اطلاعات بيماري

خشکی چشم (Dry eyes)

خشکی چشم بیماری شایعی است و زمانی بروز پیدا می کند که اشک چشم قادر نیست رطوبت کافی برای چشم ها فراهم کند. علل زیادی باعث ناکافی بودن اشک چشم می گردند. مثلا اگر اشک چشم به اندازه کافی تولید نشود یا کیفیت اشک تولید شده پایین باشد.
خشکی چشم در فرد ایجاد ناراحتی، سوزش و خارش می کند. در برخی موقعیت ها خشکی چشم احساس می شود؛ مثلا در هواپیما، در اتاقی که تهویه می شود، هنگام دوچرخه سواری یا پس از چند ساعت خیره شدن به صفحه مانیتور.

دلایل:

خشکی چشم در اثر فقدان اشک بروز می کند. اشک ترکیبی از آب، روغن های چرب و موکوس است. این ترکیب به سطح چشم کمک می کند نرم و شفاف شده و از عفونت در امان باشد.
در برخی افراد علت خشکی چشم، کمبود تولید اشک است. در برخی دیگر تبخیر بالای اشک و عدم تعادل در ساختن اشک، باعث خشکی چشم ها می گردد.

کاهش تولید اشک

خشکی چشم ممکن است به این دلیل باشد که چشم قادر نیست اشک کافی تولید کند. در اصطلاح پزشکی به آن کراتوکنژنکتیویت keratoconjunctivitis می گویند. علل شایع کاهش تولید اشک به شرح زیر است:

افزایش سن
بیماریهای خاص مثل دیابت، آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرما، سندرم شوگرن، اختلالات تیروئیدی و کمبود ویتامین A.
داروهای خاص مثل آنتی هیستامین ها، دکونژستانت ها، درمان های جایگزینی هورمون، ضدافسردگی ها و داروهای ضد فشار خون بالا، آکنه، ضدبارداری و بیماری پارکینسون.
جراحی لیزیک چشم اگرچه علائم خشکی چشم ناشی از این جراحی، موقت است
آسیب غدد اشک ناشی از التهاب یا تابش

افزایش تبخیر اشک

علل شایع

باد، سیگار یا خشکی هوا
کمتر پلک زدن که موقع تمرکز روی چیزی اتفاق می افتد برای مثال حین مطالعه، رانندگی یا کار با کامپیوتر
مشکلات پلک مانند برگشتگی لبه پلک به خارج (اکتروپیون) و داخل (انتروپیون)

عدم تعادل در ترکیب اشک

همانطور که گفتیم اشک ترکیبی از سه لایه اصلی روغن، آب و مخاط است. اشکال در هریک از این لایه ها باعث خشکی چشم می شود. برای مثال، نوار روغنی توسط غدد کوچک در لبه پلک ها تولید می شود و این غدد ممکن است بسته شوند. این حالت بیشتر در افرادی دیده می شود که لبه پلک هایشان ملتهب شده است یا در بیماران روزاسه و دیگر اختلالات پوستی.

مراقبت:

اگر خشکی چشم گاه به گاه یا علائم آن خفیف باشد، درمان توصیه شده استفاده از قطره های چشم بدون نسخه (اشک چشم مصنوعی) است. اما اگر علائم پایدار و جدی تر است، گزینه های درمان فرق خواهد کرد. درمان بیمار در این حالت بستگی به علت خشکی چشم دارد.
برخی درمان ها بر مدیریت و کنترل بیماری یا عاملی تمرکز می کند که باعث خشکی چشم شده است. دیگر درمان ها تلاش می کنند کیفیت اشک را بهبود ببخشند یا مانع تبخیر سریع اشک از چشم ها شوند.

درمان علت زمینه ای خشکی چشم

در برخی موارد، درمان مشکل زمینه ای به برطرف شدن علائم خشکی چشم منجر می شود. برای مثال، اگر دارویی عامل خشکی چشم باشد، پزشک ممکن است داروی دیگری تجویز کند که عارضه خشکی چشم نداشته باشد. اگر بیماری پلک داشته باشید، مثل برگشتگی پلک به خارج، با عمل جراحی قابل درمان است. یا اگر بیماری آرتریت روماتوئید عامل خشکی چشم شده باشد، شما به یک روماتولوژیست ارجاع داده می شوید.

