ویتیلیگو - برص (vitiligo)

ویتیلیگو که با نام های برص و پیسی هم شناخته می شود عبارت‌ است‌ از از دست‌ رفتن‌ رنگ‌ پوست‌ به‌ صورت‌ لکه‌لکه‌. این بیماری می تواند تمامی‌ گروه‌های‌ قومی‌ و نژادی‌ را مبتلا کند. غالباً در پوست‌ پشت‌ دست‌ها، صورت‌ و زیر بغل‌ ایجاد می‌گردد. حتی ممکن است مو، داخل دهان و یا چشم را درگیر نماید. در اواخر دوران‌ کودکی‌ (12-9 سالگی‌) تا میانسالی‌ شایع‌تر است‌. میزان و شدت این رنگ پریدگی قابل پیش بینی نیست.
در حالت طبیعی رنگ مو، پوست و چشم بر اساس ملانین بدن معین می شوند. زمانی که سلول های تولید ملانین می میرند یا از کار باز می ایستند ویتیلیگو بروز می کند.
این بیماری می تواند تمامی انواع پوست ها را درگیر کند اما در افرادی با پوست تیره تر نمود بیشتری خواهد داشت. ویتیلیگو یک عارضه مسری یا تهدید کننده زندگی نیست. اما ممکن است به فرد مبتلا
حس اضطراب یا احساس ناخوشایندی از خود بدهد. روش های درمانی می تواند ظاهر شخص را بهبود دهد اما مداوا کننده بیماری نخواهد بود.
 

تشخیص:

اگر پزشک به ویتیلیگو مشکوک شود از تاریخچه پزشکی شما سوالاتی می پرسد، شما را تحت آزمایش قرار داده و تلاش می کند دیگر بیماری ها مثل درماتیت یا پسوریازیس را بررسی نماید. ممکن است از لامپ مخصوص فرا بنفش برای تشخیص ویتیلیگو استفاده نماید. در تشخیص این عارضه ممکن است پزشک موارد زیر را انجام دهد:
  • نمونه برداری پوست
  • گرفتن نمونه خون
  • معاینات چشم پزشکی و بررسی یووئیت (التهاب چشم)
  • معاینات شنوایی و ارزیابی میزان شنوایی (در ویتیلیگو احتمال از دست دادن قوه شنوایی بالا می رود)

دلایل:

در بیماری ویتیلیگو سلول‌های‌ رنگدانه‌ ساز (ملانوسیت‌) می‌میرند یا رنگدانه‌ای‌ تولید نمی کنند. پزشکان علت اصلی این عارضه را تشخیص نداده اند. اما ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:
  • اختلالی که در آن سیستم ایمنی بدن به ملانوسیت ها حمله کرده و یا آن ها را تخریب می کند
  • سابقه خانوادگی
  • یک جرقه اولیه مثل آفتاب سوختگی، استرس یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی
     

مراقبت:

بیشتر درمان ها به منظور بازگرداندن رنگ پوست صورت می گیرد. نتایج متنوع و غیر قابل پیش بینی است. برخی از درمان ها عوارض جانبی شدیدی دارند لذا پزشک به شما پیشنهاد می کند تا با استفاده از مواد آرایشی مثل کرم های برنزه کننده ظاهر خود را بهبود بخشید. اگر شما و پزشکتان تصمیم به درمان دارویی یا دیگر درمان های طبی گرفتید دوره درمان برای کسب نتیجه مناسب بسیار طولانی خواهد بود.

