سرطان پروستات (Prostate cancer)

سرطان پروستات سرطانی است که در پروستات مردان اتفاق می افتد؛ غده ای کوچک به شکل گردو که مایع منی جهت تغذیه و انتقال اسپرم تولید می کند.
سرطان پروستات شایع ترین نوع سرطان در مردان است. سرطان پروستات معمولا به آرامی توسعه می یابد و در ابتدا به غده پروستات محدود می شود؛ جاییکه ممکن است آسیب جدی ایجاد نکند. در حالیکه برخی انواع سرطان پروستات، پیشرفت آرامی داشته و نیاز به درمان کمی داشته یا اصلا نیاز به درمان ندارند، انواع دیگر آن تهاجمی بوده و می توانند به سرعت منتشر شوند.
اگر سرطان پروستات به موقع و زود تشخیص داده شود، یعنی زمانی که به غده پروستات محدود شده، شانس بهتری برای درمان موفقیت آمیز خواهد داشت.
 

عوامل خطرزا

بعضی عوامل خطرزا با سرطان پروستات مرتبط هستند. یک عامل خطرزا عاملی است که احتمال ابتلای شما را به مشکل یا بیماری افزایش می‌دهد. داشتن یک عامل خطرزا یا بیشتر، به این معنی نیست که شما به سرطان پروستات دچار خواهید شد، بلکه فقط به این معنی است که خطر بیماری در شما بیشتر است.
• سن: از سن 50 سالگی، خطر سرطان پروستات افزایش می‌یابد.
• نژاد: بعضی نژادها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات هستند.
• پیشینه خانوادگی: در مردانی که پدران یا برادرانشان این بیماری را داشته‌اند، خطر سرطان پروستات 2 تا 3 برابر بیشتر است. مثلا، مردی که سه عضو درجه اول خانواده او سرطان پروستات دارند، خطر بیماریش10 مرتبه بیشتر است. هرچه سن ابتلا به سرطان پروستات در یک عضو خانواده کمتر باشد، سایر اقوام درجه اول بیمار شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات خواهند داشت. همچنین، به‌نظر می‌رسد خطر سرطان پروستات در مردانی که مادران یا خواهران آنها سرطان پستان داشته‌اند، اندکی بالاتر است.
• برنامه غذایی: به نظر می‌رسد خطر سرطان پروستات مردانی که برنامه‌های غذایی با چربی بالا و میوه و سبزی کم دارند، بیشتر است.
 

تشخیص:

بررسی سابقه پزشکی و نشانه‌های فعلی

این گام اول، به پزشک امکان می‌دهد تا به مشکلات شما گوش فرا دهد و آنها را بفهمد. پزشکتان از شما راجع به‌وجود علائم، مدت زمان ایجاد علائم و میزان ناراحتی ایجاد شده توسط آن علائم سوال خواهد کرد. تاریخچه سلامتی شما، شامل هر عامل خطرزا، درد، تب یا مشکلات دفع ادرار است. شاید از شما نمونه ادرار برای آزمایش، بخواهند.
 

معاینه پروستات با انگشت از راه مقعد (DRE)

DRE روشی متعارف برای بررسی پروستات است. پزشک دستکش می‌پوشد و با انگشتش که چرب شده، پروستات را از طریق راست‌روده لمس می‌کند. معاینه 15-10 ثانیه طول می‌کشد.

این معاینه موارد زیر را بررسی می‌کند:
  •  اندازه، سفتی و بافت پروستات
  •  هر منطقه سفت، هر نوع توده یا رشد در حال گسترش به خارج از پروستات
  •  هر دردی که با لمس یا فشار دادن پروستات ایجاد می‌شود
  • در DRE پزشک فقط می‌تواند یک طرف پروستات را لمس کند.
 

آزمایش PSA (آنتی‌ژن ویژه پروستات)

PSA پروتئینی است که توسط سلول‌های نرمال و سلول‌های سرطانی پروستات ساخته شده و در خون یافت می‌شود و می‌توان با یک آزمایش خون آن را اندازه‌گیری کرد. آزمایش‌های PSA، اغلب، برای پیگیری وضعیت مردان بعد از درمان سرطان پروستات استفاده می‌شود. آزمایش PSA هنوز در دست مطالعه است تا مشخص شود آیا تشخیص زودرس سرطان، خطر مرگ ناشی از سرطان پروستات را کاهش می‌دهد یا نه.

اگر مردی سرطان پروستات داشته باشد، سطح PSA افزایش پیدا می‌کند اما میزان PSA بالا، وجود سرطان را اثبات نمی‌کند. عوامل دیگری نیز باعث افزایش سطح PSA می‌شوند. این عوامل باعث می‌شوند که جواب آزمایش مثبت کاذب شود. این عوامل عبارتند از داشتن بزرگی خوش‌خیم پروستات یا التهاب پروستات، یا هر آنچه در غده پروستات اختلال ایجاد می‌کند (دوچرخه یا موتورسواری، DRE، ارگاسم در 24 ساعت گذشته، نمونه‌برداری پروستات یا عمل جراحی در پروستات اختلال ایجاد می‌کنند.) همچنین، بعضی از غدد پروستات به‌طور طبیعی نسبت به بقیه، میزان بیشتری از را PSA تولید می‌کنند. سطح PSA، با بالارفتن سن، افزایش می‌یابد. PSA در نوع نژاد تاثیرگذار است.

