فشار چشم چیست و چه علائمی دارد؟

در معاینه منظم چشم، یکی از مواردی که چشم پزشک شما همیشه بررسی می‌کند، فشار داخل چشم شماست. این فشار، تصویر مهمی از سلامت چشم شما ارائه می‌دهد و می‌تواند علائم آسیب عصب بینایی را که ممکن است بر بینایی شما تأثیر بگذارد، پیدا کند.

چشم‌های شما پر از مایعی هستند که آنها را مانند یک توپ متورم نگه می‌دارد. فشار طبیعی چشم‌ها می‌تواند در طول روز تغییر کند و از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. در چشم‌های سالم، مایعات آزادانه تخلیه می‌شوند تا فشار چشم ثابت بماند.

فشار چشم زمانی است که فشار داخل چشم بالاتر از حد طبیعی باشد. فشار چشم بر حسب میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌شود. فشار طبیعی چشم از 10 تا 21 میلی‌متر جیوه متغیر است. فشار چشم به فشار چشم بالاتر از 21 میلی‌متر جیوه گفته می‌شود.

 

فشار چشم بالا چه علایمی دارد؟

اکثر افراد مبتلا به فشار بالای چشمی هیچ علامتی ندارند. به همین دلیل، معاینات منظم چشم توسط چشم پزشک برای رد هرگونه آسیب به عصب بینایی ناشی از فشار بالا بسیار مهم است. در معاینات پزشکی موارد زیر مشخص می شود:

• فشار داخل چشمی بیش از ۲۱ میلی‌متر جیوه در یک یا هر دو چشم در دو یا چند ویزیت در مطب.
• عصب بینایی طبیعی به نظر می‌رسد.
• هیچ نشانه‌ای از گلوکوم در آزمایش میدان دید، که آزمایشی برای ارزیابی دید محیطی (یا جانبی) شماست، مشاهده نمی‌شود.
• هیچ نشانه‌ای از هیچ بیماری چشمی مشاهده نمی‌شود.

فشار خون بالای چشمی را نباید به خودی خود یک بیماری در نظر گرفت. اما اگر به آن مبتلا باشید، احتمال ابتلا به گلوکوم در شما بیشتر است.

بیماران دارای قرنیه نازک ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به گلوکوم باشند. بنابراین، چشم پزشک شما ممکن است ضخامت قرنیه شما را اندازه گیری کند.

در یک دوره 5 ساله، میزان آسیب گلوکومی در افراد مبتلا به فشار خون بالای چشم حدود 2.6 تا 3٪ برای فشارهای داخل چشمی 21 تا 25 میلی‌متر جیوه، 12 تا 26٪ برای فشارهای داخل چشمی 26 تا 30 میلی‌متر جیوه و تقریباً 42٪ برای افراد بالاتر از 30 میلی‌متر جیوه است. تقریباً در ۳٪ از افراد مبتلا به فشار خون بالای چشمی، رگ‌های شبکیه می‌توانند مسدود شوند (به نام انسداد رگ شبکیه)، که می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود. به همین دلیل، اغلب توصیه می‌شود فشار چشم در افراد مبتلا به فشار خون بالای چشمی و افراد بالای ۶۵ سال زیر ۲۵ میلی‌متر جیوه نگه داشته شوند.

اگرچه برخی مطالعات میانگین فشار داخل چشم زنان را به طور قابل توجهی بالاتر از مردان گزارش کرده‌اند، اما مطالعات دیگر هیچ تفاوتی بین مردان و زنان نشان نداده‌اند.

برخی مطالعات نشان می‌دهند که زنان می‌توانند در معرض خطر بیشتری برای فشار خون بالای چشم، به ویژه پس از یائسگی، باشند.

مطالعات همچنین نشان می‌دهند که مردان مبتلا به فشار خون بالای چشم ممکن است در معرض خطر بیشتری برای آسیب گلوکوم باشند.

فشار داخل چشم با افزایش سن به آرامی افزایش می‌یابد، همانطور که گلوکوم با افزایش سن شایع‌تر می‌شود.

سن بالاتر از ۴۰ سال یک عامل خطر برای فشار خون بالای چشم و گلوکوم زاویه باز اولیه است.

فشار بالای چشم در یک فرد جوان جای نگرانی دارد. یک فرد جوان در طول زندگی مدت زمان بیشتری را در معرض فشارهای بالا قرار دارد و احتمال آسیب عصب بینایی در او بیشتر است.

 

علل فشار چشم بالا

فشار بالای داخل چشم ناشی از عدم تعادل در تولید و تخلیه مایع داخل چشم است. کانال‌هایی که معمولاً مایع را از داخل چشم تخلیه می‌کنند، به درستی عمل نمی‌کنند. مایع بیشتری تولید می‌شود اما نمی‌تواند تخلیه شود. این منجر به افزایش مقدار مایع داخل چشم می‌شود و در نتیجه فشار را بالا می‌برد.

روش دیگر برای تصور فشار بالای داخل چشم، تصور یک بادکنک آب است. هرچه آب بیشتری وارد بادکنک شود، فشار داخل بادکنک بیشتر می‌شود. همین وضعیت در مورد مایع بیش از حد داخل چشم نیز وجود دارد: هر چه مایع بیشتر باشد، فشار بیشتر است. همچنین، درست همانطور که اگر آب زیادی وارد بادکنک شود، ممکن است بترکد، عصب بینایی چشم نیز می‌تواند در اثر فشار بیش از حد آسیب ببیند.

افرادی که قرنیه بسیار ضخیم اما طبیعی دارند، اغلب فشار چشمشان در سطوح بالای طبیعی یا حتی کمی بالاتر اندازه‌گیری می‌شود. فشارهای آنها در واقع ممکن است پایین‌تر و طبیعی باشد، اما قرنیه‌های ضخیم باعث می‌شوند که در طول اندازه‌گیری‌ها، فشار به طور کاذب بالا خوانده شود.

 

درمان فشار خون بالای چشم، مراقبت شخصی در منزل

اگر چشم پزشک شما داروهایی برای کاهش فشار داخل چشم تجویز کرده است، استفاده صحیح از دارو و رعایت دستورالعمل‌های پزشک بسیار مهم است. عدم انجام این کار می‌تواند منجر به افزایش بیشتر فشار داخل چشم شود که می‌تواند منجر به آسیب عصب بینایی و از دست دادن دائمی بینایی (ناشی از گلوکوم) شود.

 

درمان پزشکی

هدف از درمان پزشکی، کاهش فشار قبل از دست دادن بینایی ناشی از گلوکوم است. درمان پزشکی همیشه برای افرادی که گمان می‌رود در معرض بیشترین خطر ابتلا به گلوکوم هستند و برای افرادی که علائم آسیب عصب بینایی دارند، آغاز می‌شود.

نحوه انتخاب چشم پزشک برای درمان شما بسیار فردی است. بسته به وضعیت خاص شما، ممکن است با دارو درمان شوید یا فقط تحت نظر باشید. پزشک شما در مورد مزایا و معایب درمان پزشکی در مقابل تحت نظر بودن با شما صحبت خواهد کرد.

برخی از چشم پزشکان تمام فشارهای داخل چشمی بالاتر از ۲۱ میلی‌متر جیوه را با داروهای موضعی درمان می‌کنند. برخی از آنها مگر اینکه شواهدی از آسیب عصب بینایی وجود داشته باشد، درمان پزشکی انجام نمی‌دهند. اکثر چشم پزشکان اگر فشارها به طور مداوم بالاتر از ۲۸ تا ۳۰ میلی‌متر جیوه باشند، به دلیل خطر بالای آسیب عصب بینایی، درمان می‌کنند.

اگر علائمی مانند هاله، تاری دید یا درد دارید، یا اگر فشار داخل چشم شما اخیراً افزایش یافته است و سپس در ویزیت‌های بعدی همچنان افزایش می‌یابد، چشم پزشک شما به احتمال زیاد درمان پزشکی را شروع خواهد کرد.

