لنفادنیت - تورم غدد لنفاوی (Swollen lymph nodes)

تورم غدد لنفاوی عموما در اثر قرار گرفتن در معرض باکتری ها و ویروس ها بروز می کند. زمانی که عامل تورم عفونت باشد، بیماری را با نام لنفادنیت (ورم غدد خلطی) می شناسند، البته ندرتا این تورم به سبب سرطان نیز می تواند باشد.
غدد لنفاوی نقش بسزایی در تقویت عملکرد بدن در مبارزه با ویروس ها و باکتری ها و دیگر عوامل بیماری زا دارند. نقاطی که معمولا دچار تورم غدد لنفاوی می شود، گردن، زیر چانه، زیر بغل و کشاله ران می باشند.
در برخی موارد، کمپرس آب گرم و گذر زمان، تمام چیزی است که فرد برای مداوا نیاز دارد. اما مداوای لنفادنیت بسته به علل ابتلای آن، متفاوت است.

تشخیص:

پزشک معمولا بعد از معاینه عمومی و گرفتن شرح حال بیماری از شما غدد لنفاوی‌تان را از نظر اندازه، قوام، متحرک بودن و یا حساس بودن معاینه می‌کند و سپس بسته به تشخیص اولیه ممکن است آزمایش‌هایی را درخواست کند. آزمایش خون، متداول‌‌ترین آزمایش است که بسته به تشخیص دکتر ممکن است انواع خاصی از آن مانند کشت خون یا بررسی دقیق آن در زیر میکروسکوپ هم درخواست شود.
تصویربرداری‌های مختلفی مثل رادیوگرافی ساده از قفسه سینه (مثلا برای رد کردن بیماری سل)، سی‌تی‌اسکن برای تشخیص منبع عفونت یا التهاب و یا یک تومور هم ممکن است انجام شوند. کشت از محل زخم برای تشخیص نوع عفونت و سپس بیوپسی از غدد لنفاوی به وسیله سوزن (FNA) هم از دیگر آزمایش‌های شایع است.
گاهی ممکن است پزشک بخواهد به جای FNA و خارج کردن بخشی از غدد لنفاوی، همه غده به طور کامل خارج شده و زیر میکروسکوپ بررسی شود. سونوگرافی هم یک آزمایش بی‌خطر است که گاهی در مورد بعضی بیماری‌ها هنگام تورم غدد لنفاوی انجام می‌شود.

بیوپسی از غدد لنفاوی

بیوپسی از غدد لنفاوی برای خارج کردن بخشی از بافت این غده و مشاهده آن زیر میکروسکوپ انجام می‌شود. تشخیص بیماری‌های عفونی و یا سرطان و همچنین آزمایش‌های مختلفی مثل تست ژنتیک، کشت سلول‌ها یا حتی مطالعه سیستم ایمنی هم به وسیله همین بیوپسی یا نمونه‌برداری از غدد لنفاوی انجام می‌شود. این نمونه‌برداری که با سوزن‌های مخصوص و در شرایطی کاملا استریل صورت می‌گیرد FNA نام دارد. FNA را می‌توان در کلینیک تخصصی و یا حتی مطب پزشک هم انجام داد. به غیر از FNA می‌توان به وسیله خارج کردن کل توده و یا بیوپسی با سوزن‌های ضخیم هم نمونه‌برداری انجام داد. قبل از انجام بیوپسی حتما پزشک را از شرایط خودتان مثل داروهایی که مصرف می‌کنید، حساسیت به ماده بی‌حسی، بیماری انعقادی خون و یا شرایط مشابه مطلع کنید.
برای انجام FNA، پزشک ابتدا محل بیوپسی را ضدعفونی می‌کرده و سپس با سوزن معمولی و ماده بی‌حس‌کننده لیدوکائین پوست روی غده لنفاوی را بی‌حس می‌کند و سپس با سوزن مخصوص به غده لنفاوی نفوذ کرده و بخشی از بافت را که در داخل سوزن باقی مانده، خارج می‌کند. FNA خیلی سریع انجام می‌شود (بین 5 تا 15 دقیقه) و معمولا هیچ عارضه‌ای ندارد. بعد از انجام این کار با کمی فشار روی محل نمونه‌گیری و بانداژ جلوی خون‌ریزی گرفته می‌شود.
FNA اگر صحیح انجام نشود می‌تواند باعث گسترش عفونت در محل شود. قرمز و حساس شدن محل نمونه‌گیری، خارج شدن چرک، به وجود آمدن تب و تجمع مایع و کیست از محل نمونه‌گیری می‌تواند نشانه عوارض FNA باشد که البته چندان معمول نیست.