درمان دارویی

داروهای تجویزی که برای درمان خشکی چشم استفاده می شود به شرح زیر است:

داروهایی که التهاب پلک را کاهش می دهند: التهاب لبه پلک مانع از ترشح روغن از غدد روغنی چشم به اشک می گردد. تجویز آنتی بیوتیک توسط پزشک یکی از گزینه های درمانی است که از التهاب می کاهد. در این مورد آنتی بیوتیک های دهانی معمولا تجویز می شوند اگرچه برخی نیز به شکل قطره یا پماد چشمی هستند.
قطره چشم برای کنترل التهاب قرنیه: التهاب سطح چشم (قرنیه) به کمک قطره های حاوی سیکلوسپورین (داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی) یا کورتیکواستروئیدها قابل کنترل است. کورتیکواستروئیدها برای استفاده طولانی مدت مناسب نبوده و عوارض جانبی خواهند داشت.
Eye insert ها که شبیه اشک مصنوعی عمل می کنند: اگر علائم خشکی چشم، متوسط تا شدید باشد و قره اشک های مصنوعی کمکی به بیمار نکنند، هیدروکسی پروپیل سلولز را بین پلک پایینی و کره چشم قرار می دهید. این کار یک بار در روز انجام می شود و ماده سلولزی به آرامی حل شده و ماده داخل آن که عامل مرطوب کننده چشم است از آن رها می شود.
داروهای محرک اشک: داروهایی که به آنها کولینرژیک می گویند به افزایش تولید اشک کمک می کنند. این داروها به شکل قرص، ژل یا قطره در دسترس هستند. از عوارض جانبی مصرف این داروها، افزایش تعریق است.
قطره چشم ساخته شده از خون فرد: این قطره ها، قطره سرم خون اتولوگ نامیده می شوند. اگر بیمار به هیچیک از گزینه های درمان پاسخ ندهد از این روش استفاده می کنند. برای ساختن این قطره ها، نمونه ای از خون بیمار را برای خارج کردن گلبول های قرمز آن، آماده کرده و سپس با یک محلول نمکی خاص، ترکیب می شود.

سایر گزینه های درمان در صورت بهبود نیافتن علائم خشکی چشم با روش های درمانی که برشمردیم، به شرح زیر است:

بستن کانال اشک برای کاهش از دست رفتن اشک چشم
استفاده از لنزهای تماسی خاص
باز کردن غدد چربی چشم
استفاده از نوردرمانی و ماساژ پلک

سبک زندگی و مراقبت در خانه

افرادی که به خشکی چشم مبتلا هستند بهتر است مرتبا پلک هایشان را بشویند و از قطره چشم های بدون نسخه یا سایر محصولاتی که به مرطوب نگه داشتن چشم کمک می کنند، استفاده کنند. اگر مدت زیادی است که به خشکی چشم مبتلا هستید (مزمن)، حتی مواقعی که احساس می کنید چشم هایتان خشک نیست هم از قطره اشک استفاده کنید تا چشم ها به خوبی روان و مرطوب باشند.
افرادی که به بلفاریت (التهاب پلک) و دیگر بیماریهای التهاب پلک مبتلا هستند و جریان روغن به چشمشان بسته شده است بهتر است مرتبا پلک ها را با جریان آرام آب بشویند. برای شستن چشم ها به موارد زیر دقت کنید:

حوله گرمی را روی چشم ها بگذارید: حوله تمیزی را با آب گرم خیس کنید. 5 دقیقه حوله را روی چشم ها بگذارید. حوله را به آرامی روی پلک ها و قاعده مژه ها بکشید تا هرگونه باقیمانده ای از پلک ها خارج شود.
با یک صابون ملایم پلک ها را بشویید: از شامپوی بچه یا هرنوع صابون ملایمی برای شستشوی پلک ها استفاده کنید. مایع شستشودهنده را روی نوک انگشتانتان گذاشته چشمانتان را ببندید و قاعده مژه ها را به آرامی ماساژ دهید. سپس با آب کاملا بشویید.

ممکن است پزشک توصیه کند این کار را هر روز انجام دهید حتی زمانی که علائم خشکی چشم بهبود یافته است. اگر هر روز این کار را تکرار نکنید ممکن است علائم خشکی چشم برگردد.

چنانچه به خشکی چشم مبتلا هستید توصیه می کنیم:

از وزش مستقیم باد به چشم بپرهیزید (باد سشوار، کولر و بخاری ماشین، باد پنکه و...)
از مرطوب کننده های هوا بخصوص در فصول خشک در زمستان استفاده کنید.
مدت طولانی به چیزی خیره نشوید. هنگام کار با کامپیوتر، گوشی هوشمند و خواندن کتاب پلک زدن را فراموش نکنید.
سیگار کشیدن را ترک کنید.
مانیتور کامپیوتر را بالاتر از سطح چشم تنظیم نکنید تا مجبور نباشید برای نگاه کردن به مانیتور چشم ها را بیش از اندازه باز کنید.

علائم:

احساس خارش یا سوزش
مخاط های رشته ای داخل یا اطراف چشم ها
حساسیت به نور
قرمزی چشم
احساس وجود جسم خارجی در چشم
مشکل گذاشتن لنزهای تماسی
مشکل رانندگی در شب
آبریزش چشم که پاسخ بدن به تحریک خشکی چشم است
تاری دید یا خستگی چشم