آشنایی با انواع سردرد و علت آنها

وقتی سردرد دارید، منشاء درد می‌تواند نقاط مختلفی در سر یا صورت باشد. از جمله این نقاط می‌توان به اعصاب صورت یا دهان و حلق، ماهیچه‌های سر و گردن یا شانه‌ها، رگ‌های خونی‌ای که از سطح یا قاعده مغز عبور کرده و حاوی رشته‌های عصبی بسیار ظریفی هستند، اشاره کرد. جالب است بدانید بافت مغز به دلیل نداشتن رشته‌های عصبی حساس به درد، هیچ‌گاه درد نمی‌گیرد!

سردردها ممکن است به دلیل اختلالات سایر اعضا مانند بیماری‌های چشم، گردن، مغز، فک یا حتی دندان‌ها ایجاد شوند. سردردهایی که در زمینه یک اختلال پزشکی دیگر به وجود می‌آیند، سردردهای ثانویه نامیده می‌شوند. سردردهای ناشی از عفونت سینوس یا آسیب‌های گردنی در این گروه جای می‌گیرند. سردردهای دیگر در گروه سردردهای اولیه جای می‌گیرند چون در آنها مشکل پزشکی اصلی خود سردرد است، هرچند ممکن است بروز آنها با عوامل خاصی مانند کشیدگی عضلانی، مصرف برخی غذاها یا داروها یا عوامل زمینه‌ساز دیگری مانند کم شدن آب بدن یا تغییرات هورمونی همراه باشد. گاهی به این عوامل زمینه‌ساز، محرک‌های سردرد نیز می‌گویند.

سردرد میگرنی

سردردهای میگرنی معمولاً در یک طرف سر باعث درد ضربان دار می شوند. هنگامی که دچار حمله میگرنی می شوید، ممکن است احساس بی حالی و استفراغ کنید. همچنین ممکن است تحمل نورهای روشن یا صداهای بلند یا برخی بوها برای شما سخت باشد.

حدود 25 تا 30 درصد از افرادی که میگرن دارند، گاهی اوقات کمی قبل از اینکه متوجه علائم سردرد شوند، نوعی “علامت هشدار” به نام هاله را تجربه می کنند. در طول هاله میگرنی (فاز اورا)، ممکن است اشکال یا نقاط عجیبی را ببینید که در مقابل شما شناور هستند. همچنین ممکن است احساس گزگز یا بی حسی داشته باشید. برخی افراد در صحبت کردن مشکل دارند. هاله میگرنی ممکن است چند دقیقه تا یک ساعت طول بکشد.

سردرد تنشی

سردرد تنشی به بروز درد انتشاری، ملایم تا متوسط ​​در سر می گویند که اغلب حسی شبیه سفت بستن تسمه ای دور سر دارد. سردرد تنشی شایع ترین نوع سردرد است ولی علل آن به خوبی مشخص نیست.

اگرچه نشانه‌های این نوع سردرد در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد، این علایم در بیشتر بیماران دیده می‌شود: آغاز آهسته سردرد، درد معمولا دوطرفه سر، درد حالتی مبهم دارد یا حسی مانند یک نوار بسته شده به دور سر احساس می‌شود، درد ممکن است در پشت سر و حتی گردن نیز حس شود، درد معمولا خفیف تا متوسط است و معمولا شدید نمی‌شود. تهوع، استفراغ و حساسیت به نور معمولا در این نوع سردرد دیده نمی‌شود.

تشخیص سردرد تنشی از میگرن مشکل است. علاوه بر این می توان گفت اگر سردرد تنشی تکرار شونده داشته اید، احتمالا میگرن هم دارید.

بر خلاف برخی از انواع میگرن، سردرد تنشی معمولا با اختلالات بینایی، حالت تهوع یا استفراغ همراه نیست. فعالیت بدنی معمولا باعث تحریک درد میگرن می شود، اما درد سردرد تنشی را بدتر نمی کند. افزایش حساسیت به نور یا صدا گاهی در سردرد تنشی دیده می شود، اما این علامت شایعی نیست.

سردرد خوشه ای

سردرد خوشه ای یک نوع سردرد نادر و بسیار دردناک است. به آنها سردردهای خوشه ای می گویند زیرا معمولاً در دوره‌هایی از حملات مکرر به نام خوشه‌ها رخ می‌دهند. سردردهای خوشه ای می توانند فرد را از خواب بیدار کنند. این سردردها باعث درد شدید داخل یا اطراف یک چشم در یک طرف سر می شوند. دوره های خوشه ای می تواند از هفته ها تا ماه ها طول بکشد. سپس معمولاً سردرد برای مدتی متوقف می شود که ممکن است ماه ها یا سال ها ادامه یابد.