داروها

  • کرم های کنترل کننده التهاب: کورتیکو استروئید موضعی می تواند به بازگشت رنگ پوست کمک کند، مخصوصا اگر در ابتدای درگیر شدن به این عارضه شروع به استفاده کنید. ممکن است برای ماه ها در رنگ پوست خود بهبودی نبینید. این کرم ها کارآمد بوده و مصرف راحتی دارند اما دارای عوارض جانبی مثل نازک شدن پوست یا ظهور خطوط یا رگه هایی روی پوست هستند.
انواع ملایم این دارو ها برای کودکان یا افرادی با گستره بالای بیماری تجویز می شوند.
  • نوعی از ویتامین دی: کلسی پوترین موضعی کرمی است که با کورتیکو استروئید یا به همراه درمان فرابنفش مصرف می شود. عوارض جانبی آن ممکن است خشکی، راش پوستی یا خارش باشد.
  • دارو های اثر گذار روی سیستم ایمنی: پماد های حاوی تاکرولیموس یا پیمکرولیموس برای افرادی که نواحی بی رنگ کوچکی مخصوصا در صورت و گردن دارند تجویز می شود. این دارو ها نسبت به کورتیکواستروئید ها عوارض جانبی کمتری دارند و به همراه درمان با نور فرابنفش B استفاده می شوند. سازمان غذا و دارو در مورد خطرات احتمالی مصرف این دارو ها در ابتلا به لنفوم و سرطان پوست هشدار می دهد.
  • دارو های ترکیبی: این درمان از ترکیب دارویی به نام پسورالن با نور درمانی حاصل می شود (فوتوکموتراپی) تا رنگ را به قسمت های تحت اثر نور برگرداند. پس از اینکه پسورالن را به صورت خوراکی یا موضعی مصرف کردید تحت نور فرا بنفش A یا B قرار می گیرید.از آنجاییکه دارو پوستتان را حساس می کند پوست قرمز می شود. با بهبودی پوست رنگ پوست به حالت طبیعی باز می گردد. ممکن است لازم باشد این روش درمانی به مدت 6 تا 12 ماه و هفته ای سه بار تکرار شود.
عوارض جانبی این روش می تواند آفتاب سوختگی، تاول، خارش، تیرگی بیش از حد پوست و افزایش خطر آب مروارید یا سرطان پوست باشد. بهتر است پس از هر مرحله درمانی به مدت یک تا دو روز از ضد آفتاب استفاده کنید، عینک ضد اشعه UV بزنید و از قرار گیری در معرض نور آفتاب پرهیز کنید. مصرف خوراکی پسورالن و قرارگیری در معرض نور فرابنفش به کودکان زیر 12 سال توصیه نمی شود.
  • نور درمانی: قرار گرفتن تحت نور فرابنفش B بدون مصرف پسورالن. بهترین نتیجه در صورت، تنه، دست و پا خواهد بود.
  • لیزر درمانی: این روش با استفاده از لیزر اگزایمر رنگ پوست را در نواحی تابش لیزر باز می گرداند. معمولا برای نواحی کوچک استفاده می شود. عوارض جانبی آن ممکن است تاول یا قرمزی باشد.
  • از بین بردن رنگ های باقیمانده روی پوست: اگر ویتیلیگو بسیار گسترده باشد و دیگر درمان ها موثر واقع نشود از این گزینه درمانی بهره گرفته می شود. در این روش درمانی با استفاده از داروی حاوی مونوبنزون رنگ نواحی درگیر نشده را روشن تر می کنند.

اعمال جراحی

  • پیوند پوست. در این روند پزشک تمام بخش های سالم و پیگمانته را برداشته و آنها را به نواحی بی رنگ متصل می کند. گاهی این روش زمانی استفاده می شود که فرد در نواحی کوچکی پیسی داشته باشد. خطرات احتمالی شامل عفونت، جای زخم، ظاهر قلوه سنگ در پوست، ایجاد لکه های رنگی و از دست دادن توانایی بازگشت رنگ به این نواحی است.
  •  پیوند تاول. در این روش، پزشک با استفاده از ساکشن تاول هایی بر روی پوست پیگمانته ایجاد می کند. سپس بالای تاول ها برداشته شده و به نواحی بی رنگ پیوند زده می شود. خطرات احتمالی عبارتست از جای زخم، ظاهر قلوه سنگی پوست و ناتوانی در بازگشت رنگ به این نواحی. خطر ماندن جای زخم در این روش نسبت به سایر روش های پیوند کمتر است.
  • تاتو (میکروپیگماتاسیون). در این تکنیک پزشک از ابزار ویژه جراحی برای کاشت رنگدانه در پوست استفاده می کند. این روش در نواحی اطراف لب ها، به ویژه در افرادی که پوست تیره تری دارند، بیشترین تأثیر را دارد. ایرادات این روش عبارتست از سختی در همسان سازی رنگ پوست، کمرنگ شدن تاتو و ناتوانی در رنگ گیری.

شیوه زندگی و درمانهای خانگی

تکنیک های خودمراقبتی زیر می تواند به شما در مراقبت از پوست و بهبود ظاهرتان کمک کند:
•    از پوست خود در مقابل نور خورشید و منابع مصنوعی نور فرابنفش محافظت نمایید. اگر مبتلا به لک و پیس هستید، به ویژه اگر رنگ پوست روشنی دارید، از کرم های ضد آفتاب مقاوم به رطوبت با حداقل SPF 30 استفاده نمایید. کرم ضد آفتاب را به مقدار زیاد استفاده کرده و هر دو ساعت تمدید نمایید و در زمان شنا یا تعریق در فواصل کوتاه تری تکرار نمایید.

همچنین می توانید به دنبال سایه بوده یا از کلاه استفاده کنید.

محافظت از پوست در برابر نور خورشید از آفتاب سوختگی و آسیب بلند مدت پیشگیری می کند. آفتاب سوختگی شدید می تواند شرایط شما را تشدید نماید. کرم های ضد آفتاب میزان برنزه شدن را به حداقل رسانده که تفاوت بین پوست طبیعی و لکه های پیسی را کمتر می کند.

•    پوست آسیب دیده را بپوشانید. مواد پوشش دهنده می تواند ظاهر پوست را بهتر کرده و به شما کمک کند احساس بهتری از خودتان داشته باشید، به ویژه اگر لکه های پیسی روی پوست در معرض دید باشد. ممکن است لازم باشد، چند نوع از کرم های گریم را امتحان کنید تا بهترین نوعی را که در ترکیب با پوست شما تون رنگی مناسبی ایجاد می کند را بیابید. رنگ محصولات برنزه کننده شسته نمی شود اما به تدریج پس از چند روز کمرنگ می شود. اگر از برنزه کننده استفاده می کنید، نوعی را انتخاب نمایید که "دی هیدروکسی استون" داشته باشد و توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شده باشد.

