بیوفیدبک چیست

وقتی دستتان را بلند می کنید تا برای دوستتان دست تکان داده و سلام کنید یا پایتان را بلند می کنید تا قدم بعدی را بردارید، این فعالیت ها را با اراده و کنترل خود انجام می دهید. دیگر فعالیت های بدن مثل ضربان قلب، دمای پوست و فشار خون بطور غیر ارادی توسط سیستم عصبی کنترل می گردند. شما درمورد سرعت ضربان قلبتان فکر نمی کنید. این عملی است که در پاسخ به محیط صورت می گیرد، مثل وقتی که شما عصبی، هیجان زده و یا در حال ورزش کردن هستید.

یکی از روش ها یا تکنیک هایی که به شما کمک می کند کنترل بیشتری بر اعمال طبیعی غیر ارادی داشته باشید، بیوفیدبک نام دارد. از این روش درمانی در پیشگیری یا درمان بیماری هایی مثل سردردهای میگرنی، دردهای مزمن، بی اختیاری ادرار و فشار خون بالا استفاده می کنند.

در بیوفیدبک شما به سنسورهای الکتریکی متصل می شوید که به شما کمک می کند اطلاعاتی (فیدبک) از بدنتان (بیو) دریافت کنید. این فیدبک به شما کمک می کند بر ایجاد تغییرات ظریف در بدنتان، تمرکز کنید، مثل شل کردن عضلات خاص برای رسیدن به هدفی که مد نظرتان است مثل کاهش درد. در واقع بیوفیدبک قدرت استفاده از فکر برای کنترل بدن است و اغلب برای کمک به یک بیماری یا عملکرد فیزیکی بکار می رود. بیوفیدبک اغلب بعنوان یک تکنیک آرام سازی استفاده می شود.

برای مثال میدانیم شخصی که دچار عارضه میگرن هست در هنگام حمله میگرن امواج طیف الفا در مغز ندارد. برای او شکل امواج الفا توضیح داده می شود وسپس الکترودهای نوار مغزی روی سر او متصل می شود و در حالی که امواج مغزی خود را روی صفحه مانیتور می بیند، با تمرکز سعی می کند که امواج مغزی خود را به الفا تبدیل نماید. پس از چندین جلسه تمرکز و کوشش، بیمار قادر به این کار خواهد شد و هر بار ایجاد امواج الفا برای او راحت تر امکان پذیر می شود، تا به جایی برسد که دیگر  احتیاج به دیدن امواج مغزی خود ندارد و هرگاه که دچار سر درد شد می تواند با تمرکز امواج الفا را در مغز خود ایجاد کند، که در این حالت  سر درد رفع خواهد شد.
 

بیوفیدبک چگونه عمل می کند؟

محققان هنوز به طور دقیق نمی دانند بیوفیدبک چرا یا چگونه عمل می کند. آنها می دانند که بیوفیدبک باعث افزایش آرامش می شود که به از بین رفتن تعدادی از بیماری های مرتبط با استرس می گردد.
در طول جلسه بیوفیدبک، الکترودهایی به پوست شما وصل می شود. این الکترودها سیگنالهایی را به یک مانیتور می فرستند و در مقابل مانیتور شروع به نمایش یک صدا، فلشی از نور یا تصویر می کند که بیانگر سرعت ضربان ضربان قلب یا تنفس، فشار خون، دمای پوست، تعرق یا فعالیت ماهیچه هاست.

وقتی شما در فشار و استرس هستید، این فعالیت ها تغییر می کند. سرعت ضربان قلب افزایش می یابد، ماهیچه ها سفت می شود، فشار خون بالا می رود، بدن شروع به تعرق می کند و تنفس افزایش می یابد. این تغییرات روی مانیتور قابل مشاهده است و به محض اینکه شما سعی در متوقف کردن آنها دارید فیدبک یا بازخورد فوری مشاهده می شود.
یک درمانگر بیوفیدبک به شما کمک می کند تمرینات آرامش انجام دهید که باعث تمرکز شما بر کنترل فعالیتهای مختلف بدن می شود. بعنوان مثال شما ممکن است از یک تکنیک آرام سازی برای کم کردن سرعت امواج مغزی که در سردردها فعال می شوند، استفاده کنید.

در بیوفیدبک تمرینات آرام سازی مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد:
 

  • تنفس عمیق
  • شل کردن پیش رونده عضلات: بطور متناوب گروه های عضلاتی خاص منقبض و سپس شل می شوند.
  • تصویرسازی هدایت شده: تمرکز بر روی تصویری خاص (مثلا رنگ و بافت یک پرتقال) که باعث متمرکز شدن مغز و احساس آرامش بیشتر می شود.
  • مدیتیشن با تمرکز حواس: تمرکز بر روی افکار؛ اجازه می دهید احساسات منفی دور شوند.

درحالیکه سرعت ضربان قلب را کم می کنید، فشار خون را کاهش می دهید و عضلات را شل می کنید، فیدبک یا بازخورد فوری آن را روی مانیتور خواهید دید. در نهایت یاد خواهید گرفت چگونه این اعمال را خودتان و بدون کمک تجهیزات بیوفیدبک انجام دهید.

