تعریق بیش از حد - هیپرهیدروزیس (hyperhidrosis)

هیپرهیدروزیس به معنای تعریق بیش از حد است و زمانی رخ می‌دهد که دمای هوا بالا نبوده و فرد در حال فعالیت نیست. در برخی افراد مبتلا به هیپرهیدروزیس، قطره‌های عرق به طور واضح از دست فرد می‌چکد. معمولا تعریق بیش از حد بر کف دست‌ها، کف پاها و زیر بغل اثر می‌گذارد. علاوه بر اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه، می‌تواند سبب اضطراب و یا احساس کم‌رویی و خجالت نیز بشود.

تشخیص:

در جلسه ملاقات، پزشک در خصوص تاریخچه بیماری‌ها از شما سؤال کرده و معاینات فیزیکی لازم را انجام خواهد داد. اگر علائم شما آشکار باشد، تشخیص تعریق بیش از حد (هیپرهیدروزیس) امر نسبتا راحتی خواهد بود.
 

تست‌های آزمایشگاهی

ممکن است پزشک آزمایشات ادرار یا خون را برای تعیین اینکه آیا تعریق بیش از حد به‌خاطر بیماری‌هایی از جمله پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی) است یا خیر، توصیه کند.
 

تست عرق ترمورگولاتوری

در این تست، پوست شما با استفاده از یک پودر پوشیده می‌شود که در زمان تعریق تغییر رنگ می‌دهد. تست در اتاقی اجرا خواهد شد که به دمای مطلوبی رسیده باشد و سپس شما وارد یک اتاقک گرم می‌شوید که دمای مرکزی بدن شما را تا 4/100 درجه فارنهایت (38 درجه سانتی‌گراد) افزایش می‌دهد. بیشتر افرادی که مبتلا به هیپرهیدروزیس هستند، پیش از ورود به این اتاقک، به حد کافی برای تغییر رنگ پودر به بنفش عرق می‌کنند.

دلایل:

تعریق مکانیسم طبیعی بدن برای خنک کردن خودش است. وقتی دمای بدن بالا می رود سیستم عصبی بطور خودکار غدد عرق را تحریک می کند. همچنین در مواقع استرس و اضطراب بطور طبیعی تعریق بخصوص کف دست ها اتفاق می افتد.
در هیپرهیدروزیس اعصابی که مسوول تحریک غدد تعریق هستند بیش از اندازه فعالیت می کنند و به غدد دستور می دهند عرق بیشتری تولید کنند حتی در مواقعی که نیاز نیست. این افراد در مواقع استرس و اضطراب حتی با شدت بیشتری این مشکل را تجربه می کنند.
در اغلب موارد برای تعریق زیاد علت زمینه ای وجود ندارد که به این حالت هیپرهیدروزیس اولیه می گویند. این نوع هیپرهیدروزیس معمولا باعث تعریق بیش از حد در کف دست ها و پاها و گاهی صورت می شود. این نوع ممکن است ارثی باشد زیرا گاهی در افراد خانواده دیده می شود.
اگر هیپرهیدروزیس را بتوان به یک بیماری زمینه ای نسبت داد به آن هیپرهیدروزیس ثانویه می گویند. در این نوع احتمال اینکه تمام بدن دچار تعریق شود بیشتر است. بیماری های زمینه ای که ممکن است باعث تعریق بیش از حد شوند از این قرار است:

مراقبت:

درمان هیپرهیدروزیس متغیر است و به شدت مشکل بستگی دارد. در بیشتر موارد، پزشک پیش از درمان‌های تهاجمی مثل جراحی، درمان‌های محافظه‌کارانه را امتحان می‌کند.
 