نشانه‌های زیر از شایع‌ترین علایم سردردهای خوشه‌ای هستند: احساس درد شدید در یک طرف سر و معمولا پشت چشم، چشم معمولا درگیر است و ممکن است قرمز و اشک‌آلود باشد. افتادگی پلک یا مردمک تنگ شده نیز از نشانه‌های رایج به شمار می‌آید. تورم پلک، آب‌ریزش یا گرفتگی بینی و تورم پیشانی نیز دیده می شود.

سردرد گردنی

هنگامی که ساختارهای مختلف موجود در ناحیه گردن مثل استخوان‌ها، مفاصل، عضلات، اعصاب و عروق دچار آسیب یا اختلال می‌شوند می‌توانند سر درد ایجاد کنند. وقتی سر و گردن به‌مدت طولانی در یک وضعیت نامناسب قرار می‌گیرند به ساختارهای گردنی نیروها و فشارهای بیش از حد و نابجا وارد می‌شود. نمونه‌ای از این وضعیت‌های نامناسب سر و گردن در بعضی از افراد پشت میز نشین و برخی از کاربران رایانه دیده می‌شود که در آنها سر نسبت به گردن و شانه به سمت جلو متمایل می‌شود.

این وضعیت به جلو رفته سر می‌تواند مهره‌های بالایی گردن را فشرده کرده و اعصاب این ناحیه را تحریک کند و باعث ایجاد سردرد شود. چنین وضعیت‌های نامناسبی در طولانی مدت موجب سفتی و کوتاهی عضلات پس سر و پشت گردن می‌شوند و معمولا نقاطی به‌صورت گره یا باندهای سفت در داخل این عضلات به‌وجود می‌آیند که دردناک و حساس به لمس هستند. این نقاط که به آنها «نقاط ماشه‌ای» گفته می‌شود می‌توانند باعث انتشار درد به نواحی سر و دست‌ها شوند. چنین سردردهایی از پس سر و گردن شروع شده و تا جلوی سر پیش می‌روند. در معاینه افراد مبتلا به سردردهای با منشأ گردنی مشاهده می‌شود که دامنه حرکتی گردن محدودتر از حد طبیعی است. لذا این بیماران در گردن خود احساس سفتی دارند. قدرت و تحمل بعضی از عضلات گردن و کتف کاهش می‌یابد، ولی برخی از عضلات دچار گرفتگی و اسپاسم می‌شوند.

سردرد سینوسی

سینوزیت که به معنای عفونت سینوس هاست باعث بروز درد و احساس فشار در اطراف چشم ها، گونه ها و پیشانی می شود. ممکن است در ناحیه سر احساس ضربان داشته باشید.

میگرن و سردرد ناشی از سینوزیت را به راحتی می توان اشتباه گرفت زیرا علائم و نشانه های این دو نوع سردرد ممکن است با هم همپوشانی داشته باشند.

هم سردرد میگرنی و هم سینوزیت اغلب وقتی به جلو خم می‌شوید بدتر می‌شوند. میگرن همچنین می‌تواند با علائم و نشانه‌های بینی از جمله احتقان، احساس فشار در صورت و ترشحات شفاف و آبکی بینی همراه باشد که به دلیل دخالت سیستم عصبی خودمختار در حمله میگرنی است. در واقع، مطالعات نشان داده اند که بیشتر افرادی که برای سردردهای سینوسی به پزشک مراجعه می کنند، میگرن تشخیص داده می شوند.

با این حال، سینوزیت معمولاً با حالت تهوع یا استفراغ همراه نیست یا با سر و صدا یا نور شدید تشدید نمی شود؛ علایمی که در میگرن رایج است. سینوزیت معمولا پس از عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی یا سرماخوردگی رخ می دهد، مخاط بینی غلیظ و تغییر رنگ یافته است، با کاهش حس بویایی همراه است، باعث درد در یک گونه یا دندان های بالایی می شود. سردردهای ناشی از بیماری سینوسی اغلب چند روز یا بیشتر طول می کشد و میگرن معمولا از ساعت ها تا یک یا دو روز طول می کشد.

جدی‌ترین علایم سردردها کدامند؟

نشانه‌های سردرد بسته به نوع آن متفاوتند. دفعات تکرار سردرد و شدت علایم نیز به همین ترتیب ممکن است متفاوت باشد. علایمی که ممکن است از دلیل جدی‌تری حکایت داشته باشند شامل نشانه‌های زیر می‌شوند: سردردهایی که صبح اول وقت شروع می‌شوند، سردردی که با زور زدن یا عطسه و سرفه بدتر می‌شود، استفراغ بدون حالت تهوع، شروع ناگهانی سردرد یا «بروز بدترین سردرد» که بیمار تا به حال تجربه کرده است. سردردی که به مرور شدت یافته یا حالت مداوم یافته است، تغییرات شخصیتی، تغییر در دید، ضعف در بازوها یا پاها، تشنج.

