تومور خوش خیم (Benign tumor)

تومور، حاصل رشد غیرطبیعی سلول هاست که بدون هدف خاصی صورت می گیرد. تومورهای خوش خیم، برخلاف تومورهای بدخیم موجب سرطان نمی شوند. آنها مانند تومورهای سرطانی، به بافت ها هجوم نمی برند و به دیگر نقاط بدن انتشار نمی یابند. در اکثر موارد تومورهای خوش خیم، چشم انداز مثبتی دارند، اما اگر در ساختارهای حیاتی بدن، مانند عروق خونی و یا اعصاب، فشرده شوند، می توانند مشکل آفرین باشند. بنا بر این گاهی اوقات نیاز به درمان دارند و گاهی بی نیاز از درمانند.

تشخیص:

انواع رایج تومور های خوش خیم

در ساختار های متفاوت بدن تومور های متفاوتی رشد می کند که رایج ترین آن ها به ترتیب ذیل ذکر می شود:
  • آدنوم: آدنوم ها در بافت پوششی یک غده یا ساختار غده مانند رشد می کنند. این بافت پوششی، لایه نازکی است که روی اندام، غدد و دیگر ساختارها را پوشانده است. نوع بسیار متدوال آدنوم پولیپ روده بزرگ (کولون) است. علاوه بر این ممکن است آدنوم در کبد، غدد فوق کلیوی، غده هیپوفیز و یا غده تیرویید رشد کند.
این گونه تومورها فقط در صورت لزوم جراحی و خارج می شوند. تومور های خوش خیم تنها در موارد نادری به بدخیم تبدیل می گردند، به عنوان مثال در مورد آدنوم روده بزرگ کمتر از ده درصد آن، سرطانی می شوند.
  • فیبروم (یا فیبرویید): تومورهای بافت همبند یا لیفی هستند که در هر کدام از اندام های بدن توانایی رشد دارند. فیبروییدها عموما در رحم رشد می کنند. گرچه فیبروییدها سرطانی نیستند، اما می توانند منجر به خونریزی های شدید واژن، مشکلات مثانه و یا درد و فشار لگن شوند.
نوع دیگری از فیبروم، تومور دسموئید است. این تومور ها با رشد در بافت های مجاور، سبب معضلاتی می شوند. تومورهای رباطی به سبب علائم آزار دهنده شان، می بایست با جراحی خارج شوند.
  • همانژیوم: همانژیوم ها از تجمع سلول های عروق خونی در پوست یا اندام های داخلی ساخته می شوند و یکی از انواع متداول خال های مادرزادی یا ماه گرفتگی هنگام تولد هستند که روی سر، گردن و یا بدن فرد دیده می شوند و به رنگ قرمز یا آبی هستند. اکثر این نشانه ها به خودی خود از بین می روند، اما آن هایی که مزاحم عملکرد دیداری، شنیداری و یا بلع شخص می شوند، می بایست با کورتیکواستروئیدها یا انواع دیگر داروها درمان شوند.
  • لیپوم: لیپوم ها از سلول های چربی پدید می آیند و رایج ترین تومورهای خوش خیم در بزرگسالان هستند که روی گردن، شانه، پشت یا بازوان دیده می شوند. تومورهای چربی رشد آرامی دارند، معمولا گرد و قابل حرکتند و به هنگام لمس نرم به نظر می آیند. این توده ها معمولا در یک خانواده، سابقه وراثتی دارند و گاهی در اثر آسیب و جراحات پدید می آیند. اگر غدد چربی رشد سریعی داشته باشند و یا دردناک شوند، نیاز به درمان پیدا می کنند و از روش های مختلف درمانی از جمله تزریق استرویید، لیپوساکشن و یا عمل جراحی می توان در این زمینه بهره برد.
هایبرنوم و لیپوبلاستوم دو نوع از غدد چربی هستند، که نوع اخیر در کودکان ظهور می کند.
  • مننژیوم: مننژیوم ها تومورهایی هستند که از غشاء اطراف مغز و نخاع منشا می گیرند و 90 درصد آنها خوش خیم هستند. بسیاری از آنها رشد کندی دارند و بقیه سریع تر رشد می کنند. مداوای این نوع تومورها بسته به محل آنها و علائمی که از خود بروز می دهند، متفاوت است. این علائم می تواند به شکل سردرد و ضعف یک طرفه، تشنج، تغییرات خلق و خو و اختلالات دیداری باشد.
گاهی اوقات پزشک برای مدتی رشد تومور را کنترل می کند. در صورت نیاز به عمل جراحی، موفقیت آن به سن، محل تومور و اتصال آن به بافت های مجاورش وابسته است. پرتو درمانی معمولا برای تومورهایی که غیر قابل جراحی هستند استفاده می شود.