انواع مختلفی از بیوفیدبک برای نظارت بر عملکردهای مختلف بدن استفاده می شود:
 

الکترومایوگرام (EMG)

در این حالت فعالیت و انقباض عضلانی اندازه گیری می شود. بیمار بازخورد انقباضات را در مانیتور مشاهده می کند و متوجه منشا دردهای خود شده و آن را کنترل می کند. از این روش در کمر درد، سر درد، اختلالات اضطراب، بازسازی عضلات پس از آسیب و بی اختیاری ادراری استفاده می شود.
 

حرارتی

حسگرهایی که به انگشتان دستها یا پاها متصل می گردند، دمای بدن را می سنجند. به طور مثال معمولا دمای بدن به هنگام استرس کاهش می یابد و بنابراین ثبت دماهای کاهش یافته مبنایی برای شروع تحریکات مثبت و شل کردن عضلات خواهد بود. این تکنیک در درمان بیماری رینود و حملات میگرن موثر است.
 

نوروفیدبک یا الکتروانسفالوگرافی (EEG)

در این حالت امواج مغز در حالتهای مختلف مثل بیداری، ریلکس بودن، آرامش، خواب سبک و خواب عمیق اندازه گیری می شود. از این روش به خصوص در درمان اختلال نقص توجه بیش فعالی یا ADHD و سایر اختلالات تشنجی استفاده می شود. ADHDها افرادی هستند که از روی انگیزه  آنی و بدون فکر قبلی عمل می کنند.
 

فعالیت الکترودرمال  (EDA)

در این روش میزان تعریق اندازه گیری می شود و می تواند برای درمان درد و اضطراب بکار رود.
 

تغییرپذیری ضربان قلب (HRA)

در این روش ضربان قلب اندازه گیری می شود. از این روش در درمان اضطراب، آسم، بیماری مزمن انسداد ریه (COPD) و نامنظمی ضربان قلب استفاده می گردد.

هر جلسه درمانی بیوفیدبک در حدود 30 دقیقه اندازه گیری می شود. معمولا، پس از گذشت 10 جلسه یا کمتر اثرات مثبت بیوفیدبک در بدن شما قابل مشاهده خواهد بود. برخی بیماری ها مثل فشار خون بالا، نیاز به گذراندن 20 جلسه یا بیشتر برای بهبود دارند.
 

موارد کاربرد درمان بیوفیدبک

از بیوفیدبک در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. در اینجا به برخی از فواید بیوفیدبک اشاره می کنیم:
 

دردهای مزمن

بیوفیدبک به شما کمک می کند ماهیچه های سفت و منقبض را شناسایی کرده و سپس آنها را شل و آرام کنید. با این حساب از بیوفیدبک در درمان ناراحتی هایی مثل کمر درد، دردهای شکمی، اختلال مفصل گیجگاهی فکی، و فیبرومیالژیا می توان استفاده کرد. تسکین درد به کمک بیوفیدبک، تمام گروه های سنی از کودکان تا بزرگسالان را شامل می شود.
 

سر درد

یکی از بهترین استفاده های مطالعاتی بیوفیدبک، سر دردها هستند. انقباض و استرس عضلات می تواند باعث بدتر شدن میگرن و انواع دیگر سر دردها شده و علایم سر درد را بدتر می کند. شواهد خوبی وجود دارد که درمان با بیوفیدبک باعث آرام و شل شدن عضلات و کم شدن استرس می گردد که هر دو اینها شدت و تناوب سر دردها را کم می کنند. بنظر می رسد بیوفیدبک بخصوص وقتی سر درد در ارتباط با درمان های دارویی باشد، مفید است.
 

اضطراب

کاهش اضطراب یکی از رایج ترین استفاده های بیوفیدبک است و به شما اجازه می دهد هرچه بیشتر از پاسخ های بدنتان در مواقع اضطراب و استرس آگاه باشید. سپس شما یاد می گیرید چگونه این پاسخ ها را کنترل کنید.
 

بی اختیاری ادرار

بیوفیدبک به زنان کمک می کند ماهیچه های تحتانی لگن را تقویت کرده و کنترل بیشتری بر تخلیه مثانه داشته باشند. پس از گذشت چند جلسه از بیوفیدبک، زنانی که مشکل بی اختیاری ادرار دارند ممکن است بتوانند نیاز فوری به ادرار کردن و دفعات بی اختیاری آن را کاهش دهند (ناتوانی در کنترل حرکات شکم). برخلاف داروهای مورد استفاده در درمان بی اختیاری ادرار، بیوفیدبک اثرات جانبی ندارد.
 

فشار خون بالا

شواهد درمورد استفاده از بیوفیدبک در درمان فشار خون بالا، متفاوت است. اگرچه بنظر می رسد بیوفیدبک به آرامی فشار خون بالا را پایین آورد، اما تاثیر آن در درمان فشار خون بالا همانند داروها نیست.

دیگر موارد استفاده های درمانی بیوفیدبک:

– اختلال نقص توجه بیش فعالی یا ADHD
-بیماری انسداد مزمن ریه یا COPD
-فشار خون بالا
-بیماری رینود
-آسیب
-آسم
-یبوست
-صرع
-روماتیسم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *