اطلاعات بيماري

برای تشخیص ژیاردیا، پزشک معمولا نمونه ای از مدفوع را آزمایش می کند. گاهی برای بالا رفتن دقت آزمایش، از شما خواسته می شود چندین نمونه مدفوع جمع آوری شده را به آزمایشگاه بفرستید. سپس وجود انگل در نمونه ها بررسی می شود. همچنین برای نظارت بر اثربخشی هر درمان، از آزمایش مدفوع کمک گرفته می شود.

انگل ژیاردیا در روده انسان و حیوان زندگی می کند. قبل از اینکه انگل های میکروسکوپی به مدفوع منتقل شوند، درون پوسته های سختی به نام «کیست» قرار دارند که به آنها اجازه می دهد چند ماه خارج از روده دوام بیاورند. این کیست ها داخل بدن میزبان حل می شوند و انگل موجود در آنها آزاد می شود.

عفونت زمانی اتفاق می افتد که به طور تصادفی کیست محتوی انگل را وارد دستگاه گوارشتان می کنید. ورود این انگل به بدن با نوشیدن آب آلوده، خوردن غذای آلوده و یا تماس فرد به فرد صورت می گیرد.

نوشیدن آب آلوده

شایع ترین راه برای آلوده شدن به ژیاردیا نوشیدن آب آلوده است. انگل ژیاردیا در دریاچه ها، حوضچه ها و رودخانه های سراسر جهان، همچنین در منابع آب شهری، چاه ها، مخازن، استخرهای شنا، پارک های آبی و چشمه ها یافت می شود. گاهی هم پیش می آید که آب های سطحی به وسیله ضایعات کشاورزی، فاضلاب ها یا مدفوع حیوانات آلوده شوند. کودکانی که پوشک می شوند و افراد مبتلا به اسهال گاهی ناخواسته، دیگران، استخر یا منابع آب را آلوده می کنند.

خوردن غذای آلوده

انگل ژیاردیا از طریق غذا هم منتقل می شود. معمولا مبتلایان به ژیاردیا افرادی هستند که دستان خود را به طور کامل نمی شویند و اگر با غذا سر و کار داشته باشند آن را آلوده می کنند، همچنین مواد خام آبیاری شده یا شسته شده با آب آلوده هم عامل دیگری برای آلوده شدن غذاست. از آنجا که پختن غذا انگل ژیاردیا را می کشد، احتمال انتقال از طریق غذا کمتر از آب است، به ویژه در کشورهای پیشرفته.

تماس فرد به فرد

اگر دستتان آلوده به مدفوع شود احتمال انتقال این بیماری وجود دارد - تعویض پوشک بچه ها یک خطر بالقوه است. بنابراین کارکنان مهد کودک و کودکان حاضر در مهد کودک معمولا در معرض خطر ابتلا هستند، به ویژه در زمان هایی که شیوع بیماری بالا می رود.

انگل ژیاردیا از طریق ارتباط جنسی مقعدی هم منتقل می شود.

عوامل خطرساز

انگل ژیاردیا انگل روده ای شایعی است. با این که هر کس ممکن است مبتلا به ژیاردیا شود، اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر هستند:

• کودکان: عفونت ژیاردیا در کودکان بسیار شایع تر از بزرگسالان است. احتمال بیشتری دارد که کودکان با مدفوع تماس داشته باشند، به ویژه اگر پوشک می شوند، در حال آموزش دستشویی کردن هستند یا بخشی از وقت خود را در مهد کودک می گذرانند. افرادی که با کودکان خردسال کار یا زندگی می کنند هم در معرض خطر ابتلا به عفونت ژیاردیا قرار دارند.
• افرادی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند: هرجا که بهداشت ضعیف باشد یا آب نوشیدنی سالم نباشد ژیاردیا شایع است. اگر به جاهایی سفر می کنید که عفونت ژیاردیا شایع است در معرض خطر هستید، به ویژه اگر در مورد چیزی که می خورید و می نوشید به اندازه کافی مراقب نیستید. خطر ابتلا به ژیاردیا در مناطق روستایی و بیابانی بیشتر است.
• افرادی که رابطه جنسی مقعدی دارند: داشتن رابطه جنسی مقعدی بدون استفاده از کاندوم شما را در معرض خطر ابتلا به عفونت ژیاردیا و همچنین عفونت های منتقله جنسی قرار می دهد.

پیشگیری از ژیاردیا

هیچ دارو یا واکسنی نمی تواند از عفونت ژیاردیا پیشگیری کند؛ اما اقدامات احتیاطی معمول شانس آلوده شدن یا انتقال به دیگران را کاهش می دهد.