داروهای مورد استفاده برای درمان هیپرهیدروزیس عبارتند از:
  • تجویز ضدعرق‌ها: اگر داروهای ضدعرق بدون نسخه کمکی به شما نکرد، ممکن است پزشک محصولات قوی‌تری را برای زمان خواب شما تجویز کند. این ضدعرق‌های قوی تجویز شده می‌توانند سبب تحریک پوست شوند، لذا هر روز صبح بدن خود را بشویید. اگر پوست شما دچار آسیب شده، کرم هیدروکورتیزون می‌تواند کمک کننده باشد.
  • قرص‌هایی که ارتباط اعصاب را قطع می‌کنند: برخی داروها سبب مهار مواد شیمیایی می‌شوند که به اعصاب خاصی اجازه ارتباط با سایر اعصاب را می‌دهند. این امر تعریق را در برخی افراد کاهش داده اما سبب خشکی دهان، تاری دید و مشکلات ادراری نیز می‌شود.
  • تزریق سم بوتولینیوم: سم بوتولینیوم عموما به صاف شدن چروک‌های پوست کمک می‌کند، اما می‌تواند اعصاب تحریک کننده غدد عرق را نیز مهار کند. با این حال هر ناحیه مبتلا از بدن نیازمند چندین تزریق است که دردناک و گران‌قیمت بوده و اثرات آن تنها برای چند ماه باقی می‌ماند.
 

سایر درمان‌ها

  • یون‌رانی: در این روش، درماتولوژیست از ابزاری برای هدایت جریان الکتریکی خفیفی به سوی دست‌ها و پاها و گاهی زیربغل استفاده می‌کند، در حالی‌که این بخش‌های بدن غرق در آب هستند. ترجیحا این درمان‌ها یک‌بار در چند هفته انجام شده که در ادامه تکرر دفعات درمان کاهش می‌یابد.
  • برداشت غدد عرق: اگر تعریق شدید تنها در زیربغل رخ دهد، برداشت غدد عرق این ناحیه می‌تواند کمک کننده باشد. این کار از طریق لیپوساکشن و با یک برش بسیار کوچک قابل انجام است.
  • جراحی اعصاب: در بسیاری از موارد هیپرهیدروزیس، ممکن است پزشک روندی را توصیه کند که طی آن اعصاب نخاعی کنترل کننده عرق در دست‌ها بریده، سوزانده یا بسته می‌شوند. در برخی موارد این کار سبب تحریک بیشتر تعریق در سایر نواحی بدن می‌شود.
 

تغییر شیوه زندگی

علاوه بر ضدعرق‌های بدون نسخه، پیشنهادات زیر نیز می‌تواند به کاهش تعریق در شما و نیز بوی مرتبط با آن کمک کند:
  • روزانه استحمام کنید. استحمام منظم به جلوگیری از افزایش باکتری‌های پوستی کمک می‌کند.
  • پس از استحمام، پاهای خود را به‌طور کامل خشک کنید. میکروارگانیسم‌ها در مناطق مرطوب بین انگشتان پاها رشد می‌کنند. از پودرهای مخصوص پا و بدون نسخه برای کمک به جذب عرق کمک بگیرید.
  • از کفش و جوراب با الیاف طبیعی استفاده کنید. کفش‌هایی که از مواد طبیعی مثل چرم تهیه شده‌اند، می‌توانند به پیشگیری از تعریق پا کمک کنند چرا که به پاها اجازه تنفس می‌دهند.
  • کفش‌های خود را به‌طور متناوب تعویض کنید. کفش‌ها در طول یک شب به‌طور کامل خشک نمی‌شوند، لذا سعی کنید یک جفت کفش را دو روز پشت سر هم نپوشید.
  • جوراب‌های مناسب بپوشید. جوراب‌های نخی و پشمی با جذب رطوبت، به خشک نگهداشتن پاها کمک می‌کنند. در زمان فعالیت، پوشیدن جوراب‌های مخصوص ورزشکاران گزینه مناسبی است.
  • جوراب‌های خود را به‌طور مرتب عوض کنید. جوراب و شلوارهای خود را یک یا دو بار در روز عوض کنید و در هر مرتبه پاهای خود را به طور کامل خشک کنید. ممکن است خانم‌ها ساق‌های دارای کف نخی را ترجیح دهند.
  • پاهای خود را آزاد بگذارید. تا حدامکان پابرهنه باشید، یا حداقل گاهی پاهای خود را از کفش بیرون بیاورید.
  • از لباس‌های با الیاف طبیعی استفاده کنید. از لباس‌های تهیه شده از الیاف طبیعی مثل نخ، پشم و ابریشم که به پوست شما اجازه تنفس می‌دهد، استفاده کنید. در زمان فعالیت ممکن است الیاف با تکنولوژی بالا را که رطوبت را از پاهای شما دور می‌کند ترجیح دهید.
  • از تکنیک‌های آرام‌سازی استفاده کنید. تکنیک‌های آرام‌سازی مثل یوگا، مدیتیشن و بیوفیدبک را مدنظر داشته باشید. این موارد در یادگیری کنترل استرس که می‌تواند تعریق را تحریک کند، به شما کمک می‌کنند.