محققان سعی می‌کنند تا پاسخ‌های بیشتری درباره این موارد پیدا کنند:
  1.  توانایی آزمایش PSA در تشخیص و تمایز سرطان از مشکلات خوش‌خیم پروستات
  2.  انتخاب بهترین روش درمان، در صورت داشتن سطح بالای PSA در یک مرد
هم‌اکنون، مردان و پزشکان آنها، از میزان PSA به‌عنوان راهنما استفاده می‌کنند تا ببینند آیا به پیگیری بیشتری نیاز است یا خیر.
 

نتایج PSA چه معنایی دارد؟

پزشکان اغلب، از میزان 4 نانوگرم یا بیشتر PSA به‌عنوان دلیلی برای آزمایش‌های بیش‌تر، مانند نمونه‌برداری از پروستات، استفاده می‌کنند.

یک روش دیگر بررسی، توجه به سرعت افزایش PSA در طول زمان است. افزایش سریع در میزان PSA شاید نشان‌دهنده سرطان باشد. اگر افزایش مداوم در میزان PSA خود دارید، بهتر است با مشورت پزشک خود، میزان PSA را براساس برنامه‌ای منظم بررسی کنید و سرعت افزایش PSA را در طول زمان اندازه‌گیری کنید.

دلایل:

علت ابتلا به سرطان پروستات هنوز به درستی مشخص نیست.
پزشکان می دانند که سرطان پروستات وقتی شروع می شود که برخی سلول های طبیعی پروستات، غیرطبیعی می شوند. جهش ژنی عال این تغییر شناخته شده است.

مراقبت:

ممکن است نیازی به درمان فوری نباشد

وقتی در مردان سرطان پروستات در مراحل اولیه اش تشخیص داده می شود ممکن است نیاز به درمان فوری نباشد. برخی مردان ممکن است هرگز نیاز به درمان نداشته باشند. درعوض، برخی پزشکان به بیمار توصیه می کنند تحت نظارت فعال باشد. یعنی آزمایشات منظم خون، آزمایشات رکتوم (مقعد) و احتمالا بیوپسی ها برای بررسی پیشرفت سرطان. در صورتی که تشخیص داده شود سرطان درحال پیشرفت است مراحل بعدی درمان که شامل جراحی و رادیوتراپی است تجویز می شود.
 

سایر گزینه های درمان

  • رادیوتراپی
  • هورمون درمانی: از آنجا که سلولهای سرطانی پروستات از تستوسترون برای ادامه رشد خود استفاده می کنند، با هورمون درمانی مانع تولید این هورمون می شوند.
  • جراحی خارج کردن پروستات
  • فریز کردن بافت پروستات
  • شیمی درمانی
  • درمان بیولوژیک : استفاده از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول های سرطانی

علائم:

سرطان پروستات در مقایسه با بیشتر سرطان‌های دیگر، به‌کندی رشد می‌کند. تغییرات سلولی گاهی 10، 20 یا 30 سال پیش از اینکه تومور برای ایجاد علائم به اندازه کافی بزرگ شود، آغاز می‌شوند. در نهایت، سلول‌های سرطانی ممکن است به تمام بدن گسترش یابند (متاستاز بدهند). هنگامی‌که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است سرطان پروستات بسیار پیشرفته شده باشد.
تا سن 50 سالگی، مردان به‌ندرت دچار سرطان پروستات می‌شوند، در حالی‌که بعضی سلول‌های پیش‌سرطانی یا سرطانی ممکن است وجود داشته باشند. در 80 سالگی، غده پروستات بیش از نیمی از همه مردان، تا حدی مبتلا به سرطان است. بیشتر این سرطان‌ها هرگز مسئله‌ای ایجاد نمی‌کنند. آنها هیچ نشانه‌ای بروز نمی‌دهند یا هرگز تهدیدی جدی برای زندگی محسوب نمی‌شوند. در حقیقت، درصد کمی از مردان نیاز به درمان برای سرطان پروستات دارند. بیشتر مردان مبتلا به سرطان پروستات از این بیماری نمی‌میرند.
سرطان پروستات با بیش از 3000 مورد جدید سالیانه، هشتمین سرطان شایع در بین مردان در ایران است.
سرطان پروستات گاه تا سال‌ها خاموش می‌ماند، یعنی بیشتر مردان مبتلا به بیماری هیچ علامت آشکاری ندارند. در نهایت، وقتی علائم ظاهر می‌شوند، شباهت زیادی به علائم BPH دارند.

سرطان پروستات در ابتدا علامتی ندارد اما در مراحل پیشرفته تر علائم زیر دیده می شود:
  • اشکال در ادرار کردن
  • خروج ادرار با فشار کم
  • خون در مایع منی
  • ناراحتی در ناحیه لگن
  • درد استخوانی
  • اختلال در نعوظ
سرطان پروستات می‌تواند به غدد لنفاوی لگن پخش شود یا در سراسر بدن گسترش پیدا کند. این سرطان بیشتر به استخوان‌ها سرایت می‌کند. بنابراین، درد استخوان، به‌ویژه در پشت، علامت دیگری است.