آرتروز مچ دست (Wrist osteoarthritis)

آرتروز Arthrosis یا استئوآرتریت Osteoarthritis همان ساییدگی سطوح مفصلی است. این بدان معنا است که غضروفی که روی استخوان های تشکیل دهنده مفصل را پوشانیده بتدریج خراب و ساییده میشود. این بیماری میتواند در بسیاری از مفاصل بدن ایجاد شود که یکی از آنها مچ دست است.

مچ دست یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن بوده و مجموعه ای از مفاصل متعدد است که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. کنار هم قرار گرفتن استخوان های متعدد و تشکیل مفاصل بین آنها موجب میشود تا ما بتوانیم دست خود را در بسیاری جهات حرکت داده و بتوانیم اجسام را به راحتی در دست بگیریم.
مچ دست از کنار هم قرار گرفتن هشت استخوان کوچک تشکیل شده است که به آنها استخوان ها یا استخوانچه های کارپ Carpal bones میگویند. این هشت استخوانچه در بین استخوان های ساعد و استخوان های کف دست قرار گرفته اند. هر استخوانچه مچ دست با دیگر استخوانچه های اطراف خود مفصل میشود. پس قسمت زیادی از سطح این استخوانچه ها از غضروف مفصلی پوشیده شده است.

این غضروف مفصلی موجب میشود تا استخوانچه ها بهتر در کنار هم حرکت کنند و همچنین نقش جذب کننده ضربات شدیدی که به مچ دست وارد میشود را هم دارد. استخوانچه های مچ دست به توسط رباط هایی به یکدیگر و به استخوان های ساعد و کف دست متصل میشوند.
 

تشخیص:

پزشک در ابتدا با بیمار صحبت کرده و در مورد مشکلات وی از او سوالاتی میکند. معاینه بیمار معمولا بصورت دیدن مچ و حرکاتی که انجام میدهد صورت میگیرد. پزشک معالج از بررسی های پاراکلینیکی بخصوص رادیوگرافی ساده برای کمک به تشخیص آرتروز مچ دست کمک میگیرد. در ردیوگرافی این بیماران دیده میشود که فضای مفصلی کاهش پیدا کرده، استخوان ها متراکم تر شده ( که معمولا خود را بصورت سفیدتر شدن استخوان نشان میدهد) و ممکن است استخوان های اضافه ای به نام استئوفیت در لبه های استخوان های تشکیل دهنده مفصل ایجاد شوند.

دلایل:

شایعترین علت آرتروز و ساییدگی مفصل مچ ضرباتی است که به آن وارد میشود.

آسیب های وارده به مچ دست بدنبال ضربه ممکن است بصورت شکستگی باشد. گرچه اکثر این شکستگی ها بدون مشکل خاصی جوش میخورند گاهی اوقات این جوش خوردگی با مشکلاتی همراه میشود. شکستگی ممکن است بصورت کامل جوش نخورد و یا کج جوش بخورد. هر کدام از این عوامل موجب ناهمواری در سطح مفصل میشوند و این ناهمواری به مرور زمان موجب ساییده شدن سطوح ناهموار مفصلی به هم و خراشیده شدن و ساییده شدن غضروف مفصلی میشود.

گاهی اوقات بدنبال ضربات وارده به مچ دست رباط های آن دچاره پارگی میشوند. اگر این پارگی ها به درستی ترمیم نیابند مفصل دچار ناپایداری شده و در یک مفصل ناپایدار توزیع نیروها متعادل نخواهد بود. نتیجه اینست که به قسمت های خاصی از مفصل یروهای بیشتری وارد میشود که موجب آسیب غضروف و ساییدگی مفصلی میگردد.

گاهی اوقات بدنبال ضربات وارده به مفصل غضروف دچار آسیب میشود. سطح آن خراشیده شده و یا ریش ریش میشود. لهیده شده و یا حتی تکه ای از آن کنده شده و به درون فضای مفصلی میفتد. این آسیب ها در صورت عدم درمان مناسب میتوانند در دراز مدت موجب خراب شدن بیشتر غضروف و بروز ساییدگی مفصلی شوند.

 


مراقبت:

درمان این بیماری در ابتدا غیر جراحی است. مهمترین اقدامات درمانی در این بیماری عبارتند از
 
  • کاهش فعالیت های سنگین بدنی و ورزشی
  • تغییر روش انجام دادن فعالیت ها بصورتی که فشار کمتری به مچ دست وارد شود
  • انجام نرمش های کششی تقویتی برای مفصل مچ دست
  • استفاده از بریس
  • داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند بروفن و یا سلکوکسیب یا ناپروکسن
  • گرم کردن موضع درد
  • تزریق کورتیکوستروئید در درون مفصل به توسط پزشک معالج
انجام اقدامات فوق در بسیاری موارد میتواند درد بیمار را کاهش دهد. در صورتیکه چند ماه درمان غیر جراحی تاثیر درمانی مناسبی نداشته باشد پزشک معالج ممکن است تصمیم به انجام عمل جراحی بگیرد.

علائم:

مهمترین علامت ساییدگی مفصل مچ دست درد آن است. این در در ابتدا فقط در موقع انجام فعالیت های سنگین بدنی مانند بلند کردن اشیاء سنگین ایجاد میشود. با شدت یافتن بیماری، درد حتی در حین انجام فعالیت های سبک هم ایجاد میشود. این درد معمولا در شروع انجام فعالیت بدنی است و بعد از گذشت چند دقیقه کاهش یافته یا کاملا از بین میرود. با اتمام فعالیت بدنی و سرد شدن بدن درد دوباره شروع میشود. در حالات شدیدتر بیماری درد حتی در حالت استراحت هم احساس میشود.
از دیگر علائم ساییدگی مفصل مچ دست تورم آن است. خشک شدن و محدودیت حرکتی در مچ دست و صدا دادن آن در حین حرکت هم در موارد شدیدتر شدن بیماری ایجاد میشود.