اخبار و مقالات
آشنایی با بیماری استئومالاسی یا نرمی استخوان
استئومالاسی یا نرمی استخوان به معنی کم شدن محتوای معدنی استخوان های بدن است. استئومالاسی به علت در دسترس نبودن کلسیم و فسفر برای استخوان و یا افزایش جذب این مواد از استخوان ایجاد میشود. استئومالاسی را در کودکان راشیتیسم مینامند. این بیماری موجب درد پراکنده در بدن، ضعف عضلانی و شکننده شدن استخوان ها میشود. شایعترین علت بروز استئومالاسی کمبود ویتامین D است.
ریکتز به معنی اختلال مینرالیزاسیون صفحه رشد غضروفی و تشکیل استخوان آنکوندرال است. بنابر این ریکتز در بالغین اتفاق نمی افتد. اما استئومالاسی به معنی میزالیزاسیون ناقص یا تاخیری بافت زنده استخوانی یا استئویید، در فاصله بین استخوان کلسیفیه و استئویید است و در هر سنی ممکن است اتفاق افتد. بنابر این در یک کودک هم ریکتز و هم استئومالاسی ممکن است اتفاق افتد. علی رغم آزمایشات دقیق وارزیابی ویتامین (نیاسین) حتی در کشورهای غربی استئومالاسی شایع است. بطوریکه در بین 20 درصد زنان آمریکای شمالی کمبود ویتامین D وجود دارد. در بررسی های انجام شده در کشور ما این عدد بسیار بالاتر است.
تظاهرات بالینی استئومالاسی
استئومالاسی در اثر بیماریهای گوارشی و جراحی مثل چاقی یا اشکال جذب روده ای یا بعلت کمبود کلسیم وفسفات و یا بعلت اختلال بیماریهای استخوانی ایجاد می شود. شایعترین علایم و نشانه ها شامل درد استخوانی، ضعف عضلانی و حساس شدن عضلات است. درد استخوانی غیر اختصاصی است و منتشر میباشد. معمولا این بیماران با تشخیص عمومی روماتیسم یا درد عصبی از یک پزشک به پزشک دیگر سر گردان میباشند. درد ممکن است شبها بدتر باشد و با تغییر وضعییت مثل چرخیدن در رختخواب یا تغییر وضعییت از نشسته به ایستاده بدتر شود. درد شب در پایین کمر لگن و پاها است و با حمل بار بدتر میشود. ممکن است بیمار دچار راه رفتن اردکی شود که به آن راه رفتن پنگوئنی نیز می گویند. بیمار در بالا رفتن از پله ها اشکال دارد و باید دستها را به نرده بگیرد و هنگام بلند شدن از صندلی یا توالت فرنگی باید دست خود را به دستگیره بگیرد.
ضعف عضلانی بسیار بیشتر از آتروفی و لاغری عضلانی است. در معاینه پرش عضلانی (فاسیکولاسیون ) معمولا وجود ندارد. رفلکسها و حس بیمار طبیعی است. عضلات صورت، بلع و چشمی درگیر نمی شود. در فرم هیپوفسفاتمی وابسته به X ضعف عضلانی دیده نمیشود. بیمار با فشار به قفسه سینه دچار درد استخوانی میشود. با فشار بر استخوان ساق، مچ ها، استخوان عانه یا ستیغ ایلیاک درد ایجاد میشود. کمبود کلسیم خفیف، متوسط است اما گاهی شدید میباشد و بیمار از گزگز و گرگرفتگی عضلات شاکی است. علامت مثبت شوستوک و تشنج ممکن است دیده شود. اگر استئومالاسی با استئوپروز اشتباه شود و بیفوسفونات مثل آلندرونیت (آلنیت، استئوفوس) تجویز شود، ممکن است بیمار از گزگز و مورمور بدن، گرفتگی عضلانی و تپش قلب شکایت کند.