نشانه‌های سردرد ممکن است شبیه بیماری‌های دیگر باشند. بنابراین همیشه تشخیص را به پزشک خود بسپارید.

چگونه از محرک های سردرد جلوگیری کنیم

محرک سردرد هر چیزی است که در زندگی روزمره خود تجربه می کنید و باعث ایجاد درد در داخل جمجمه می شود. محرک های سردرد از فردی به فرد دیگر متفاوت است. و برخی از محرک ها در انواع خاصی از سردردها شایع تر هستند. به عنوان مثال، خوردن شکلات می تواند باعث حمله میگرن در برخی افراد شود. در اینجا برخی از محرک های رایج سردرد آورده شده است:

• استرس
• الکل
• برخی از غذاها و نوشیدنی ها، به ویژه شکلات، برخی از پنیرها، گوشت های فرآوری شده، قهوه (مقدار زیاد – مقادیر کم ممکن است سردرد را کاهش دهد) و نوشابه های گازدار
• تغییرات آب و هوایی، مانند طوفان، افزایش دما و رطوبت
• دوره های قاعدگی (برای خانم ها)
• چراغ های روشن یا چشمک زن
• سیگار کشیدن

سعی کنید از چیزهایی که می دانید باعث سردرد شما می شوند، دوری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد عواملی که باعث حملات شما می شود، یک دفتر خاطرات سردرد داشته باشید که پاسخ این سؤالات را در آن نوشته باشید:

• اولین بار از چه زمانی سردردهای شما شروع شد؟
• چند وقت یکبار سردرد دارید؟
• آیا قبل از شروع سردرد علائمی دارید؟
• درد در چه نقطه ای سرتان است؟
• چقدر طول می کشد؟
• سردرد در چه زمانی از روز اتفاق می افتد؟
• آیا به نظر می رسد بعد از خوردن انواع خاصی از غذا به سردرد مبتلا می شوید؟
• برای زنان، در چه زمانی از چرخه ماهانه اتفاق می افتد؟
• آیا سردرد توسط چیزی در محیط شما ایجاد می شود، مانند بو، سر و صدا، یا برخی از انواع آب و هوا؟

درمان های خانگی برای سردرد

برخی تغییرات سبک زندگی و کارهایی که می توانید در خانه انجام دهید ممکن است به کاهش تعداد سردردهای شما و تسکین آن کمک کند.

• کیسه یخ یا پد گرم کننده را امتحان کنید. سرما و گرما درمانی هر دو می تواند به کاهش سردرد کمک کند. هر روشی را که ترجیح می دهید انتخاب کنید.
• استرس خود را مدیریت کنید. استرس روانی عامل اصلی سردردهای تنشی است. اگر بیشتر اوقات احساس نا آرامی می کنید، یک استراتژی کاهش استرس پیدا کنید که برای شما مفید باشد. یوگا، مدیتیشن، تای چی و حتی چند نفس عمیق راه های پیشنهادی ما به شماست.
• به طور منظم ورزش کنید. به نظر می رسد انجام فعالیت بدنی زیاد به پیشگیری از سردرد کمک می کند.
• آب فراوان بنوشید. کم آبی باعث سفت شدن بافت های مغز و سردرد می شود. هیچ قانون خاصی در مورد اینکه چه مقدار آب یا مایعات دیگر باید در روز بنوشید وجود ندارد. فقط مطمئن شوید که تشنه نیستید و اگر هوا گرم است یا اگر ورزش می کنید مایعات بیشتری بنوشید.
• استراحت شبانه خوبی داشته باشید. کم خوابی یا زیاد خوابیدن می تواند باعث برخی از انواع سردرد از جمله میگرن شود. اگر بالغ هستید، 7 تا 9 ساعت در شب بخوابید. بچه ها کمی بیشتر نیاز دارند.

مکمل های غذایی مصرف کنید. برخی از مکمل های غذایی، که می توانید بدون نسخه بخرید، ممکن است سردرد را تسکین دهند. به طور خاص، مکمل های زیر ممکن است به کاهش دفعات حملات میگرنی شما کمک کند:

• کوآنزیم Q-10
• فیورفو
• منیزیم
• ریبوفلاوین

تنها تعداد کمی از تحقیقات استفاده از این مکمل ها برای پیشگیری از میگرن مجاز می داند. قبل از مصرف هر مکمل غذایی، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که بی خطر است.