اطلاعات بيماري

لنف ادم (Lymphedema)

لنف ادم به تورمی(ادم) اشاره دارد که عموما در بازوها یا ساق پاها اتفاق می افتد. گاهی اوقات ممکن است هر دو بازو و یا هر دو ساق پا نیز درگیر تورم شوند.
شایع ترین علت لنف ادم خارج کردن یا آسیب غدد لنفاوی در طول معالجات سرطان است. این بیماری ناشی از انسداد در سیستم لنفاوی است که بخشی از سیستم ایمنی محسوب می شود. این انسداد از جریان صحیح مایع لنفی ممانعت به عمل آورده و تجمع مایع لنف ناشی از این انسداد ایجاد تورم می کند.
لنف ادم درمان ندارد. اما با تشخیص و مراقبت به موقع، قابل مدیریت است.

تشخیص:

اگر در معرض خطر لنف ادم باشید (برای مثال اگر اخیرا عمل جراحی سرطان داشته‌اید که شامل غدد لنفاوی نیز شده است) ممکن است پزشک لنف ادم را بر اساس علائم و نشانه های موجود تشخیص دهد.
اگر دلیل لنف ادم مشخص نباشد، ممکن است پزشک آزمایشات عکس‌برداری لازم را برای مشاهده دستگاه لنفاوی شما تجویز کند. این آزمایش ها به قرار زیرند:

اسکن MRI
سی تی اسکن
سونوگرافی داپلر
تصویربرداری رادیونوکلئید در سیستم لنفاوی خود (لنفوسنتی گرافی)

مراقبت:

هیچ درمانی برای لنف ادم وجود ندارد. معالجات موجود بر کاهش ورم و کنترل درد تمرکز دارد. درمان‌های لنف ادم شامل موارد زیر می شود:

ورزش: ورزش‌های سبک که باعث حرکت دادن عضو مبتلا می‌شود، می‌تواند مسیر مایع لنفی را باز کند و فرد را برای فعالیت‌های روزمره مانند حمل وسایل آماده کند. فعالیت‌ها نباید شدید بوده یا باعث خستگی فرد شوند، اما باید باعث انقباض نرم ماهیچه‌ها در دست و پای بیمار شوند. یک درمانگر متخصص لنف ادم می تواند ورزش های لازم را به بیمار آموزش دهد.

1-فشردن توپ – تمرین نشسته

2-خم کرن آرنج – تمرین نشسته

3-کشش آرنج – حرکات دراز کش

4-انجام حرکات افقی شانه‌ها

5-خم کردن شانه‌ها – تمرین ایستاده

6-کشش شانه‌ها – تمرین ایستاده

7-قدم زدن با چوب اسکی – تمرین ایستاده

8-لغزاندن پاشنه – به پشت خوابیده

9-کشش عضلات ران – به پشت خوابیده

بانداژ دست یا پا: بانداژ کردن کل عضو، مایع لنفی را وادار می کند که به سمت تنه برگردند. بانداژ باید به محکم‌ترین شکل در اطراف انگشتان دست و پا باشد و هرچه به سمت بالای پا یا بازو می آید شل تر شود. متخصص درمانگرِ لنف ادم نحوه بستن بانداژ را به شما آموزش خواهد داد.
ماساژ درمانی: تکنیک خاصی از ماساژ بنام تخلیه دستی مایع لنفی می‌تواند جریان این مایع را به سمت خارج از دست و پا هدایت کند. ماساژ درمانی های متنوعی وجود دارد که برای مبتلایان به سرطان مفیدند. اگر می خواهید از این تکنیک بهره ببرید مطمئن شوید ماساژ درمانگر به خوبی آموزش دیده است. این تکنیک برای مبتلایان به عفونت پوستی یا لخته خون مناسب نیست و باید از آن اجتناب کرد.
فشرده‌سازی پنوماتیک یا بادی: این روکش مانند آستینی است که بازو یا ساق پای مبتلای شما را کامل می‌پوشاند و به پمپی متصل است که بصورت متناوب روکش آستینی را باد می‌کند و در نتیجه به عضو فشار وارد کرده و مانع تجمع مایع لنفی در انگشتان دست و پا می شود.

پوشش‌های تنگ: آستین‌ها و جوراب‌های ساق بلند که برای فشرده‌ کردن دست و پا ساخته شده‌اند مایع لنفاوی را به خارج از عضو مبتلا هدایت می کنند. زمانی که عضو مبتلا را ورزش می‌دهید از این پوشش‌ها استفاده کنید.

