شماره تماس: 02636111000 
کرج، بلوار ملاصدرا، بلوار استقلال
ایلیوتیبیال باند (Iliotibial band syndrome)
سندروم ایلیوتیبیال Iliotibial band syndrome بیماری است که بیشتر در ورزشکاران دوچرخه سوار، دونده و کسانی که مسافت های زیادی را راه میروند ایجاد میشود. این بیماری موجب درد در قسمت خارجی زانو درست بالای مفصل میگردد.
ایلیوتیبیال باند Iliotibial band ITB یک تاندون بلند و پهن در سطح خارجی ران است. این تاندون در بالای ران به عضله تنسور فاسیا لاتا Tensor fascia lata متصل شده و در پایین در زیر زانو به سطح خارجی استخوان تیبیا یا درشت نی متصل میشود. ایلیوتیبیال باند در حین پایین آمدن از روی سطح خارجی کندیل خارجی استخوان ران عبور میکند. در حین خم و راست شدن زانو، ایلیوتیبیال باند بر روی این برجستگی ساییده شده و به جلو و عقب میرود.
بین ایلیوتیبیال باند و کندیل خارجی استخوان ران یک بورس وجود دارد. بورس یک کیسه بافتی نازک است که در داخل آن حجم مختصری از مایعی بنام مایع سینوویال وجود دارد.
برای تجسم بهتر بورس یک کیسه پلاستیکی نازک موسوم به کیسه فریزر را تهیه کرده و در داخل آن کمی روغن مایع بریزید و در آن را گره بزنید. کف دو دست خود را بر روی هم قرار داده و کیسه پلاستیکی را بین آن دو قرار دهید. حال شروع به مالش دو کف دست بر روی هم کنید. متوجه میشوید که کف دو دست شما به راحتی بر روی هم میلغزند و حرکت میکنند. در واقع این کیسه پلاستیکی مانند یک بورس بین دو سطحی که بر روی هم مالش دارند قرار گرفته و موجب تسهیل حرکت این دو و کاهش اصطکاک میشود. بورس بین کندیل خارجی استخوان ران و ایلیوتیبیال باند دقیقا همین کار را انجام میدهد.
ایلیوتیبیال باند Iliotibial band ITB یک تاندون بلند و پهن در سطح خارجی ران است. این تاندون در بالای ران به عضله تنسور فاسیا لاتا Tensor fascia lata متصل شده و در پایین در زیر زانو به سطح خارجی استخوان تیبیا یا درشت نی متصل میشود. ایلیوتیبیال باند در حین پایین آمدن از روی سطح خارجی کندیل خارجی استخوان ران عبور میکند. در حین خم و راست شدن زانو، ایلیوتیبیال باند بر روی این برجستگی ساییده شده و به جلو و عقب میرود.
بین ایلیوتیبیال باند و کندیل خارجی استخوان ران یک بورس وجود دارد. بورس یک کیسه بافتی نازک است که در داخل آن حجم مختصری از مایعی بنام مایع سینوویال وجود دارد.
برای تجسم بهتر بورس یک کیسه پلاستیکی نازک موسوم به کیسه فریزر را تهیه کرده و در داخل آن کمی روغن مایع بریزید و در آن را گره بزنید. کف دو دست خود را بر روی هم قرار داده و کیسه پلاستیکی را بین آن دو قرار دهید. حال شروع به مالش دو کف دست بر روی هم کنید. متوجه میشوید که کف دو دست شما به راحتی بر روی هم میلغزند و حرکت میکنند. در واقع این کیسه پلاستیکی مانند یک بورس بین دو سطحی که بر روی هم مالش دارند قرار گرفته و موجب تسهیل حرکت این دو و کاهش اصطکاک میشود. بورس بین کندیل خارجی استخوان ران و ایلیوتیبیال باند دقیقا همین کار را انجام میدهد.
دلایل:
وقتی زانو بطور مداوم و مکرر خم و راست میشود مانند دویدن، دوچرخه سواری و یا راه رفتن زیاد و طولانی، ایلیوتیبیال باند بر روی برجستگی کندیل خارجی استخوان ران بطور مکرر به جلو عقب حرکت میکند. این حرکات ممکن است بیش از حد تحمل بورس بین این دو باشد و نتیجه آن التهاب بورس است.
این التهاب موجب بروز درد میشود. بعضی محققین عقیده دارند پرانتزی بودن زانو میتواند احتمال سایش بین ایلیوتیبیال باند و کندیل خارجی استخوان ران را بیشتر کند. بعضی تغییر شکل های کف پا مانند انحراف کف پا به داخل هم ممکن است موجب بروز بیشتر این بیماری شود.
این التهاب موجب بروز درد میشود. بعضی محققین عقیده دارند پرانتزی بودن زانو میتواند احتمال سایش بین ایلیوتیبیال باند و کندیل خارجی استخوان ران را بیشتر کند. بعضی تغییر شکل های کف پا مانند انحراف کف پا به داخل هم ممکن است موجب بروز بیشتر این بیماری شود.
