تنفس سریع - هایپرونتیلیشن (Hyperventilation)

منظور از هایپرونتیلیشن یا تنفس سریع، نفس کشیدن عمیق تر و سریع تر از حالت طبیعی است. این بیماری سبب کاهش میزان گاز دی اکسید کربن CO2 در خون می شود و کاهش CO2،  فرد را دچار سرگیجه، تپش سریع قلب و نفس نفس می کند و در نهایت می تواند به بی حسی یا گزگز دست و پاها، دلهره و اضطراب، غش و یا درد ماهیچه های قلبی منتهی شود.

دلایل:

برخی از عوامل ابتلای ناگهانی به این بیماری می تواند دلهره و تشویش، هیجان، مصرف برخی داروها، ورزش سخت و شدید و تنش های های روحی باشد. همچنین ممکن است در اثر ابتلا به آسم، امفیزم و یا صدمه به سر، پدید آید. اما به طور معمول افرادی که عصبی و هیجان زده اند، تنفس کم عمقی دارند و یا دچار مشکلاتی چون اختلال هراس یا بیماری های ریوی هستند، بیشتر از سایرین در رده مبتلایان قرار می گیرند. لازم به ذکر است که زنان بیشتر از مردان به تنفس سریع دچار می شوند و رده سنی مبتلایان، از 15تا 55 سال را شامل می شود. اشاره به این نکته ضروری است که گاهی اوقات افراد در ارتفاعات بالای 2000متر دچار این مشکل می شوند. علائم بیماری شباهت بسیاری به علائم بیماری ریوی دارد، اما مشکلات آن جدی تر است.
تنفس سریع حاد (ناگهانی) معمولا به سبب یک هیجان ناگهانی، دلهره و یا آشفتگی روحی ایجاد می شود. در حالی که نوع مزمن (عود کننده) آن می تواند یک مشکل همیشگی باشد که در اثر آسم، امفیزم و یا سرطان ریه پدید می آید.
بسیاری از بانوان در طول بارداری خود دچار این بیماری می شوند، اما پس از وضع حمل، بیماری نیز ناپدید خواهد شد.
در بسیاری از موارد، تنفس سریع را می توان با آموزش تکنیک های تنفس، کنترل کرد.

مراقبت:

درمان خانگی هایپر ونتیلیشن

با درمان های خانگی می توانید تنفس خود را کنترل کرده و هایپرونتلیشن را متوقف کنید. ابتدا بنشینید و روی تنفس خود متمرکز شوید.
 

تکنیک های تنفس

  1. لب ها را غنچه کرده و نفس بکشید، گویی می خواهید سوت بزنید یا اینکه یک سوراخ بینی را بگیرید و از طریق بینی تنفس کنید. تنفس سریع از طریق بینی یا لب های غنچه شده سخت است زیرا شما نمی توانید به همان اندازه هوا را انتقال دهید.
  2. سرعت تنفس خود را به یکی در 5 ثانیه کاهش دهید. یا اینکه تنفس را به اندازه کافی آرام کنید تا علائم به تدریج از بین بروند.
  3. سعی کنید از طریق شکم تنفس کنید، این کار باعث می شود ریه ها کاملا پر شده و سرعت تنفس کم شود و در نتیجه احساس آرامش کنید:
  • یک دست را روی شکم دقیقا زیر دنده ها بگذارید. دست دیگر را روی قفسه سینه قرار دهید. می توانید این کار را در حالت ایستاده انجام دهید اما اگر روی زمین دراز بکشید و زانو ها را خم کنید احساس راحتی بیشتری خواهید کرد.
  • از طریق بینی یک نفس عمیق بکشید، در حالی که نفس را تو می دهید به شکم اجازه دهید که دستتان را به سمت بیرون هدایت کند و همچنان با دست قفسه سینه را نگه دارید.
  • همچنان که با لب های غنچه نفس را بیرون می دهید، دست تان را داخل ببرید. از دستی که روی شکم قرار گرفته برای فشار تمام هوا به خارج کمک بگیرید. تخلیه هوا را به آرامی انجام دهید.
این کار را 3 تا 10 بار انجام دهید. هر نفس را با دقت و آرام بگیرید.
همیشه ابتدا اقدامات کنترلی تنفس یا تنفس شکمی را به کار گیرید. اگر این روش ها کارگر نبود، به شرط آنکه مشکلات جسمی دیگری نداشتید، می توانید از روش تنفس در کیسه بهره بگیرید که بینی و دهان را در بر می گیرد.
 

استفاده از کیسه

  1. از یک کیسه برای کنترل تنفس استفاده کنید. کیسه کوچکی را روی بینی و دهان قرار داده و 6 تا 12 نفس ساده و معمولی بکشید. سپس کیسه را از روی بینی و دهان برداشته و دوباره نفس های ساده و معمولی بکشید.
  2. سپس از شکم نفس بکشید ( تنفس از دیافراگم)
این دو تکنیک را متناوبا انجام دهید تا هایپرونتلیشن متوقف شود.
اگر هایپرونتیلیشن بیش از 30 دقیقه طول کشید به سرعت با پزشک تماس بگیرید.
در موار زیر از کیسه برای تنفس استفاده نکنید:
  • دچار مشکل قلبی یا ریوی باشید. مثلا بیماری عروق کرونر، آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD،آمفیزم)، سابقه ترومبوز ورید عمقی، یا آمبولی ریوی.
  • تنفس سریع در اراتفاعات بالا (بالای 2000متر) رخ می دهد. تنفسِ سریعتر از حالت عادی یک پاسخ طبیعی بدن به افزایش ارتفاع است.
وقتی از روش کیسه تنفسی استفاده می کنید به اقدامات احتیاطی زیر توجه کنید:
  • از کیسه پلاستیکی استفاده نکنید.
  • به طور مداوم در کیسه تنفس نکنید. درکیسه ای که بینی و دهان را پوشانده 6 تا 12 نفس معمولی بکشید، سپس کیسه را از روی دهان و بینی بردارید.
  • کیسه را برای فردی که دچار تنفس سریع شده است نگه ندارید. اجازه بدهید خودش کیسه را روی دهان و بینی قرار دهد.
اگر هر کدام از اتفاقات زیر در حال درمان خانگی رخ داد با پزشک تماس بگیرید:
  • علائم با انجام درمان های خانگی بهتر نشد.
  • علائم شدید تر شد و یا دفعات تکرار آن بیشتر شد.

علائم:

علائم بیماری که معمولا 20 تا 30 دقیقه طول می کشد، به شرح زیر است:
  • فرد احساس می کند نمی تواند هوای کافی تنفس کند (احساس کمبود هوا) و یا اینکه باید برای سهولت در تنفس بنشیند
  • عصبی شدن و احساس دلهره و هیجان
  • خمیازه و یا آه کشیدن مدوام
  • تپش سریع و پر قدرت قلب
  • مشکلات تعادلی، سرگیجه یا دوران سر
  • بی حسی، احساس گزگز در دست ها، پاها یا اطراف دهان
  • احساس تنگی، پری، فشار، حساسیت به لمس یا درد در قفسه سینه
دیگر نشانه ها کمتر اتفاق می افتند، البته ممکن است فرد مبتلا متوجه ارتباط آنها با تنفس سریع، نشود:
  • سردرد
  • احساس تجمع گاز در بدن، نفخ و آروغ
  • دل پیچه
  • تعریق
  • تغییرات در دید، تاری دید یا دید تونلی
  • مشکلاتی در تمرکز و یا به یاد آوردن چیزها
  • پایین آمدن سطح هوشیاری (غش)