هپاتیت B (Hepatitis B)

هپاتیت B به عفونت شدید کبدی ناشی از ویروس هپاتیتB HBV-- می گویند. عفونت هپاتیت B در برخی افراد مزمن می شود و بیش از شش ماه طول می کشد. ابتلا به بیماری مزمن هپاتیت B باعث افزایش خطر ابتلا به نارسایی کبد، سرطان کبد و سیروز می شود. سیروز کبدی نوعی بیماری است که دایما زخم های کبدی ایجاد می کند.
اکثر مبتلایان به هپاتیت B به طور کامل بهبود می یابند، حتی اگر نشانه ها و علایم آن شدید باشد. احتمال طولانی شدن عفونت هپاتیت B در نوزادان و کودکان بیشتر است.
با واکسیناسیون می توان از ابتلا به هپاتیت B جلوگیری کرد، اما اگر فرد به این بیماری مبتلا باشد نمی توان با واکسیناسیون او را درمان کرد. اگر فردی مبتلا به هپاتیت B باشد می توان با رعایت اقدامات احتیاطی از انتشار ویروس به دیگران جلوگیری کرد.
 

تشخیص:

پزشک، شما را مورد بررسی قرار می دهد و علایم آسیب کبدی مانند زردی پوست یا درد شکم را بررسی می کند. آزمایشاتی که به تشخیص هپاتیت B یا عوارض آن کمک می کنند عبارتند از:
  • آزمایش خون
  • سونوگرافی کبد
  • بیوپسی کبدی
 

غربالگری افراد سالم برای هپاتیت B

گاهی اوقات لازم است پزشکان برخی افراد سالم را برای بررسی عفونت هپاتیت B آزمایش کنند، زیرا ویروس قبل از ایجاد علایم و نشانه ها به کبد آسیب می رساند. اگر جزو گروه های زیر هستید، در مورد اینکه آیا غربالگری عفونت هپاتیت B برای شما لازم است یا خیر با پزشک مشورت کنید:
 
  • باردار هستید
  • با کسی که هپاتیت B دارد زندگی می کنید
  • تا به حال شرکای جنسی بسیاری داشته اید
  • با کسی که هپاتیت B داشته است رابطه جنسی داشته اید
  • مردی هستید که رابطه جنسی با مردان دارد
  • سابقه ابتلا به یک بیماری منتقله جنسی داشته اید
  • اچ آی وی یا هپاتیت C دارید
  • آزمایش آنزیم کبدی تان نتیجه نامطلوب و غیر طبیعی داشته است
  • دیالیز می کنید
  • داروهایی را که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند، مانند داروهای جلوگیری از رد پیوند عضو، مصرف می کنید
  • مواد مخدر مصرف می کنید
  • زندانی هستید
  • در کشورهایی که هپاتیت B شایع است، از جمله آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و اروپای شرقی زندگی می کنید
  • با کسانی زندگی می کنید که ساکن مناطقی بوده اند که هپاتیت B در آن ها شایع است

دلایل:

عفونت هپاتیت B به وسیله ویروس هپاتیت B - HBV - ایجاد می شود. این ویروس از طریق خون، اسپرم و بعضی دیگر از مایعات بدن منتقل می شود. البته توجه داشته باشید که از طریق عطسه یا سرفه منتقل نمی شود.
HBV به روش های زیر منتقل می شود:
 
  1. تماس جنسی: اگر کسی با فرد آلوده به هپاتیت B رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشد، احتمال ابتلای او افزایش می یابد. ویروس از راه خون، بزاق، اسپرم و ترشحات واژن می تواند وارد بدن شما شود.
  2. استفاده از سرنگ مشترک: HBV به راحتی از طریق سوزن و سرنگ آلوده به خون آلوده پخش می شود. استفاده مشترک از سرنگ و وسایل تزریق درون رگی فرد را در معرض خطر ابتلا به هپاتیت B قرار می دهد.
  3. فرو رفتن تصادفی سرنگ در بدن: کارکنان بخش مراقبت های پزشکی و هر فرد دیگری که با خون در تماس باشد، در معرض ابتلا به هپاتیت B قرار دارند.
  4. از مادر به کودک: گاهی زنان باردار مبتلا به هپاتیت B در حین زایمان ویروس را به نوزاد خود منتقل می کنند. البته می توان نوزاد را واکسینه کرد تا از همه آلودگی ها مصون باشد. اگر باردارید یا می خواهید باردار شوید، با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت لزوم آزمایش هپاتیت B انجام دهید.
هپاتیت B از طریق عطسه، سرفه، در آغوش گرفتن یا شیردهی منتقل نمی شود. گرچه این ویروس در بزاق وجود دارد، اما اعتقاد بر این است که از طریق بوسیدن یا استفاده مشترک از وسایل منتقل نمی شود.
 
