خال (Moles)

خال ها از انواع شایع زوائد پوستی و اغلب نقاط قهوه ای تیره و کوچکی هستند که در نتیجه تجمع خوشه ای سلول های رنگدانه به وجود می آیند. عموما خال ها در دوره کودکی و نوجوانی ظهور می کنند. بیشتر افراد بین 10 تا 45 خال در بدن خود دارند و تقریبا تمام این خال ها قبل از 40 سالگی تظاهر پیدا می کنند. ممکن است با پیشرفت سن، برخی خال ها کمرنگ تر یا ناپدید شوند.
بیشتر خال ها بی ضرر هستند و به ندرت برخی از آن ها سرطانی می شوند. مهمترین قدم در تشخیص سرطان پوست، خصوصا ملانوم بدخیم، نظارت و کنترل خال ها و دیگر لکه های پوستی رنگدانه دار می باشد.

تشخیص:

پزشک با بررسی چشمی پوست خال ها را شناسایی می کند. بهتر است همیشه در روند بررسی ها و مراقبت های پیشگیرانه خود معاینات پوستی را نیز قرار دهید. زمان بندی مناسب این معاینات را از پزشک بپرسید. در معاینه پوستی، پزشک تمام پوست شما از سر تا نوک انگشتان پا را مورد بررسی قرار می دهد.
اگر پزشک به سرطانی بودن خالی مشکوک شود، یک نمونه (بیوپسی) از آن را برای بررسی های میکروسکوپی به آزمایشگاه ارسال می کند.

دلایل:

خال ها زمانی به وجود می آیند که سلول های پوست به نام ملانوسیت ها به صورت خوشه ای یا توده ای رشد می کنند. ملانوسیت ها در سرتاسر پوست به طور متوازن پخش شده اند و تولید ملانین می کنند. ملانین رنگدانه ای طبیعی است که به پوست رنگ می دهد.

مراقبت:

معمولا اکثر خال ها نیاز به درمان ندارند. اگر پزشک به خالی مشکوک شود، برای تشخیص سرطانی بودن یا نبودن یک نمونه از آن را به آزمایشگاه ارسال می کند.

برداشتن خال

اگر خال سرطانی باشد، پزشک طی یک جراحی آن را خارج می کند. اگر در ناحیه ریش خود خال دارید بهتر است آن را بردارید زیرا دفعات مکرر تراشیدن ریش خال را دچار سوزش و التهاب می کند. همچنین بهتر است خال های قسمت هایی از بدن که در معرض ضربه یا سایش قرار دارند، را بردارید.
برداشتن خال زمان کمی می برد و معمولا سرپایی انجام می شود. ممکن است اثر خال برداشته شده برای همیشه بماند. گزینه های برداشتن خال عبارتند از:
  • برداشتن توسط جراحی: در این روش پزشک ناحیه اطراف خال را بی حس می کند و با یک چاقوی کوچک جراحی یا یک دستگاه پانچ تیز، خال و حاشیه سالم اطراف آن را بیرون می آورد، سپس زخم را بخیه می کند.
  • تراشیدن توسط جراحی: در این روش پزشک ناحیه اطراف خال را بی حس می کند و با استفاده از تیغ کوچک جراحی اطراف و زیر خال را می برد. این روش اغلب در خال های کوچکی که نیاز به بخیه ندارند استفاده می شود.
اگر متوجه شدید خال دوباره در حال رشد کردن است، بی درنگ با پزشک ملاقات کنید.
 

خال با چه روشهای دیگری برداشته میشود؟

برای برداشتن خال از روشهای غیرجراحی مثل سوزاندن با دستگاه کوتر یا رادیوفرکوئنسی یا برخی اسیدها هم استفاده میشود اما هیچکدام از این کارها نباید به وسیله افراد غیرمتخصص پوست انجام شود زیرا فقط متخصصان پوست میتوانند از ابتدا تشخیص دهند خال کاملا خوشخیم است یا نه چون در صورت شک به هرگونه بدخیمی، استفاده از روشهای غیرجراحی مثل لیزر اصلا درست نیست.
 

لیزر خال صلاح نیست

اگر متخصص پوست تشخیص داد که خال از نظر بالینی کاملا خوشخیم است، با احتیاط فراوان میتواند از لیزرهای لایه بردار برای برداشتن آن هم استفاده کند. نقص بزرگ این روش این است که نمونه ای برای فرستادن به آزمایشگاه آسیب شناسی باقی نمیماند. در صورتی که به عنوان یک قانون؛ هر بافتی از بدن به خصوص خال که برداشته میشود، باید برای آسیب شناسی به آزمایشگاه فرستاده شود.
استفاده از لیزری که برای پاک کردن خالکوبی ها به کار میرود در مورد خالها به هیچوجه صلاح نیست زیرا فقط رنگ فعال از بین میرود و هنوز سلولهای خال باقی میمانند بنابراین اگر روزی سرطانی شوند، تشخیص آن بسیار مشکل و دیررس خواهد بود. به هر حال توجه کنید که اغلب مجامع علمی دنیا، برداشتن خال با لیزر را تایید نمیکنند زیرا تاثیر اشعه لیزر روی سلولهای رنگدانهساز خال در درازمدت هنوز کاملا مشخص نیست.
 