ضعیف بودن یا خسته شدن عضله گلوتئوس مدیوس در ناحیه باسن هم میتواند موجب بروز این بیماری شود. این عضله موجب چرخش ران به خارج میشود. وقتی عضله کارش را خوب انجام ندهد ران به داخل میچرخد و این چرخش موجب سفت شدن ایلیوتیبیال باند بر روی برجستگی کندیل خارجی استخوان ران میشود. این سفتی سایش را بیشتر کرده و موجب بروز علائم میگردد.
مراقبت:
مهمترین اقدامات درمانی عبارتند از
- نرمش های کششی بر روی ایلیوتیبیال باند
- تقویت عضلات گلوتئال در لگن
- استفاده از گرما یا سرمای موضعی برای کاهش درد
- استفاده از کفش مناسب در حین ورزش
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- تزریق کورتیکواستروئید در بورس زیر ایلیوتیبیال باند
در صورتیکه بعد از چند ماه استفاده از روش های ذکر شده پاسخ درمانی مناسبی گرفته نشود پزشک ارتوپد ممکن است تصمیم به استفاده از جراحی بگیرد. در عمل جراحی که برای این بیماری انجام میشود بورس بین ایلیوتیبیال باند و کندیل خارجی استخوان ران برداشته شده و با انجام شکاف هایی در ایلیوتیبیال باند طول آن بلندتر میگردد.
بیماران مبتلا به ایلیوتیبیال باند برای تقویت عضلات و بهبود بیماری خود بایستی ورزش های زیر را انجام دهند:
کشش در حالت ایستاده : در این نرمش کششی فرد سر پا ایستاده و دو اندام تحتانی را بصورت ضربدری بر روی زمین قرار میدهد. به این معنی که کف پای راست را در سمت چپ کف پای چپ قرار میدهد. سپس تنه را به سمت مقابل لگن گرفتار خم میکند و یا با فشار دست بر روی طرف سالم لگن، آن را به سمت لگن گرفتار هل میدهد.
این وضعیت را چند ثانیه حفظ کرده و سپس مجددا به حالت اول بازمیگردد. حرکت چند مرتبه تکرار میشود. این حرکت را میتوان به روش های متفاوتی انجام داد.
کشش در حالت نشسته : در این نرمش کششی فرد بر روی زمین نشسته و در حالیکه لگن طرف مبتلای خود را بر روی یک استوانه یا رول نرم قرار میدهد کف پای طرف سالم را در جلوی ساق طرف مبتلا گذاشته و هر دو کف دست را بر روی زمین قرار میدهد. سپس با کمک فشار دو دست و کف پای سالم که بر روی زمین قرار گرفته اند سعی میکند با راست و چپ بردن تنه خود، استوانه یا رول را در طول ران یعنی بین لگن و زانو بغلطاند.
بیماران مبتلا به ایلیوتیبیال باند برای تقویت عضلات و بهبود بیماری خود بایستی ورزش های زیر را انجام دهند:
کشش در حالت ایستاده : در این نرمش کششی فرد سر پا ایستاده و دو اندام تحتانی را بصورت ضربدری بر روی زمین قرار میدهد. به این معنی که کف پای راست را در سمت چپ کف پای چپ قرار میدهد. سپس تنه را به سمت مقابل لگن گرفتار خم میکند و یا با فشار دست بر روی طرف سالم لگن، آن را به سمت لگن گرفتار هل میدهد.
این وضعیت را چند ثانیه حفظ کرده و سپس مجددا به حالت اول بازمیگردد. حرکت چند مرتبه تکرار میشود. این حرکت را میتوان به روش های متفاوتی انجام داد.
کشش در حالت نشسته : در این نرمش کششی فرد بر روی زمین نشسته و در حالیکه لگن طرف مبتلای خود را بر روی یک استوانه یا رول نرم قرار میدهد کف پای طرف سالم را در جلوی ساق طرف مبتلا گذاشته و هر دو کف دست را بر روی زمین قرار میدهد. سپس با کمک فشار دو دست و کف پای سالم که بر روی زمین قرار گرفته اند سعی میکند با راست و چپ بردن تنه خود، استوانه یا رول را در طول ران یعنی بین لگن و زانو بغلطاند.
علائم:
سندروم ایلیوتیبیال باند معمولا با احساس درد در سمت خارجی زانو درست بالاتر از مفصل زانو شروع میشود. درد بعد از فعالیت های بدنی مثل راه رفتن، دویدن و دوچرخه سواری شدیدتر شده و ممکن است به بالا در ران و یا به پایین در ساق تیر بکشد. دویدن طولانی بر روی زمین ناهموار و یا دویدن با کفش نامناسب بخصوص کفشی که در اثر استفاده زیاد دچار سایش در قسمت خارجی کفی شده میتواند شدت درد را افزایش دهد. گاهی اوقات بیمار در سمت خارج زانو و با خم و راست شدن آن احساس صدا و تقه میکند.