پیشگیری

هیپرهیدروزیس می‌تواند آزاردهنده باشد. ممکن است بخاطر رطوبت دست‌ها یا پاهایتان، برای کار کردن یا انجام فعالیت‌های دلخواه خود دچار دردسر شوید. ممکن است به‌خاطر علائم تعریق، احساس شرمندگی کرده یا مضطرب شوید یا دچار کمرویی و انزوا شوید. شاید هم به‌خاطر واکنش سایرین ناراحت و مأیوس شوید. علاوه بر صحبت کردن با پزشک، می‌توانید با مشاور یا مددکار اجتماعی یا سایر مبتلایان به هیپرهیدروزیس نیز مشورت کنید.

علائم:

بیشتر افراد زمانی که ورزش می‌کنند یا در حال تلاش و فعالیت هستند، در محیط گرم قرار دارند یا عصبی، مضطرب یا تحت استرس هستند، عرق می‌کنند. اما میزان تعریق در افراد مبتلا به هیپرهیدروزیس بسیار بیشتر از میزان تعریق نرمال است. هیپرهیدروزیس معمولاً بر دست‌ها، پاها، زیربغل و گاهی بر صورت اثر می‌گذارد. به ندرت کل بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد. تعریق بیش از حد سبب خیس شدن لباس‌ها یا چکیدن عرق از دست‌ها می‌شود. دوره‌های تعریق معمولاً حداقل یکبار در هفته و بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می‌دهد.
تعریق نوعی مکانیسم برای خنک سازی بدن است. زمانی که دمای هوا افزایش می‌یابد، سیستم عصبی به طور خودکار غدد عرق را تحریک می‌کند. علاوه بر این، تعریق به طور نرمال به ویژه در کف دست‌ها در زمانی که عصبی می‌شوید نیز رخ می‌دهد. در هیپرهیدروزیس، اعصاب مسئول تحریک غدد عرق بیش‌فعال شده و حتی در زمان‌هایی که نیازی به تعریق نیست هم سبب تولید بیش از حد عرق می‌شوند. مشکل زمانی تشدید می‌شود که فرد تحت استرس بوده یا عصبی باشد.
نوعی از هیپرهیدروزیس که عمدتا در کف دست و پا رخ می‌دهد، می‌تواند یک جزء ژنتیکی داشته باشد، چرا که معمولا در گروهی از افراد خانواده دیده می‌شود. تعریق شدید در سراسر بدن، می‌تواند ناشی از یک فاکتور زمینه‌ای باشد، از جمله: مصرف برخی داروها، گرگرفتگی زمان یائسگی، افت قند خون، پرکاری تیروئید، برخی انواع سرطان، حمله قلبی، بیماری‌های عفونی.
 

عوارض تعریق بیش از حد عبارتست از:

  • عفونت: افرادی که بیش از حد عرق می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای عفونت‌های پوستی قرار دارند. این عفونت‌ها می‌تواند از کرم حلقه‌ای تا زگیل متغیر باشد.
  • سایر بیماری‌های پوستی: برخی بیماری‌های پوستی از جمله اگزما و راش‌های پوستی، در مبتلایان به هیپرهیدروزیس بیشتر دیده می‌شود. تعریق بیش از حد می‌تواند التهابات پوستی را تشدید کند.
  • اثرات اجتماعی و عاطفی: دست‌های خیس یا سرد و لباس‌های خیس شده از تعریق زیاد می‌تواند سبب ایجاد احساس شرمساری شود. عرق دست می‌تواند سبب خیس شدن اوراق کاری شود و بر فعالیت‌های شغلی و آموزشی اثر بگذارد.