 

فشار داخل چشم شما به صورت دوره‌ای با استفاده از دستورالعمل‌های مشابه زیر ارزیابی می‌شود:

اگر فشار داخل چشم شما ۲۸ میلی‌متر جیوه یا بالاتر باشد، با دارو درمان می‌شوید. پس از ۱ ماه مصرف دارو، برای بررسی تأثیر دارو بر کاهش فشار و عدم وجود عوارض جانبی، به چشم پزشک خود مراجعه می‌کنید. اگر دارو مؤثر باشد، ویزیت‌های بعدی هر ۳ تا ۴ ماه یکبار برنامه‌ریزی می‌شوند.

اگر فشار داخل چشم شما ۲۶ تا ۲۷ میلی‌متر جیوه باشد، فشار ۲ تا ۳ هفته پس از ویزیت اولیه، گاهی در زمان دیگری از روز، دوباره بررسی می‌شود. در ویزیت دوم، اگر فشار هنوز در محدوده ۳ میلی‌متر جیوه از مقدار اندازه‌گیری شده در ویزیت اولیه باشد، ویزیت‌های بعدی هر ۳ تا ۴ ماه یکبار برنامه‌ریزی می‌شوند. اگر فشار در ویزیت دوم کمتر باشد، فاصله زمانی بین ویزیت‌های بعدی طولانی‌تر است و توسط چشم پزشک شما تعیین می‌شود. حداقل سالی یک بار، آزمایش میدان دید انجام می‌شود و عصب بینایی شما معاینه می‌شود. اگر فشار داخل چشم شما ۲۲ تا ۲۵ میلی‌متر جیوه باشد، فشار ۲ تا ۳ ماه دیگر، گاهی در زمان دیگری از روز، دوباره بررسی می‌شود. در ویزیت دوم، اگر فشار هنوز در محدوده ۳ میلی‌متر جیوه با فشار ویزیت اول باشد، ویزیت بعدی شما ۶ ماه دیگر خواهد بود و شامل آزمایش میدان بینایی و معاینه عصب بینایی است. این آزمایش حداقل سالی یک بار تکرار می‌شود.

 

ویزیت‌های بعدی نیز ممکن است به دلایل زیر برنامه‌ریزی شوند:

اگر در طول آزمایش میدان بینایی، نقص میدان بینایی مشاهده شود، معاینات مجدد در ویزیت‌های بعدی انجام می‌شود. چشم‌پزشک نقص میدان بینایی را به دقت زیر نظر دارد زیرا ممکن است نشانه‌ای از گلوکوم زاویه باز اولیه اولیه باشد. به همین دلیل است که هنگام انجام آزمایش میدان بینایی، نهایت تلاش خود را بکنید، زیرا ممکن است مشخص شود که آیا باید مصرف دارو را برای کاهش فشار چشم خود شروع کنید یا خیر. اگر در طول آزمایش میدان بینایی خسته شدید، حتماً به تکنسین بگویید که آزمایش را متوقف کند تا بتوانید استراحت کنید. به این ترتیب، می‌توان آزمایش میدان بینایی دقیق‌تری انجام داد.

اگر فشار داخل چشم شما به طور قابل توجهی افزایش یابد یا اگر تحت درمان با میوتیک (نوعی داروی گلوکوم) باشید، گونیوسکوپی حداقل هر 1-2 سال یک بار انجام می‌شود.

اگر عصب بینایی/دیسک بینایی از نظر ظاهری تغییر کند، تصاویر بیشتری از پشت چشم شما گرفته می‌شود.

 

داروها

داروی ایده‌آل برای درمان فشار خون بالای چشم باید به طور مؤثر فشار داخل چشم را کاهش دهد، عوارض جانبی نداشته باشد و با دوز یک بار در روز ارزان باشد. با این حال، هیچ دارویی همه موارد فوق را ندارد. هنگام انتخاب دارو برای شما، چشم پزشک شما این ویژگی‌ها را بر اساس نیازهای خاص شما اولویت‌بندی می‌کند.