  • میوم: میوم ها تومورهایی هستند که از ماهیچه منشاء می گیرند. لیومیوم در عضلات نرم موجود در اندام های داخلی مانند رحم و شکم پدید می آید. آنها می توانند در دیواره های عروق خونی شروع به رشد می کند. لیومیوم موجود در دیواره رحم فیبرویید نامیده می شود.  گونه نادری از تومور خوش خیم عضلات اسکلتی، رابدومیوما نامیده می شود. بررسی این تومورها معمولا به سادگی صورت می گیرد. به منظور از بین بردن علائم، دارو درمانی معمولا در کوچک کردن تومور و عمل جراحی برای از بین بردن آن موثر است.
  • خال (مول یا خالهای گوشتی): این تومورهای خوش خیم روی پوست رشد می کنند و دارای رنگ های مختلفی از صورتی و برنز گرفته تا قهوه ای و مشکی می باشند. خال های جدید در بدن تا قبل از سن چهل سالگی امکان رشد دارند. خال هایی که متفاوت از خال های معمولی به نظر می رسند، (خال های دیسپلاستیک) با احتمال بیشتری به نوعی از سرطان پوست (به نام ملانوم) تبدیل می شوند. برای ممانعت از ابتلا به این بیماری می بایست به طور منظم پوست خود را تحت نظر یک متخصص مراقبت سلامت قرار دهید. این مسئله در مورد غیر عادی شدن شکل ظاهری خال ها، رشد یا تغییر شکل آنها، داشتن لبه های نامنظم، تغییر در رنگ و تغییرات دیگر خال، صدق می کند. گاهی اوقات باید خال را برداشت تا سرطانی بودن آن کنترل شود.
  • نوروم: نوروم ها از اعصاب منشاء می گیرند. دو نوع از تومورهای عصبی، نوروفیبروم و شوانوم هستند. این تومورهای عصبی خوش خیم می توانند در هر قسمت از اعصاب که در سراسر بدن هستند رشد کنند. نوروفیبروم ها در افرادی که سابقه وراثتی بیماری نوروفیبروماتوز دارند شایع تر است. رایج ترین درمان در این نوع تومور های خوش خیم، جراحی است.
  • استئوکندروم:  شایع ترین تومور استخوانی است که معمولا به شکل برآمدگی های بدون درد یا برآمدگی های مجاور مفاصل، از جمله زانو و یا شانه ظهور می کنند. اغلب، پزشکان از طریق اشعه ایکس به سادگی می توانند تومور را بررسی کنند. زمانی که تومور علائمی مثل درد یا فشار روی اعصاب و یا عروق خونی ایجاد کرد، عمل جراحی می تواند کارساز باشد.
  • پاپیلوما:  تومورهایی  هستند که از بافت اپیتلیال منشاء می گیرند و به شکل برآمدگی نوک پستان یا انگشت مانند هستند. پاپیلوماها می توانند بدخیم یا خوش خیم باشند. به عنوان مثال روی گردن، دهانه رحم، مجرای پستان و غشای مخاطی داخل پلک (ملتحمه) دیده می شوند. این تومور می تواند در اثر تماس مستقیم با عفونت، مثل ویروس انسانی پاپیلوما (HPV) پدید آید. بعضی از انواع پاپیلوما خود به خود ناپدید می شوند و در برخی موارد، برای پیشگیری از سرطان جراحی توصیه می شود.

دلایل:

چه چیزی سبب تشکیل تومور خوش خیم می شود؟ در اغلب موارد دلیل این امر ناشناخته است. اما دلیل رشد آن می تواند به عوامل زیر مرتبط باشد:
  • سموم محیطی، مانند قرارگیری در معرض تشعشع
  • عوامل ژنتیکی
  • نوع رژیم غذایی
  • استرس
  • ضربه یا جراحت موضعی
  • التهاب یا عفونت

مراقبت:

در بسیاری از موارد تومور خوش خیم نیازی به درمان ندارد. معمولا پزشکان از روش "انتظار هوشیارانه" استفاده می کنند تا مطمئن شوند که مشکلی پدید نمی آید. اما اگر نشانه های بیماری، مشکل ساز باشند، اقدامات درمانی آغاز می شود. متداول ترین روش درمان تومور، جراحی است. هدف از عمل جراحی، برداشتن کامل تومور بدون آسیب به بافت های جانبی است. از دیگر روش های درمانی، می توان دارودرمانی یا پرتو درمانی را نام برد.