تکنیک های زیبایی

اگر خالتان را دوست ندارید می توانید برای پنهان کردن آن از روش های زیر استفاده کنید:
  • آرایش: محصولات زیادی برای پنهان کردن لکه ها و خال ها در بازار موجود است. ممکن است نیاز باشد چند تا از آن ها را امتحان کنید تا کارامد ترین را انتخاب نمایید.
  • از بین بردن مو ها : اگر در خالتان مو رشد می کند، بهتر است آن ها را کوتاه کنید. همچنین می توانید با متخصص پوست مشورت کنید تا به طور دائم از این مو ها خلاص شوید.
هر زمانی که خال ملتهب یا دچار بریدگی شد، آن را تمیز نگه دارید و در صورت عدم بهبود به پزشک مراجعه کنید.
 

پیشگیری

روش های زیر رشد خال ها را کمتر کرده و احتمال ملانوم که مهم ترین عارضه خال ها است را کم می کند:
 

تغییرات را تحت نظر داشته باشید

با محل و الگوی خال هایتان آشنا شوید. به طور منظم پوست خود را به دقت معاینه کنید و تغییرات احتمالی که می توانند نشانی از ملانوم باشند را بررسی نمایید. در بهترین حالت بهتر است ماهی یکبار معاینات فردی انجام شود، خصوصا در افراد دارای سابقه خانوادگی ملانوم.
بررسی های پوست را از سر تا نوک انگشت پا انجام دهید و همه جا اعم از پوست سر، کف دست، ناخن ها، زیر بغل، سینه، ناحیه تناسلی، پاها (اعم از کف پا، ناخن ها و فضای میان انگشتان پا) و ناحیه میان باسن را بررسی نمایید. در صورت نیاز از یک آینه دستی در مقابل یک آینه دیواری استفاده کنید تا محل هایی که به سختی دیده می شوند مثل کمر، را نیز تحت بررسی قرار دهید.
اگر خال های زیادی دارید یا خال های شما ظاهر غیر عادی دارند، بهتر است توسط یک متخصص پوست تحت معاینات کامل قرار بگیرید.
دستور العمل  ABCDE را برای انجام معاینات فردی فراموش نکنید.
 

از پوست خود محافظت کنید

  • از پوست خود در مقابل اشعه فرابنفش مثل نور آفتاب یا اتاق های برنزه کننده حفاظت کنید. اشعه فرابنفش با افزایش خطر ملانوم ارتباط مستقیم دارد و بچه هایی که از نور آفتاب محافظت نشده اند خال های بیشتری دارند.
  • در ساعات اوج تابش خورشید (10-16) از قرار گرفتن در معرض آفتاب پرهیز کنید
  • در تمام طول سال ضد آفتاب بزنید. حدود 30 دقیقه قبل از بیرون رفتن، حتی در روز های ابری، ضد آفتاب بزنید و حداقل هر دو ساعت یکبار آن را تجدید کنید. اگر شنا یا تعریق می کنید زودتر از دو ساعت آن را تجدید نمایید. انجمن درماتولوژی امریکا مصرف ضد آفتاب های حداقل 30 SPF ضد آب را توصیه می کند.
  • خود را از آفتاب بپوشانید: با استفاده از عینک آفتابی، کلاه های لبه دار بلند، لباس آستین بلند و دیگر لوازم محافظ خود را از اشعه فرا بنفش دور نگه دارید. حتی می توانید لباس هایی با قدرت ممانعت از اشعه فرابنفش بپوشید.
  • از رفتن به مراکز برنزه کننده که از اشعه فرابنفش استفاده می کنند، پرهیز کنید.