دلایل:

غده لنفاوی، گروهی از سلول های کوچک و گرد یا لوبیایی شکل است که با پوششی از بافت همبند پوشانده شده است. این سلول ها ترکیبی از لنفوسیت ها (تولید کننده ذرات پروتئینی که مهاجمانی مانند ویروس ها را گرفتار می کنند) و ماکروفاژ ها (نابود کنندگان بیگانه های گرفتار شده) می باشند. لنفوسیت ها و ماکروفاژ ها مایع لنفاوی را به هنگام گردش در بدن تصفیه کرده و با نابودی مهاجمان بیگانه، فرد را محافظت می کنند.
غدد لنفاوی به شکل گروهی در نقاط مختلف بدن قرار دارند و هر گروه ناحیه خاصی از بدن را نظارت می کند. ممکن است افراد متوجه تورم این غدد در نواحی خاص بدن مانند گردن، زیر چانه، زیر بغل و کشاله ران، شوند. شناخت منطقه ای که دچار تورم غدد شده است، پزشکان را در تشخیص عوامل زمینه ای محرک این تورم، یاری می کند.
دلیل اصلی این گونه تورم ها عموما عفونت است، به ویژه عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی های معمولی.
با این حال، انواع انواع دیگری از عفونت هم وجود دارد مثل عفونت انگلی، باکتریایی و سایر عواملی که می توانند باعث تورم غدد لنفاوی گردند. این عوامل شامل موارد زیر است:

عفونت های متداول

 

عفونت های نا متداول

  • سل
  • عفونت های منتقله مقاربتی خاص مانند سیفلیس
  • -توکسوپلاسموز (یک عفونت انگلی که در اثر تماس با گربه مبتلا و یا خوردن گوشت نپخته حاصل می شود)
  • تب خراش گربه (یک عفونت باکتریایی منتقل شده از گاز یا خراش گربه)
 

اختلالات سیستم ایمنی

  • لوپوس، یک بیماری مزمن التهابی است که می تواند مفاصل، پوست، کلیه ها، سلول های خونی، قلب و ریه را درگیر کند.
  • آرتریت روماتویید، یک بیماری مزمن التهابی که بافت پوششی مفاصل (سینوویوم) را مبتلا می کند.
 

سرطان ها

  • لنفوم، سرطانی که از دستگاه لنفاوی نشات می گیرد
  • لوسمی، سرطان بافت خون ساز بدن، مانند مغز استخوان و دستگاه لنفاوی
  • دیگر سرطان ها که به غدد لنفاوی انتشار می یابند. ( متاستاز)
دیگر عوامل، که احتمال کمتری در نقش داشتن در ابتلا به این بیماری دارند، مانند عوارض مصرف دارو های خاصی چون داروی ضد تشنج فنی تویین و داروهای پیشگیری کننده مالاریا.

مراقبت:

همان‌طور که می‌توان حدس زد اصلی‌ترین درمان لنفادنیت، درمان علت به وجود آورنده آن است. در مورد عفونت‌های باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌ها اصلی‌ترین درمان هستند. بسته به نوع و میزان عفونت، آنتی‌بیوتیک ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز شود.
در مورد عفونت‌های ویروسی مصرف آنتی‌بیوتیک به هیچ وجه صحیح نیست و با پایان دوره بیماری، معمولا غدد لنفاوی پس از مدتی به اندازه طبیعی خود باز می‌گردند.
در مواقع بیماری‌هایی مثل لوپوس و آرتریت روماتویید هم باید تورم غدد لنفاوی را با برطرف کردن التهاب بیماری به وسیله کورتون درمان کرد. لنفادنیت‌های ناشی از سرطان هم اغلب فقط با درمان کامل سرطان بهبود می‌یابند.
اگرچه گاهی اوقات لازم است که برای جلوگیری از گسترش سرطان، این غدد لنفاوی را از بدن تخلیه کرد؛ مثل کاری که در مورد غدد لنفاوی زیر بغل، موقع درمان سرطان پستان انجام می‌شود.
درمان‌های خانگی لنفادنیت را می‌توان با کمپرس گرم روی محل تورم و مصرف مسکن‌هایی مثل ایبوبروفن، آسپرین و استامینوفن انجام داد. آسپرین و بروفن خود ضد التهاب هم هستند و علاوه بر برطرف کردن درد، کمی التهاب و تورم غدد لنفاوی را نیز کاهش می‌دهند. استراحت به میزان کافی هم در کاهش تورم غدد لنفاوی موثر است.
 

تورم خوب، تورم بد

هر بزرگ شدن غدد لنفاوی نباید باعث نگرانی شما شود. همان‌طور که می‌دانید علت اکثر این لنفادنیت‌ها می‌تواند یک عفونت ساده باشد. دو راه ساده برای تشخیص اینکه یک لنفادنیت خطرناک است یا معمولی وجود دارد: یکی اینکه این غده در کجا قرار دارد و دیگر اینکه چه احساسی دارد؛ مثلا بزرگ شدن غده لنفاوی در جلوی گردن همراه با گلودرد خیلی نگران‌کننده نیست. اما تورم پشت گردن می‌تواند کمی نگران‌کننده باشد.به طور کلی در تورم خوش‌خیم غدد لنفاوی معمولا این غده‌ها کوچک با حاشیه کاملا مشخص و با قوام خمیری هستند و اغلب متحرک‌اند یعنی از زیر انگشت حرکت می‌کنند.
غدد لنفاوی‌ای که حاشیه مشخص ندارند و پهن‌اند، بیش از اندازه بزرگ‌اند(حداقل بزرگ‌تر از یک سانت)، بیشتر از دو هفته باقی مانده‌اند و متحرک نیستند و قوام سفت و سختی دارند، معمولا برای پزشکان نگران‌کننده‌ترند. همچنین دیدن غدد لنفاوی در جاهایی که معمولا غدد لنفاوی دیده نمی‌شوند مثل روی زانو، روی آرنج، پشت گردن توجه بیشتری را می‌طلبند در حالی که تورم غدد لنفاوی زیر گردن، کشاله ران و زیر بغل چندان غیرطبیعی نیست.

علائم:

دستگاه لنفاوی شامل شبکه ای از اندام ها، عروق و غدد لنفاوی متعدد است که درسراسر بدن گسترده شده اند. بیشتر این غدد در ناحیه سر و گردن قرار گرفته اند. غده های لنفاوی که گهگاه متورم می شوند نیز در این ناحیه و زیر بغل و کشاله ران قرار دارند.
تورم این غدد نشانه آن است که چیزی در بدن درست کار نمی کند. وقتی غدد لنفاوی فرد ورم می کند ممکن است با مشکلات زیر روبرو شود:
  • حساس و دردناک شدن غدد لنفاوی
  • تورم غده های لنفاوی به اندازه نخود یا لوبیا قرمز و یا حتی بزرگتر
رخ دادن دیگر علائم و نشانه ها که در زیر ذکر می شود، بستگی به علت تورم غدد دارند:
  • آبریزش بینی، گلو درد، تب و دیگر نشانه های عفونت تنفسی فوقانی
  • تورم عمومی غدد لنفاوی، که نشانه ای از عفونت هایی چون HIV و مونونوکلئوز است و یا بر اختلالات دستگاه ایمنی چون لوپوس و آرتریت روماتویید دلالت دارد.
  • تورم یک عضو از بدن، که می تواند نشانه ای از انسداد سیستم لنفاوی به دلیل تورم در یک غده لنفاوی زیر پوست باشد که به سادگی قابل لمس است.
  • سفت شدن و ثابت ماندن و رشد سریع غدد، که اشاره ای بر وجود احتمالی تومور دارد.
  • تب
  • تعرق شبانه