آبسه مغزی (brain abscess)

آبسه مغزی تجمع چرک ناشی از یک عفونت باکتریایی یا قارچی در مغز یا خارجی‌ترین لایه از سه لایه غشایی است، که مغز و نخاع را می‌پوشانند. این بیماری نادر است اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مثل مبتلایان به ویروس HIV یا کسانی که عمل پیوند عضو انجام داده اند بیشتر دیده می شود.

دلایل:

منشأ اولیه‌ عفونت‌ باکتریایی‌ که‌ موجب‌ بروز آبسه‌ مغزی‌ می‌شود را اغلب‌ نمی‌توان‌ پیدا کرد. اما سه‌ منشأ زیر شایع‌ترین‌ هستند:
  1. عفونتی‌ که‌ از جمجمه‌ به‌ درون‌ گسترش‌ می‌یابد، مثلاً استئومیلیت‌ (عفونت‌ استخوان‌ و مغز استخوان‌)، ماستوئیدیت‌ (عفونت‌ زایده‌ ماستوئید در پشت‌ گوش‌)، یا سینوزیت‌ (عفونت‌ سینوس‌ها)
  2. عفونتی‌ که‌ از سایر بخش‌های‌ بدن‌ که‌ دچار عفونت‌ شدند، مثلاً ریه‌ها، پوست‌، یا دریچه‌های‌ قلب‌، از راه‌ خون‌ گسترش‌ می‌یابد.
  3. عفونت از طریق یک جراحت نافذ مثلا زخم گلوله یا جراحی مغز و اعصاب و یا ضربه صورت وارد مغز می گردند.

مراقبت:

درمان آبسه مغزی عموما دو بخش دارد:
  • درمان عفونت با آنتی بیوتیک ها: اگر نوع خاصی از باکتری شناخته شود آنتی بیوتیک هدف دار تجویز می شود؛ در مقابل، آنتی بیوتیک های طیف وسیع قادرند انواع مختلف و طیف وسیعی از عوامل عفونی را از بین ببرند. آنتی بیوتیک برای مدت 6 هفته یا بیشتر تجویز می شوند تا اطمینان حاصل شود که عامل عفونی کاملا مهار شده است.
  • تخلیه یا خارج کردن آبسه: اگر آبسه به راحتی قابل دسترس و خطر آسیب مغزی کم باشد می توان آن را با جراحی خارج کرد. در سایر موارد آبسه را با برش یا به کمک سوزن تخلیه می کنند.
برای تایید موفقیت درمان، بیمار باید با ام.آر.آی یا سی.تی.اسکن مورد بررسی قرار گیرید تا مغز و آبسه بدقت دیده شود. اگر بیمار سیژر نیز داشته باشد داروهای ضد حمله ممکن است تجویز شود که مصرف آن ممکن است حتی پس از درمان موفقیت آمیز آبسه نیز، ادامه یابد.

علائم:

علائم می توانند به شکلی آهسته در مدت دو هفته توسعه یابند و یا بسیار ناگهانی اتفاق افتند.علائم بسته به اندازه و محل آبسه فرق می کند. بیش از 75 درصد مبتلایان سر درد خسته کننده دارند. برای بسیاری این تنها علامت است. درد معمولا به سمتی از مغز که آبسه دارد محدود می شود و تا زمانیکه آبسه درمان نشود درد بدتر نیز می گردد. آسپرین و سایر داروهای ضد درد باعث تخفیف درد نمی گردند.
در حدود نیمی از مبتلایان به آبسه مغزی تب خفیف دارند. دیگر علائم شامل استفراغ ، تهوع، سفت شدن گردن، تشنج، تغییرخلق و خو و ضعف عضلانی در یک طرف بدن می باشد. همچنین موارد زیر نیز از جمله عوامل آبسه مغزی می باشد:
  • تغییر در وضعیت روانی مانند گیجی ، پاسخ دهی کند، عدم توانایی تمرکزیا بی خوابی
  • کاهش توانایی حس لامسه
  • مشکلات صحبت کردن
  • تغییر بینایی

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر سردرد مداوم داشتید که طی چند روز یا چند بدتر شد حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر همچنین حالت تهوع، استفراغ، سیژر، تغییر خلق و خو یا ضعف عضلات داشتید بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.

عوارض آبسه مغزی

اگر آبسه درمان نشود می تواند کشنده باشد. اکثر مبتلایان با موفقیت به درمان پاسخ می دهند. متاسفانه مشکلات عصبی طولانی مدت حتی پس از اینکه آبسه خارج و عفونت درمان می شود شایع است. بعنوان مثال ممکن است در عملکرد اعضای بدن، تغییرات شخصیتی یا سیژر مشکلات طولانی مدت برای بیمار بوجود آید که همگی بدلیل زخم یا آسیب مغزی است.