانی صحبت کنید.

انتظار و مشاهده

بسیاری از زنان مبتلا به فیبروم رحم علایمی تجربه نمی کنند یا علایمی دارند که صرفا آزار دهنده است، اما می توان با آنها زندگی کرد. در چنین حالتی گزینه انتظار و مشاهده بهترین روش درمانی است.
همانطور که اشاره شد فیبروم ها سرطانی نیستند و به ندرت در حاملگی تداخل ایجاد می کنند. معمولا به آرامی رشد می کنند یا اصلا رشد نمی کنند. بعد از یائسگی، زمانی که سطح هورمون های تولید مثل کاهش می یابد، شروع به کوچک شدن می کنند.

داروها

داروهای درمانی فیبروم روی هورمون های تنظیم کننده چرخه قاعدگی متمرکز می شوند و مشکلاتی مثل خونریزی های شدید قاعدگی و فشار لگن را درمان می کنند. این داروها فیبروم را از بین نمی برند، اما آنها را کوچک می کنند:

آگونیست های هورمون ترشح گنادوتروپین: دارو هایی با نام آگونیست های Gn-RH با توقف ترشح استروژن و پروژسترون و ایجاد یائسگی موقت فیبروم را درمان می کنند. با این کار عادت ماهانه متوقف می شود، کم خونی بهبود می یابد و فیبروم کوچک می شود. ممکن است پزشک پیش از عمل جراحی این داروها را تجویز کند تا فیبروم ها کوچک شوند. بسیاری از زنان با مصرف این داروها دچار گرگرفتگی می شوند. این داروها را نمی توان بیش از سه تا شش ماه مصرف کرد، زیرا ممکن است فرد دچار پوکی استخوان شود.
آی یو دی پروژستین دار: این نوع آی یو دی خونریزی های سنگین ناشی از فیبروم را کاهش می دهد. آی یو دی پروژستین دار اندازه فیبروم را کوچک نمی کند و از بارداری هم جلوگیری می کند.
ترانکسامیک اسید: این داروی غیر هورمونی برای بهبود خونریزی های سنگین قاعدگی طراحی شده اند و تنها در روزهای سنگین خونریزی مصرف می شوند.
سایر داروها: داروهایی مانند قرص های ضد بارداری خوراکی یا داروهای حاوی پروژستین باعث کنترل خونریزی قاعدگی می شوند، اما اندازه فیبروم را کوچک نمی کنند.

داروهای ضد التهابی غیر استروییدی ترکیبات هورمونی ندارند، اما در کاهش درد ناشی از فیبروم موثرند. این داروها خونریزی های شدید قاعدگی را کنترل نمی کنند. پزشک گاهی مکمل هایی مانند آهن و ویتامین تجویز می کند تا مواد از دست رفته بدن تامین شوند.

روش غیر تهاجمی

عمل جراحی اولتراسوند متمرکز یا FUS: این عمل رحم را حفظ می کند و هیچ برشی صورت نمی گیرد و به صورت سرپایی انجام می شود.

عمل جراحی کم تهاجم

آمبولیزاسیون شریان رحم
میولیز
میومکتومی یا لاپاراسکوپی
میومکتومی هیستروسکوپی
اندومتریال ابلیشن

روش های جراحی سنتی

میومکتومی شکمی
هیستروسکوپی

روش های دیگر جراحی

خارج کردن فیبروم به روش مورسلیشن

اگر می خواهید باردار شوید

دو گزینه درمانی هیسترکتومی و ابلیشن اندومتر برای زنانی که می خواهند باردار شوند مورد استفاده قرار نمی گیرند. پیش از تصمیم گیری در مورد روش درمان انتخابی ، توصیه می شود ارزیابی کامل باروری انجام شود.
اگر نیاز به درمان فیبروم باشد، میومکتومی یک انتخاب کلی درمانی است. با این حال، تمام درمان ها دارای مزایا و معایبی هستند که در مورد آنها باید با پزشکتان صحبت کنید.

خطر ظهور فیبروم جدید

در تمام روش ها به جز هیسترکتومی، جوانه ها - تومورهای کوچکی که پزشک در طی عمل جراحی تشخیص نمی دهد - قابلیت رشد دارند و علایمی ایجاد می کنند که منجر به تداخل در درمان می شوند. به این اتفاق عود فیبروم می گویند. حتی ممکن است فیبروم های جدیدی به وجود آیند که احتمالا نیاز به درمان ندارند.

طب جایگزین

در بعضی از سایت ها و کتاب ها روش های جایگزینی مانند توصیه هایی برای رژیم غذایی، مغناطیس درمانی، مصرف کوهوش سیاه یا دارو های گیاهی دیگر و هومیوپاتی دیده می شود، اما تاکنون تاثیر گذاری هیچ کدام از این روش ها مورد تایید علمی قرار نگرفته است.

علائم:

بسیاری از زنان مبتلا به فیبروم هیچ نشانه ای ندارند. در بعضی از زنان که علایم را احساس می کنند با توجه به محل، تعداد و اندازه توده ها، نشانه ها متفاوت است. شایع ترین نشانه های فیبروم رحمی به شرح زیر است:

خونریزی شدید عادت ماهانه
طولانی شدن دوره عادت ماهانه
فشار و درد در ناحیه لگن
تکرر ادرار
اشکال در تخلیه مثانه
یبوست
کمر درد یا پا درد

وقتی فیبروم بیش از اندازه بزرگ می شود ممکن است به ندرت در اثر نرسیدن خون بمیرد و از بین برود.
فیبروم ها با توجه به محل رشد آنها دسته بندی می شوند. «فیبروم های اینترامورال» در دیواره عضلانی رحم رشد می کنند. «فیبروم های ساب موکوزال» داخل حفره رحم را پر می کنند. «فیبروم های ساب سروزال» در خارج رحم رشد می کنند.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم

در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

درد لگنی که خوب نمی شود
عادت ماهانه سنگین، طولانی یا دردناک
لکه بینی یا خون ریزی بین دو عادت ماهانه
اشکال در تخلیه کامل مثانه

اگر خونریزی شدید واژن یا درد شدید لگنی دارید که ناگهان بروز کرده است، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

عوارض فیبروم رحم

اگرچه معمولا فیبروم های رحم خطرناک نیستند، اما می توانند باعث ایجاد ناراحتی شوند و یا در اثر خونریزی های شدید سبب کم خونی شوند.

بارداری و فیبروم

فیبروم ها معمولا در بارداری تداخل ایجاد نمی کنند. با این حال، ممکن است بعضی از آنها - به ویژه فیبروم های ساب موکوزال – منجر به ناباروری یا سقط جنین شوند. همچنین ممکن است خطر عوارض ناشی از حاملگی مانند پارگی جفت، رشد ناکافی جنین و زایمان زودرس را افزایش دهند.

پیشگیری از فیبروم رحم

اگر چه محققان همچنان به مطالعه علل تومورهای فیبروم ادامه می دهند، اما شواهد علمی کمی در مورد چگونگی جلوگیری از آنها در دسترس است. پیشگیری از فیبروم رحم ممکن نیست، اما تنها درصد کمی از این تومورها نیاز به درمان دارند.
با انتخاب سبک زندگی سالم، مانند حفظ وزن طبیعی و خوردن میوه ها و سبزیجات، می توانید خطر ابتلا به فیبروم را تا حدودی کاهش دهید.