•    تاتو  نکنید. از تاتو غیرمرتبط با لک و پیس بپرهیزید. آسیب به پوست مثلاً آسیب های ناشی از تاتو می تواند منجر به ایجاد لکه های جدید شود که طی دو هفته ظاهر می گردد.

درمان های جایگزین

مطالعات محدودی نشان می دهند که گیاه دارویی جینکو بیلوبا می تواند رنگ پوست را در افرادی که لک و پیس با گستره کمی دارند، برگرداند. سایر مطالعات نشان می دهند که اسید فولیک و ویتامین B12 به همراه نور خورشید می تواند رنگ پوست برخی افراد را به حالت اول برگرداند.

برای درمان های بدون تجویز پزشک حتماً با پزشک خود مشورت کرده و پیش از امتحان کردن درمان های جایگزین اطمینان حاصل نمایید که با سایر درمان های شما تداخل نداشته باشد.

مقابله با بیماری و پشتیبانی

ممکن است فرد بخاطر تغییرات ظاهری خود احساس استرس، خجالت، ناراحتی، شرمندگی و حتی نابودی داشته باشد. ممکن است احساس کند که این شرایط توانایی انجام فعالیت های روزانه وی را کاهش داده، به ویژه اگر لک و پیس گسترده بوده و یا بر نواحی مشخصی از بدن مثل صورت، دست ها، بازوها و پاها اثر گذاشته باشد.

این نکات می تواند به شما در مقابله با لک و پیس کمک کند:
•    به دنبال روابط مناسب باشید. پزشکی را بیابید که در این زمینه اطلاعات بسیاری دارد. درماتولوژیست پزشکی متخصص در زمینه مراقبت های پوست است.
•    در این زمینه مطالب زیادی بیاموزید. هرچه می توانید درباه لک و پیس و درمان آن بیاموزید تا به شما در تصمیم گیری در خصوص گام هایی که برمی دارید کمک کند.
•    احساسات خود را بیان کنید. به پزشک خود اجازه دهید در جریان ناراحتی های شما باشد. اگر لازم باشد شما را به مراقب سلامت روان ارجاع خواهد داد که در زمینه کمک به افراد مبتلا به افسردگی متخصص است.
•    با دیگران صحبت کنید. در مورد گروه های حمایتی منطقه خود از پزشک بپرسید.
•    به شخصی که دوستش دارید اعتماد کنید. به دنبال یک شخص حامی از دوستان یا اعضای خانواده باشید.

علائم:

معمولا ابتدا بی رنگ شدن پوست در مناطق در معرض آفتاب مثل دست، پا، بازو، صورت و لب ایجاد می شود.
  • بی رنگ شدن پوست
  • خاکستری‌ شدن‌ زود هنگام‌ موی پیشانی، مژه، ابرو یا ریش (معمولا قبل از 35 سالگی)
  •  بی رنگ شدن پوست داخل دهان یا بینی (غشای مخاطی)
  • بی رنگ شدن یا تغییر رنگ مردمک چشم (شبکیه)
  •  لکه های سفید زیر بغل، ناف، اندام تناسلی و مقعد
این عارضه معمولا قبل از بیست سالگی آغاز می شود.
با توجه به نوع ویتیلیگو بخش های بی رنگ پوست در قسمت های زیر ظاهر می شوند:
  • بسیاری از قسمت های بدن: این نوع شیوع بیشتری دارد و به ویتیلیگو عمومی مشهور است. نقاط بی رنگ شده به طور متقارن ایجاد می شوند.
  • فقط یک سمت یا یک بخش از بدن: این نوع با نام سگمنتال یا بخشی خوانده می شوند. در سنین پایین رخ می دهد و برای یک یا دو سال پیشرفت کرده ، سپس متوقف می شود.
  • بخش های کمی از بدن: این نوع به نام ناحیه ای یا کانونی شناخته می شود.
تشخیص اینکه این عارضه چطور پیشرفت می کند مشکل است. گاهی اوقات لکه های سفید بدون درمان متوقف می شوند. در بسیاری از موارد بی رنگ شدن پوست آنچنان گسترده می شود که بیشتر پوست را می گیرد. در موارد نادری پوست رنگ خود را دوباره باز می یابد.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم

زمانی که متوجه رنگ پریدگی در پوست، مو یا چشم شدید به پزشک مراجعه کنید. این بیماری درمانی ندارد اما درمان ها می تواند سرعت پیشرفت آن را کم یا متوقف کند و برخی از قسمت ها را به حالت اول باز گرداند.

عوارض

افراد مبتلا به ویتیلیگو ممکن است در ابتلا به موارد زیر مستعد باشند:
  • ناراحتی های اجتماعی یا جسمی
  • آفتاب سوختگی و سرطان پوست
  • مشکلات چشمی مثل التهاب عنبیه (آماس عنبیه)
  • از دست دادن شنوایی
  • عوارض جانبی ناشی از درمان مثل خشکی یا خارش