علائم:

معمولا خال ها نقاطی قهوه ای رنگ هستند. اما می توانند رنگ، شکل و اندازه های متفاوتی داشته باشند:
  • رنگ و بافت: خال ها می توانند قهوه ای، برنز، سیاه، قرمز، آبی یا صورتی باشند. همچنین ممکن است نرم و هموار، پر چین و چروک، مسطح یا برآمده باشند. حتی ممکن است داخل آن ها مو رشد کند.
  • شکل: خال ها می توانند هر شکلی از بیضی گرفته تا گرد داشته باشند.
  • اندازه: قطر خال ها معمولا کمتر از 6 میلی متر است، تقریبا به اندازه گردی ته مداد. به ندرت ممکن است خال های مادرزادی بزرگ تر باشند و ناحیه ای از صورت، بدن یا دست و پا را بپوشانند.
خال ها در هر نقطه ای می توانند به وجود آیند. به عنوان مثال روی پوست سر، زیر بغل، زیر ناخن ها و بین انگشتان دست و پا. بیشتر افراد حدود 10 تا 45 خال در بدن خود دارند و اکثر آن تا قبل از 40 سالگی بروز می کنند. ممکن است ظاهر خال با مرور زمان تغییر کند، حتی ممکن است برخی از آن ها با بالا رفتن سن ناپدید شوند. ممکن است تغییرات هورمونی دوره بلوغ و بارداری منجر به تیره تر شدن، بزرگتر شدن و بیشتر شدن تعداد خال ها شود.
 

خال های غیر عادی که ممکن است نشانی از ملانوم داشته باشند

دستورالعمل ABCDE شما را راهنمایی می کند تا متوجه شوید یک خال ملانوم است یا خیر:
  • A یا asymmetrical shape، معرف شکل نامتقارن است، یک نیمه شبیه نیمه دیگر نیست.
  • B یا border، معرف حاشیه است. در بدن خود به دنبال خال هایی بگردید که خطوط مرزی آن نامنظم، دندانه دار یا پیچیده باشد.
  • C یا color، معرف رنگ است. به دنبال زائده هایی باشید که رنگ آنها تغییر کرده، چندرنگ است یا رنگ آن ها یکدست نیست.
  • D یا diameter، معرف قطر می باشد. دنبال خال هایی بگردید که قطر آنها بزرگتر از 6 میلی متر باشند.
  • E یا evolving، به معنای تحول است. اگر اندازه، شکل، رنگ یا ارتفاع خال تغییر کرد. مخصوصا اگر بخشی یا تمام آن به رنگ سیاه درآمد، به آن مشکوک شوید.
خال های سرطانی (بدخیم) ظواهر بسیار متنوعی دارند. برخی از آن ها ممکن است تمام علائم بالا را داشته باشند، برخی دیگر ممکن است تنها یک یا دو علامت از موارد بالا را داشته باشند.
 

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم

اگر خال شما به حالات زیر درآمد به پزشک مراجعه کنید:
  • دردناک است
  • دچار خارش یا سوزش است
  • ترشح یا خونریزی دارد
  • هر کدام از علائم لیست ABCDE را نشان می دهد
  • پس از برداشته شدن دوباره رشد کرده است
  • در سن بالای سی سالگی ظاهر شده است
اگر درباره هرکدام از خال هایتان نگرانید، به پزشک مراجعه کنید و از او بخواهید شما را به متخصص پوست (درماتولوژیست) معرفی کند.
 

عوارض

ملانوم اصلی ترین عارضه ناشی از خال است. در برخی افراد خطر سرطانی شدن خال و ایجاد ملانوم بیش از میانگین است. عواملی که خطر ملانوم را بالا می برند به قرار زیرند:
  • وجود خال های بزرگ به هنگام تولد: به این دسته از خال ها، خال مادرزادی گفته می شود. اگر قطر این خال ها در نوزاد بیش از 5 سانتی متر باشد در گروه خال های بزرگ قرار می گیرد. البته خال های بزرگ به ندرت سرطانی می شوند و تقریبا هرگز پیش از بلوغ این اتفاق نمی افتد.
  • وجود خال های غیر عادی: خال هایی که بزرگتر از خال های شایع هستند و اشکال نامنظمی دارند، نامعمول یا آتیپیک (دیسپلاستیک) محسوب می شوند. این خال ها معمولا ارثی هستند و اغلب مرکز قهوه ای تیره و حاشیه های غیر یکنواخت روشن تری دارند.
  • داشتن خال های زیاد: داشتن بیش از 50 خال در بدن خطر ابتلا به ملانوم را بالا می برد. دو تا از مطالعات اخیر نشان داده اند که تعداد خال ها میزان خطر ابتلا به سرطان را پیش بینی می کنند. یکی از پژوهش ها نشان داده است که افرادی که 20 خال یا بیشتر در بازوی خود دارند در معرض خطر بالای ملانوم قرار دارند. تحقیق دیگر ارتباط بین تعداد خال های بانوان و خطر سرطان سینه را نشان می دهد.
  • داشتن سابقه خانوادگی ملانوم: برخی از خال های آتیپیک به نوعی ملانوم ارثی منجر می شوند.