هایپرگلیسمی (Hyperglycemia)

قند خون بالا (هایپرگلیسمی) در مبتلایان به دیابت اتفاق می افتد و به حالتی گفته می شود که در آن قند خونتان خیلی بالا رفته (به 240 میلی گرم در سی لیتر یا بیشتر ار آن می رسد) و بالا نیز باقی می ماند. وقتی که هیپرگلیسمی اتفاق می افتد نشان میدهد که مرض قند شما از کنترل خارج شده است. معمولا هیپرگلیسمی به آرامی ایجاد میشود و در بیشتر مواقع مشکل فوریت داری نمی باشد . اما اگر قند خون شما مدت زمان طولانی باقی بماند ممکن است چندین مشکل بسیار خطرناک ایجاد کند. بسیاری از پزشکان عقیده دارند که هیپرگلیسمی طول کشیده ممکن است ایجاد مشکلاتی در چشم ، قلب و کلیه کند و اگر مرض قند شما از نوع 1 است هیپرگلیسمی می تواند منجر به کتواسیدوز بشود. کتواسیدوز وضعیت بسیار فوریت دار و خطرناک پزشکی است.

دلایل:

هنگام هضم غذا بدن ما کربوهیدرات ها را به انواع مولکول های قند تجزیه می کند. یکی از این قندها، گلوکوز است، منبع اصلی انرژی برای بدن. پس از صرف غذا گلوکوز مستقیما جذب خون می شود. اما گلوکوز بدون کمک انسولین؛ هورمونی که توسط پانکراس ترشح می شود،  نمی تواند وارد بسیاری از سلول های بدن شود.
وقتی غلظت گلوکوز در خون بالا می رود به پانکراس پیام ارسال می شود که انسولین بیشتری ترشح کند. انسولین نیز سلول ها را باز می کند تا گلوکوز بتواند وارد سلول ها شده و برای سلول ها سوخت مورد نیاز جهت عملکرد صحیح را فراهم کند. گلوکوز اضافه نیز به شکل گلیکوژن در کبد ذخیره می شود.
این فرایند مقدار گلوکوز خون را کاهش داده و مانع افزایش خطرناک قند خون می گردد. با برگشت قند خون به سطح عادی، ترشح لنسولین نیز کاهش می یابد.
در بیماری دیابت، تاثیر انسولین بر بدن به شدت کاهش می یابد، یا به این دلیل که پانکراس قادر به تولید کافی انسولین نیست (دیابت نوع یک) و یا به این علت که بدن نسبت به اثرات انسولین مقاوم است یا برای نگهداشتن غلظت گلوکوز در سطح نرمال، انسولین کافی تولید نمی کند (دیابت نوع دو). در نتیجه گلوکوز در خون افزایش می یابد (هایپرگلیسمی) و چنانچه درمان نشود ممکن است به مرز خطر نیز برسد.
عواملی که باعث افزایش خطر هایپرگلیسمی در مبتلایان به دیابت می شود:
  • انسولین یا سایر داروهای خوراکی دیابت را به اندازه کافی مصرف نکنید.
  • تزریق انسولین را به درستی انجام ندهید یا از انسولین تاریخ مصرف گذشته استفاده کنید.
  • برنامه رژیم غذایی صحیح دیابتی نداشته باشید.
  • فعالیت بدنی نداشته باشید.
  • به بیماری یا عفونتی مبتلا باشید.
  • از داروهای خاصی مثل استروئیدها استفاده کنید.
  • صدمه دیده باشید یا عمل جراحی داشته اید.
  • تحت فشارهای شدید روحی قرار گرفته باشید.
بیماری و استرس روحی احتمال هایپرگلیسمی را بالا می برند چون هورمون هایی که برای مقابله با استرس و بیماری تولید می شوند می توانند باعث افزایش قند خون نیز شوند. حتی افرادی که دیابت ندارند نیز در طول بیماری ممکن است هایپرگلیسمی را تجربه کنند. اما در دیابتی ها در این مواقع لازم است بیمار داروهای خود را افزایش دهد تا قند خونش به مرز طبیعی نزدیک شود.

مراقبت:

بهترین راه درمان هیپر گلیسمی اجرای دستورات روزمره زیر است:
  • رژیم غذائی مناسب
  • فعالیت فیزیکی مداوم
  • استفاده روزمره از داروهایتان
  • اجرای صحیح برنامه اندازه گیری قند خون توسط خودتان.
اگر نتوانستید قند خون خود را به حد مطلوب ( 70 تا 120 میلی گرم در دسی لیتر) برسانید ، باید با پزشک یا مسئول آموزش مرض قند خود تماس بگیرید.

علائم:

هایپرگلیسمی تا زمانیکه غلظت گلوکوز به 200 میلی گرم در دسی لیتر برسد، علامتی ندارد. علائم هایپرگلیسمی در طول چند روز یا چند هفته به آرامی بروز می کند. هرچه گلوکوز مدت زمان طولانی تری بالا باشد علائم شدیدتر خواهد بود. با اینحال برخی که مدت طولانی است به دیابت نوع 2 مبتلا هستند تا زمانیکه قند خونشان را اندازه گیری نکنند متوجه هیچ علامتی از هایپرگلیسمی نخواهند شد.
علائم اولیه
شناخت علائم اولیه هایپرگلیسمی به شما در درمان هرچه زودتر کمک می کند:
  • تکرر ادرار
  • افزایش تشنگی
  • تاری دید
  • خستگی
  • سر درد
 
اگر هایپرگلیسمی درمان نشود باعث افزایش اسیدهای سمی (کتون ها) در خون و ادرار می شود که به آن کتواسیدوز می گویند. علائم شامل موارد زیر است:
  • استشمام بوی میوه از دهان بیمار
  • حالت تهوع و استفراغ
  • تنگی نفس
  • خشکی دهان
  • ضعف
  • گیجی
  • کما
  • درد شکم
 
در صورت مشاهده علائم زیر بلافاصله اورژانس را خبر کنید:
  • بیمار هستید و نمی توانید هیچ غذا و نوشیدنی را در نگه دارید
  • غلظت گلوکوز خون بالای 240 میلی گرم در دسی لیتر بالا مانده است
  • در ادرارتان کتون وجود دارد
 
چنانچه علائم زیر را داشتید حتما به پزشک خود مراجعه کنید:
  • استفراغ یا اسهال مداوم دارید ولی می توانید برخی غذاها یا نوشیدنی ها را بخورید
  • تب دارید و این تب بیش از 24 ساعت طول کشیده است
  • گلوکوز خونتان حتی با وجود مصرف داروهای دیابت بالای 240 مانده است
  • قادر نیستید قند خونتان را در محدوده مطلوب حفظ کرده و نگه دارید