داروها، معمولاً به شکل قطره‌های چشمی دارویی، برای کمک به کاهش فشار داخل چشم تجویز می‌شوند. گاهی اوقات، بیش از یک دارو مورد نیاز است.

در ابتدا، چشم پزشک شما ممکن است از شما بخواهد که قطره‌های چشمی را فقط در یک چشم استفاده کنید تا ببیند دارو در کاهش فشار داخل چشم شما چقدر مؤثر است. اگر مؤثر باشد، به احتمال زیاد پزشک شما از شما می‌خواهد که قطره‌های چشمی را در هر دو چشم استفاده کنید.

پس از تجویز دارو، شما به طور منظم به چشم پزشک خود مراجعه می‌کنید. اولین مراجعه برای پیگیری معمولاً 3-4 هفته پس از شروع دارو است. فشار شما بررسی می‌شود تا اطمینان حاصل شود که دارو به کاهش فشار داخل چشم شما کمک می‌کند. اگر دارو مؤثر باشد و هیچ عارضه جانبی ایجاد نکند، مصرف آن ادامه می‌یابد و ۲ تا ۴ ماه بعد دوباره ارزیابی می‌شوید. اگر دارو به کاهش فشار داخل چشم شما کمکی نکند، مصرف آن دارو را متوقف کرده و داروی جدیدی تجویز می‌شود.

چشم‌پزشک شما ممکن است ویزیت‌های بعدی شما را مطابق با داروی خاصی که مصرف می‌کنید برنامه‌ریزی کند، زیرا برخی از داروها ممکن است ۶ تا ۸ هفته طول بکشد تا کاملاً مؤثر باشند.

در طول این ویزیت‌های بعدی، چشم‌پزشک شما همچنین هرگونه واکنش آلرژیک به دارو را بررسی می‌کند. اگر در حین مصرف دارو دچار هرگونه عارضه جانبی یا علائمی شدید، حتماً به چشم‌پزشک خود اطلاع دهید.

به طور کلی، اگر فشار داخل چشم با دارو کاهش نیابد، ممکن است به جای فشار خون بالای چشمی، دچار گلوکوم زاویه باز اولیه اولیه شده باشید. در این صورت، چشم‌پزشک شما در مورد مراحل بعدی مناسب در برنامه درمانی شما صحبت خواهد کرد.

 

جراحی

لیزر و جراحی معمولاً برای درمان فشار خون بالای چشم استفاده نمی‌شوند، زیرا خطرات مرتبط با این درمان‌ها بیشتر از خطر واقعی ایجاد آسیب گلوکومی ناشی از فشار خون بالای چشم است. با این حال، اگر نمی‌توانید داروهای چشمی خود را تحمل کنید، جراحی لیزر می‌تواند یک گزینه باشد و باید در مورد این درمان با چشم پزشک خود صحبت کنید.

 

مراحل بعدی

بسته به میزان آسیب عصب بینایی و سطح کنترل فشار داخل چشم، افراد مبتلا به فشار خون بالای چشمی ممکن است نیاز به ویزیت هر ۲ ماه یکبار تا سالانه داشته باشند، و اگر فشارها به طور کافی کنترل نشوند، حتی زودتر.

گلوکوم همچنان باید در افرادی که فشار داخل چشم بالایی دارند اما اعصاب بینایی و نتایج آزمایش میدان بینایی طبیعی به نظر می‌رسند یا در افرادی که فشار داخل چشم طبیعی دارند اما اعصاب بینایی و نتایج آزمایش میدان بینایی مشکوک به نظر می‌رسند، مورد توجه قرار گیرد. این افراد باید از نزدیک تحت نظر باشند زیرا در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به گلوکوم هستند.

 

پیشگیری

فشار خون بالای چشمی قابل پیشگیری نیست، اما از طریق معاینات منظم چشم توسط چشم پزشک، می‌توان از پیشرفت آن به گلوکوم جلوگیری کرد./