• دست ها را بشویید: این ساده ترین و بهترین راه برای جلوگیری از انواع عفونت است. بعد از استفاده از دستشویی یا تعویض پوشک و قبل از خوردن یا آماده کردن غذا دست های خود را بشویید. هنگامی که صابون و آب در دسترس نیستند، ضدعفونی کننده های بر پایه الکل گزینه مناسبی هستند. اما به یاد داشته باشید، ضد عفونی کننده های بر پایه الکل در از بین بردن کیست هایی که در محیط زندگی می کنند، موثر نیستند.
• تصفیه کردن آب های رودخانه ای: از آشامیدن آب چاه های کم عمق، دریاچه ها، رودخانه ها، چشمه ها، حوضچه ها و جوی ها اجتناب کنید، مگر اینکه آن را تصفیه کنید یا حداقل برای 10 دقیقه در دمای 70 درجه سانتیگراد بجوشانید.
• دهان خود را بسته نگه دارید: سعی کنید هنگام شنا کردن در استخرها، دریاچه ها و یا رود خانه ها دهانتان را بسته نگه دارید.
• از آب معدنی استفاده کنید: هنگام سفر به بخش هایی از جهان که احتمال آلوده بودن آب زیاد است، آب معدنی بنوشید و با آن دهان خود را مسواک بزنید. یخ و میوه و سبزی خام نخورید، حتی آن میوه هایی که خودتان را پوست می کنید.
• رابطه جنسی امن داشته باشید: اگر رابطه جنسی مقعدی دارید، هر بار از یک کاندوم استفاده کنید. از رابطه جنسی دهان و مقعد پرهیز کنید، مگر اینکه کاملا محافظت شده باشد.

کودکان و بزرگسالانی که عفونت ژیاردیا دارند اما علامتی ندارند، معمولا به درمان نیاز ندارند، مگر اینکه احتمال انتقال انگل در آن ها وجود داشته باشد. بسیاری از افرادی که چنین مشکلی دارند معمولا در عرض چند هفته به خودی خود بهبود می یابند.

اگر علایم و نشانه ها شدید باشد یا عفونت باقی بماند، پزشکان معمولا از دارو درمانی استفاده می کنند مانند:

• «مترونیدازول»: مترونیدازول شایع ترین آنتی بیوتیک برای عفونت ژیاردیا است. عوارض جانبی آن تهوع و حس کردن طعم فلز در دهان است. هنگام مصرف این دارو، الکل مصرف نکنید.
• «تینیدازول»: تینیدازول شبیه مترونیدازول کار می کند و عوارض جانبی مشابهی دارد، اما تنها یک دوز از آن برای درمان مصرف می شود.
• «نیتازوکسانید»: از آنجا که این دارو به فرم مایع است، مصرف آن برای کودکان راحت تر است. عوارض جانبی این دارو تهوع، استفراغ، زرد شدن چشم ها و ادرار زرد روشن است.

مصرف مداوم داروهای ژیاردیا در دوران بارداری توصیه نمی شود، زیرا ممکن است اثرات جانبی بدی روی کودک داشته باشد. اگر علایمتان خفیف باشد، پزشک ممکن است درمان را به بعد از سه ماهه اول موکول کند، اما اگر درمانتان در این شرایط ضروری است با پزشک مشورت کنید تا بهترین گزینه درمانی را با کمک او انتخاب کنید.

برخی از مبتلایان به عفونت ژیاردیا هرگز دچار علایم نمی شوند، اما انگل آن را در بدن خود دارند و آن را از طریق مدفوع به دیگران انتقال می دهند. علایم و نشانه ها معمولا یک تا سه هفته پس از قرار گرفتن در معرض انگل ظاهر می شوند و به صورت زیرند:

اسهال آبکی و گاهی بدبو، در برخی موارد مدفوع نرم و چرب

• ضعف و خستگی
• نفخ و انقباضات شکمی
• گاز
• حالت تهوع
• کاهش وزن

علایم و نشانه های عفونت ژیاردیا معمولا دو تا شش هفته طول می کشد، اما در بعضی افراد این زمان طولانی تر می شود یا دوباره عود می کند.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر مدفوعتان شل بود و نفخ شکم و تهوعی داشتید که بیش از یک هفته ادامه داشت یا اگر بدنتان کم آب شده بود، به پزشک مراجعه کنید. اگر در معرض خطر ابتلا به عفونت ژیاردیا بوده اید، حتما به پزشک بگویید. به عنوان مثال اگر کودکتان به مهد کودک می رود، اخیرا به یکی از مناطق اندمیک –بومی این انگل- سفر کرده اید یا از آب دریاچه یا رودخانه نوشیده اید، در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید.

عوارض جانبی

عفونت ژیاردیا در کشورهای پیشرفته هرگز کشنده نیست، اما می تواند علایم طولانی و عوارض جدی، به ویژه در نوزادان و کودکان به دنبال داشته باشد. شایع ترین عوارض عبارتند از:

• کم آبی: کم آبی اغلب به علت اسهال شدید است. وقتی بدن آب کافی برای انجام عملکردهای طبیعی خود نداشته باشد، در واقع دچار کم آبی شده است.
• عقب ماندن از رشد: اسهال مزمن ناشی از عفونت ژیاردیا منجر به سوء تغذیه و آسیب به رشد جسمی و ذهنی کودکان می شود.
• عدم تحمل لاکتوز: بسیاری از افراد مبتلا به عفونت ژیاردیا دچار عدم تحمل لاکتوز - عدم توانایی هضم صحیح قند شیر- هستند. ممکن است این مشکل حتی بعد از درمان شدن عفونت هم ادامه یابد.