وزوزگوش-تینیتوس (Tinnitus)

به شنیدن صدای وزوز یا زنگ زدن در گوش تینیتوس می گویند. این عارضه، عارضه ای شایع است و از هر پنج نفر یک نفر را درگیر می کند. این عارضه یک بیماری مستقل نیست بلکه نشانه ای از وجود یک بیماری زمینه ای مثل کم شنوایی ناشی از افزایش سن، آسیب به گوش یا یک اختلال در سیستم گردش خون می باشد.
گرچه وزوز گوش یک عارضه آزار دهنده است اما معمولا نشانه یک بیماری جدی نیست. با وجود اینکه این عارضه ممکن است با افزایش سن وخیم تر شود، اما در بسیاری افراد با درمان خفیف تر می شود. گاهی اوقات درمانِ عامل زمینه ای موثر واقع می شود. درمان های دیگر باعث کاهش یا مخفی شدن وزوز گوش می شود و تینیتوس را پوشش می دهد.

تشخیص:

پزشک، گوش و سر و گردن شما را معاینه می کند تا دلیل احتمالی تینیتوس را دریابد این آزمایشات به قرار زیرند:
  • آزمون شنوایی: باید در اتاق بی صدا بنشینید و گوشی را روی گوش قرار دهید و به صدایی که برای شما پخش می شود توجه کنید.
  • آزمون حرکت: پزشک از شما می خواهد چشم ها، گردن، دست ها و پا ها را حرکت دهید یا فک را بفشارید. اگر وزوز گوشتان تغییر کند یا بدتر شود احتمالا بیماری زمینه ای وجود دارد که عامل تینیتوس شده و نیاز به درمان دارد.
  • عکسبرداری: سی تی اسکن، ام آر آی و ...
 
صدایی که می شنوید پزشک را در تشخیص بیماری زمینه ای کمک می کند.
  • صدای کلیک: ممکن است انقباضات عضلانی داخل و اطراف گوش منجر به تولید صدای کلیک مانند تند و تیزی شود. این وضعیت از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد.
  • صدای همهمه یا زمزمه: این عارضه معمولا ریشه عروقی دارد، فرد به هنگام ورزش یا تغییر وضعیت ها مثل دراز کشیدن یا ایستادن متوجه صدا های نوسان کننده ای در گوش می شود.
  • صدای تپش قلب: مشکلات عروق خونی مثل فشار خون بالا، آنوریسم یا تومور و انسداد مجرای گوش یا شیپور استاش، صدای تپش قلب را در گوش تقویت می کند. (تینیتوس ضرباندار)
  • صدای زنگ خفیف: عارضه هایی که منجر به بروز صدای زنگ خفیف در یک گوش می شوند بیماری منیر. قبل از حمله سرگیجه (عارضه ای که در آن تمام محیط اطراف جلوی چشم شخص می چرخد یا حرکت می کند) صدای زنگ گوش ممکن است بسیار بالا رود.
  • صدای زنگ بلند: قرار گرفتن گوش در معرض دمیدن های شدید یا صدای بلند منجر به ایجاد صدای بلند زنگ یا وزوز می شود که معمولا پس از چند ساعت از بین می رود. البته اگر فرد دچار کم شنوایی باشد ممکن است وزوز گوش دائمی شود. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سر و صدا، کم شنوایی ناشی از افزایش سن یا مصرف داروها می توانند موجب ایجاد صدای بلند زنگ در هر دو گوش شود. نوروم آکوستیک منجر به صدای بلند زنگ ممتد در یک گوش می شود.
  • سایر صداها: سفتی استخوان های گوش داخلی (اتواسکلروز) منجر به تینیتوس خفیف می شود، که ممکن است به صورت ممتد باشد و یا متناوبا ظاهر و محو شود. موم گوش، مو یا جسم خارجی در مجرای گوش ممکن است باعث سایش پرده گوش شده و صداهای زیادی تولید کند.
در بسیاری موارد علت تینیتوس مشخص نمی شود. پزشک برای کاهش شدت آن انجام مراحلی را توصیه می کند تا به شما کمک کند بهتر با این عارضه کنار بیایید.
 