از یک متخصص کمک بگیرید تا به شما آموزش دهد درجه تنگی مناسب شما کدام است.

درمان احتقان زدایی کامل (CDT): این روش شامل مجموعه ای از درمان ها به همراه تغییراتی در سبک زندگی می شود. عموما CDT برای مبتلایان به فشار خون بالا، دیابت، معلولیت، نارسایی قلبی، لخته خون یا عفونت حاد توصیه نمی شود.

در موارد لنف ادم شدید ممکن است پزشک پیشنهاد عمل جراحی بدهد تا بافت اضافی از بازو یا پا خارج شده و تورم کاهش یابد.

پیشگیری

اگر قرار است عمل جراحی سرطان انجام دهید از پزشک بپرسید که آیا عمل جراحی، غدد لنفاوی یا عروق لنفاوی را نیز شامل می شود. همچنین اگر تحت اشعه درمانی قرار می گیرید بپرسید که غدد لنفاوی نیز تحت امواج اشعه قرار می گیرند یا خیر. وقتی آگاه باشید از خطر های احتمالی نیز مطلع خواهید شد.
برای کاهش خطر لنف ادم موارد زیر را انجام دهید:

حفاظت از بازو و پا: از آسیب رساندن به عضو مبتلا خودداری کنید. بریدگی، خراش و سوختگی منجر به هدایت عفونت به بدن می شود. در صورت امکان از روش‌های درمانی مانند کشیدن خون و یا زدن واکسن به عضو مبتلا خودداری کنید.
به دست‌ و پایتان در موقع نقاهت استراحت دهید: بعد از معالجات سرطان، ورزش و کشش ملایم مطلوبست. اما تا زمانی که بعد از عمل جراحی یا اشعه درمانی بهبود کامل نیافته‌اید، از فعالیت‌های شدید بپرهیزید.
از گرم کردن دست ‌و پایتان بپرهیزید: از قراردادن یخ یا چیز داغ مثلا کیسه آب گرم روی عضو مبتلا بپرهیزید. همچنین نگذارید عضو مبتلا در معرض سرمای شدید قرار گیرد.
بازو یا پای خود را بالا ببرید: در هر زمانِ ممکن عضو مبتلای خود را در ارتفاعی بالاتر از قلب خود قرار دهید.
از پوشیدن لباس‌های تنگ بپرهیزید: از پوشیدن لباس‌های تنگ غیر درمانی که عضو مبتلا را منقبض کنند بپرهیزید. مثلا دستگاه سنجش فشار خون روی بازوی آسیب دیده نبندید.
دست و پای خود را تمیز نگهدارید. مراقبت از پوست و ناخن‌های خود را در اولویت قرار دهید. پوست دست ‌و پایتان را روزانه بررسی کنید و مراقب باشید تا تغییر یا شکستگی در پوست که منجر به ایجاد عفونت می شود، رخ ندهد. پابرهنه راه نروید

علائم:

علائم و نشانه های لنف ادم که در بازو یا ساق پا رخ می دهد به قرار زیر است:

تورم بخشی یا کلی بازو یا ساق پا، که ممکن است حتی انگشتان پا یا دست را شامل شود
احساس سنگینی یا تنگنا
کم شدن دامنه حرکتی
احساس درد یا ناراحتی
عفونت عود کننده
سخت یا ضخیم شدن پوست (فیبروز)

تورم ناشی از لنف ادم از خفیف تا شدید متغیر است. در نوع خفیف تغییر در اندازه بازو یا ساق پا به سختی مشاهده می شود در حالی که در نوع شدید حرکت دادن اندام بسیار مشکل است.
لنف ادم ناشی از معالجه سرطان تا ماه ها یا سال ها پس از توقف درمان بهبود نمی یابد.

عوارض لنف ادم

لنف ادم در بازو و ساق پا می‌تواند عوارض شدیدی، همچون موارد زیر داشته باشد:

عفونت‌ ها: عفونت‌های ناشی از لنف ادم، عفونت‌های باکتریایی خطرناک پوستی (سلولیتیس) و عفونت عروق لنفاوی (لنفانژیت) می باشند. کوچک‌ترین جراحت در دست یا پای شما می‌تواند موجب ورود عفونت شود.
لنف آنژیوسارکوما: این نمونه نادر از سرطان بافت نرم می‌تواند بر اثر شدیدترین نوع لنف ادم درمان نشده ایجاد گردد. نشانه محتمل این بیماری بروز علائم آبی-قرمز و یا بنفش رنگ روی پوست می‌باشد.