هپاتیت B حاد و هپاتیت B مزمن
عفونت هپاتیت B کوتاه مدت -حاد- یا طولانی مدت -مزمن- است.
 
  1. عفونت حاد: این نوع هپاتیت B، کمتر از شش ماه طول می کشد. سیستم ایمنی بدن معمولا می تواند در مقابل هپاتیت B حاد به خوبی مبارزه کند و فرد طی چند ماه به طور کامل بهبود می یابد. اکثر بزرگسالان مبتلا به هپاتیت B دارای عفونت حاد هستند، اما توجه داشته باشید این عارضه گاهی منجر به عفونت مزمن می شود.
  2. عفونت مزمن: این نوع هپاتیت B شش ماه یا بیشتر طول می کشد. علت این که این عفونت طول می کشد این است که سیستم ایمنی بدن نمی تواند آن را از بین ببرد. گاهی ممکن است عفونت مزمن هپاتیت B یک عمر طول بکشد و منجر به بیماری های جدی مانند سیروز و سرطان کبد شود.
هر چه سن فرد در زمان ابتلا به هپاتیت B کمتر باشد - به ویژه نوزادان یا کودکان زیر 5 سال - خطر ابتلا به عفونت مزمن در او بالاتر می رود. گاهی عفونت مزمن چند ده سال ادامه می یابد و بعد از آن فرد دچار بیماری شدید کبد می شود.
 
عوامل خطر
هپاتیت B از طریق تماس با خون، اسپرم یا سایر مایعات بدنِ فرد آلوده منتشر می شود. در موارد زیر خطر ابتلا به هپاتیت B افزایش می یابد:
 
  • داشتن رابطه جنسی محافظت نشده با شرکای جنسی متعدد و یا با افرادی که مبتلا به HBV هستند
  • مصرف سرنگ مشترک
  • مردی که با مردان دیگر رابطه جنسی دارد
  • زندگی با کسی که عفونت مزمن HBV دارد
  • نوزاد متولد شده از مادر آلوده
  • شغلی که در آن فرد با خون انسان ارتباط دارد
  • سفر به مناطقی با آلودگی بالای HBV، مانند آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و شرق اروپا

پیشگیری از هپاتیت B

واکسیناسیون هپاتیت B معمولا به صورت سه یا چهار وعده تزریقی در طول شش ماه انجام می شود. واکسیناسیون باعث ابتلای شما به هپاتیت B نخواهد شد.
 
واکسن هپاتیت B در موارد زیر توصیه می شود:
  • نوزادان
  • کودکان و نوجوانانی که در هنگام تولد واکسینه نشده اند
  • افرادی که در مرکز نگهداری معلولان کار یا زندگی می کنند
  • افرادی که با کسی که هپاتیت B دارد زندگی می کنند
  • کارکنان بخش های مراقبت های بهداشتی، کارگران اورژانس و سایر افرادی که با خون انسان در ارتباطند
  • هر کسی که مبتلا به عفونت های منتقله جنسی است، مثلا HIV
  • مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند
  • افرادی که دارای شرکای جنسی متعدد هستند
  • شرکای جنسی کسی که هپاتیت B دارد
  • افرادی که مواد مخدر تزریقی مصرف می کنند یا سوزن و سرنگ مشترک مصرف می کنند
  • مبتلایان به بیماری مزمن کبدی
  • مبتلایان به مرحله آخر بیماری کلیوی
  • مسافرانی که قصد رفتن به منطقه ای با میزان بالای هپاتیت B دارند
 