دلایل:

تعدادی از بیماری ها موجب بروز تینیتوس شده یا آن را بدتر می کنند. در بسیاری از موارد دلیل اصلی مشخص نمی شود.
عامل شایع تینیتوس آسیب سلول های گوش داخلی است. موهای ریز و ظریف درون گوش داخلی در اثر فشار امواج صدا حرکت می کنند. این مسئله موجب می شود سلول های گوش سیگنال های الکتریکی را از گوش (عصب شنوایی) به مغز ارسال کنند. مغز این سیگنال ها را به صدا ترجمه می کند. اگر موهای گوش داخلی شکسته یا خم شوند ممکن است پیام های تصادفی ناخواسته ای را به مغز ارسال کرده و تینیتوس ایجاد کنند.
از دیگر عوامل وزوز گوش می توان بیماری های دیگر گوش، بیماری های مزمن و جراحات یا عارضه هایی که روی اعصاب گوش یا مرکز شنوایی مغز اثر می گذارند را نام برد.
 

عوامل شایع وزوز گوش

در بسیاری افراد وزوز به یکی از دلایل زیر رخ می دهد:
  • کم شنوایی ناشی از افزایش سن: در بسیاری افراد شنوایی با افزایش سن کاهش می یابد، معمولا این عارضه در سن 60 سالگی آغاز می شود. کم شنوایی ممکن است منجر به وزوز شود، نام علمی این نوع کم شنوایی، پرسبیکوز می باشد.
  • قرار گرفتن در معرض صداهای بلند: صدا های بلند، مثل صداهای ناشی از وسایل سنگین، اسلحه ها و اره برقی، عوامل صدایی متداول کم شنوایی ناشی از سر و صداست. پخش کننده های موسیقی سیار مثل آی پاد یا MP3  پلیر نیز در صورت پخش بلند صدا برای مدت طولانی، موجب کم شنوایی ناشی از سر و صدا می شوند. وزوز گوش ناشی از قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض صدا مثل حضور در کنسرت های پر سر و صدا، معمولا زود از بین می رود؛ قرارگیری طولانی مدت در معرض صدای زیاد منجر به آسیب های ماندگار می شود.
  • انسداد گوش توسط موم گوش: موم گوش با گیر انداختن آلودگی ها و کُند کردن سرعت رشد باکتری ها از کانال گوش محافظت می کند. وقتی جرم زیادی در گوش تجمع پیدا می کند تمیز شدن طبیعی آن مشکل شده و منجر به کم شنوایی یا تحریک پرده گوش می شود که می تواند به وزوز گوش منجر شود.
  • تغییرات استخوانی گوش: سفت شدن استخوان گوش میانی (اتواسکلروز) روی قدرت شنوایی اثر گذاشته و تینیتوس ایجاد می کند. این عارضه که ناشی از رشد نا به هنجار استخوان است یک عارضه وراثتی است.
 

عوامل دیگر

بعضی از عوامل غیر شایع تر:
  • بیماری مِنیِر: وزوز یکی از نشانه های اولیه بیماری منیر است. این بیماری، اختلال گوش داخلی است که در اثر فشار ناهنجار مایعات گوش داخلی ایجاد می شود.
  • اختلالات فکی گیجگاهی (تی ام جی): مشکلات ناشی از مفصل تمپورومندیبولار، مفصل واقع در دو طرف سر و جلوی گوش در ناحیه اتصال استخوان فک با جمجمه، منجر به وزوز گوش می شود.
  • صدمات سر یا گردن: ضربه های وارده به سر یا گردن می تواند روی گوش داخلی، اعصاب شنوایی یا عملکرد مرتبط با شنوایی مغز اثر گذارد. این جراحات عموما منجر به وزوز گوش در یک گوش می شوند.
  • نوروم آکوستیک: این تومور خوش خیم (غیر سرطانی) روی عصب جمجمه ای ایجاد می شود. عصب جمجمه ای از مغز به گوش داخلی رفته و تعادل و شنوایی را کنترل می کند. این عارضه که با نام شوانوم وستیبولار نیز شناخته می شود معمولا تنها در یک گوش ایجاد وزوز می کند.
 