تشخیص استئومالاسی
درفرم ارثی، الگوی بیماری کاملا متفاوت است. دراین حالت در هیپوفسفاتازی ارثی سطح 25هیدروکسی ویتامین D طبیعی است. سطح کلسیم طبیعی است. سطح فسفر در بالاترین مقدار طبیعی یا بالاتر از مقدار طبیعی است ولی آلکالن فسفاناز پایین تر از حد طبیعی است. در اوایل نرمی استخوان عکس رادیولوژی ساده معمولا طبیعی است و ممکن است لبه های استخوان اسفنجی ناواضح باشد و کورتکس واضح نباشد؛ ممکن است بصورت دوطرفه باندهای رادیولوسنت نازک 2ـ3 میلیمترکه شکستگی کاذب نام دارند در دنده ها، راموس پویس وایسکیوم، گردن فمور، متاتارس ها و زیر حفره گلنوتید، لبه خارجی استخوان کتف دیده شود که تشخیص نرمی استخوان را قطعی میسازد. اما امروزه این نماها کمتردیده میشود، چون بیماری سریعتر تشخیص داده شده و درمان میشوند. این نواحی در اسکن استخوانی افزایش برداشت استخوان را نشان میدهند. ولی ممکن است با بدخیمی اشتباه شوند. در سنجش تراکم معیار T اغلب زیر3تا4 است و دانسیته دیافیزرادیال پایین تر از ستون فقرات و کل ران است.
درمان استئومالاسی
1-اختلال جذب یا متابولیسم ویتامین D
2-استئومالاسی بعلت هیپوفسفاتمی مزمن
این دو عامل شایعترین علل استئومالاسی میباشند.
3-عامل سوم استفاده از اتیدرونات است؛ بیفسفوناتی که قبلا برای درمان پوکی استخوان استفاده میشد ولی در حال حاضر درآمریکا استفاده نمیشود. مقادیر بالای فلورید و تجمع آلومینیوم در خون دراثر دیالیز، بالا بودن آهن بدن و تالاسمی یا بالا بودن کادمیوم که باعث اختلال کار کلیه میشود.
4-چهارمین علت آن علل نادر دیگر است که شامل اختلال ارثی و برخی اختلالات نادراستخوانی است.
اگربیمار دچار کم خونی فقر آهن، کمبود کلسیم خون، کاهش وزن، التهاب زبان یا بثورات باشد و درد استخوانی همراه با کاهش دانسیته استخوانی است باید به فکر بیماری سیلیاک بود. ممکن است بیمار علایم گوارشی نیز نداشته باشد.
درمان با داروی کلستیرامین (پایین آورنده چربی خون) در مشکلات کبدی میتواند باعث اختلال جذب ویتامین D شود.
استفاده بیش از حد مسهل ها میتواند باعث استئومالاسی وکمبود ویتامین D شود که به درمان با ویتامین D مقاوم است.
تدابیر درمانی
تا حد ممکن ، علت زمینه ای باید درمان شود (به عنوان مثال رژیم غذایی، استفاده از مکمل های ویتامین D و کلسیم، استفاده از نور خورشید).
اگر استئومالاسی به دلیل اختلالات سوءجذبی ایجاد شده میزان ویتامین D بیمار را افزایش دهید و لازم است که میزان کلسیم دریافتی بیمار نیز زیادتر شود .
ممکن است قرارگرفتن در معرض آفتاب برای بیمار پیشنهاد شود .
اگر استئومالاسی به دلیل مشکلات رژیم غذایی بیمار است، رژیمی سرشار از پروتئین و افزایش میزان کلسیم و ویتامین D برای بیمار فراهم کنید .
کنترل طولانی مدت بیمار جهت بررسی بازگشت علایم بیماری با ثابت ماندن علایم ، لازم است.
بدشکلی های ارتوپدیک ممکن است با استفاده از بریس یا جراحی (استئوتومی) درمان شوند.
ملاحظات مربوط به سالمندی
به بیمار توصیه نمایید که مدتی را در روز تحت تابش آفتاب قرار بگیرد .
با پیشگیری، تشخیص و کنترل استئومالاسی از بروز شکستگی ها ممانعت به عمل آورید .
زمانی که استئومالاسی و استئوپروز با هم همراه می شوند امکان بروز شکستگی افزایش می یابد /.