توصیه های احتیاطی پیشگیری از HBV

راه های دیگر کاهش خطر ابتلا به HBV عبارتند از:
  • وضعیت HBV شریک جنسی خود را بدانید: رابطه جنسی محافظت نشده برقرار نکنید، مگر اینکه کاملا مطمئن باشید که شریک زندگی شما به HBV یا هر گونه عفونت جنسی دیگر مبتلا نیست.
  • اگر از وضعیت جنسی شریک جنسی خود آگاه نیستید: در هر رابطه، از یک کاندوم جدید لاتکسی یا پلی یورتان استفاده کنید. به یاد داشته باشید که کاندوم می تواند خطر ابتلا به ویروس HBV را کاهش دهد، اما این خطر را از بین نمی برد.
  • مواد مخدر مصرف نکنید: اگر مواد مخدر مصرف می کنید، برای ترک آن کمک بگیرید. اگر نمی توانید آن را ترک کنید، در هر بار تزریق از یک سوزن استریل جدید استفاده کنید. هرگز سوزن خود را به اشتراک نگذارید.
  • اگر می خواهید بدنتان را سوراخ –پیرسینگ- یا خالکوبی کنید مراقب باشید: برای انجام پیرسینگ یا خالکوبی به یک مکان معتبر بروید. از آنها در مورد چگونگی تمیز کردن تجهیزاتشان بپرسید. اطمینان حاصل کنید که کارکنان از سوزن های استریل استفاده می کنند. اگر پاسخ مناسبی دریافت نکردید، یک سالن دیگر را انتخاب کنید.
  • قبل از سفر با پزشک در مورد واکسن هپاتیت B مشورت کنید: اگر در حال سفر به ناحیه ای هستید که هپاتیت B در آن شایع است، پیش از آن با پزشک مشورت کنید. این واکسن معمولا در یک سری سه تایی در طی شش ماه تزریق می شود.

مراقبت:

افرادی که مبتلا به هپاتیت B هستند باید با یک پزشک متخصص مشورت کنند. پزشک بهترین و مناسب ترین روش های مراقبت پزشکی را به آنها ارایه می دهد. این افراد می بایست به طور منظم تحت بررسی و درمان قرار گیرند و بعضی از آنها می بایست از دارو استفاده کنند. چند داروی جدید وجود دارد که صدمات بیماری کبد را تاخیر می اندازد یا آن را معکوس می کند.

علائم:

علایم و نشانه های هپاتیت B از خفیف تا شدید متغیر است. این نشانه ها معمولا حدود یک تا چهار ماه پس از آلوده شدن فرد ظاهر می شوند، البته ممکن است دو هفته پس از عفونت هم مشاهده شوند. بعضی از افراد، معمولا بچه های کوچک، علایمی ندارند.
علایم و نشانه های هپاتیت B عبارتند از:
 
  • درد شکم
  • ادرار تیره
  • تب
  • درد مفاصل
  • بی اشتهایی
  • تهوع و استفراغ
  • ضعف و خستگی
  • زرد شدن پوست و سفیدی چشم –یرقان
 
چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر احتمال می دهید در معرض هپاتیت B قرار گرفته اید، بلافاصله با پزشک مشورت کنید. اگر در عرض 24 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، درمان شوید، خطر ابتلا به هپاتیت B به طور قابل توجهی کاهش پیدا می کند.
اگر فکر می کنید علایم و نشانه های هپاتیت B را دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
 

عوارض جانبی

گاهی ابتلا به عفونت مزمن HBV منجر به عوارض جدی زیر می شود:
  1. زخم کبد –سیروز: التهاب همراه با عفونت هپاتیت B می تواند منجر به زخم گسترده کبد -سیروز- شود. این بیماری عملکرد کبد را مختل می کند.
  2. سرطان کبد: خطر ابتلا به سرطان کبد در افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن بالاست.
  3. نارسایی کبد: نارسایی حاد کبدی عارضه ای است که در آن عملکرد حیاتی کبد متوقف می شود. در چنین شرایطی تنها راه زنده ماندن پیوند کبد است.
  4. عارضه های دیگر: افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن ممکن است دچار بیماری های کلیوی یا التهابات عروقی هم بشوند.