اختلالات عروق خونی مرتبط با وزوز گوش:
در موارد نادر تینیتوس در اثر اختلالات عروق خونی ایجاد می شود. این عارضه تینیتوس ضرباندار خوانده می شود و عوامل آن به شرح زیر است:
  • آترواسکلروز: با افزایش سن و  تجمع کلسترول و دیگر رسوبات، عروق اصلی خون رسان نزدیک گوش میانی و داخلی، قابلیت ارتجاعی خود را کمی از دست می دهند(توانایی انعطاف یا انبساط اندک عروق با هر بار ضربان قلب). این عامل باعث نیرومندتر شدن جریان خون شده و گوش راحت تر صدای ضربان ها را می شنود. عموما فرد می تواند این نوع تینیتوس را در هر دو گوش بشنود.
  • تومور سر و گردن: توموری که رگ های خونی داخل سر یا گردن را تحت فشار قرار می دهد (نئوپلاسم عروقی) منجر به وزوز یا دیگر نشانه ها می شود.
  • فشار خون بالا: هایپرتنشن و عوامل افزایش فشار خون مثل استرس، مصرف الکل یا کافئین تینیتوس را چشمگیرتر می کند.
  • جریان آشفته خون: تنگی یا پیچیدگی سرخرگ های گردن (عروق کاروتید) یا سیاهرگ های گردن (ورید جاگولار) منجر به جریان خون آشفته و نامنظم می شوند و تینیتوس ایجاد می کنند.
  • بدشکلی عروق کاپیلاری (مویرگی): عارضه ای با نام ناهنجاری شریانی وریدی (AVM)، که ارتباط ناهنجار بین سرخرگ ها و سیاهرگ ها را به همراه دارد منجر به تینیتوس می شود. این نوع از تینیتوس معمولا در یک گوش بروز می کند.
 

داروهایی که باعث تینیتوس می شوند

تعدادی از داروها عامل ایجاد یا وخامت وزوز گوش هستند. عموما هرچه دوز این داروها بیشتر شود وزوز گوش بدتر می گردد.اغلب اوقات با قطع دارو صدای مزاحم نیز ناپدید می شود. داروهایی که این عارضه را ایجاد می کنند عبارتند از:
  • آنتی بیوتیک ها: پلی میکسین B، اریترومایسین، وانکومایسین و نئومایسین
  • داروهای سرطان: مکلورتامین، وین کریستین
  • ادرار آورها: بومتانید، اتاکرینیک اسید یا فوروزماید
  • داروهای حاوی گنه گنه (کوئینین): که برای مالاریا و بیماری های دیگر مصرف می شود.
  • برخی از داروهای ضد افسردگی وزوز را بدتر می کنند.
  • آسپرین: اگر در دوز های نامعمول استفاده شود (روزانه 12 تا یا بیشتر)
 

عوامل خطر ساز

هرکسی ممکن است دچار این عارضه شود، اما عوامل زیر خطر ابتلا به وزوز گوش را بیشتر می کنند:
  • قرار گرفتن در معرض صداهای بلند: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بلند به سلول های حسگر مومانند ریز درون گوش آسیب وارد می کند. این سلول ها صدا را به مغز انتقال می دهند. افرادی که در محیط پر سر و صدا کار می کنند مثل کارگران کارخانه و ساختمان، نوازندگان و سربازان بیشتر در معرض خطر هستند.
  • سن: با بالا رفتن سن تعداد بافت های عصبی سالم در گوش کاهش می یابد و اغلب، مشکلات شنوایی به همراه وزوز گوش ایجاد می شود.
  • جنسیت: مردان بیش از زنان در معرض این عارضه هستند.
  • سیگار کشیدن: احتمال ابتلا به وزوز گوش در سیگاری ها بیشتر است.
  • مشکلات قلبی عروقی: عارضه هایی که روی جریان خون اثر می گذارند مثل فشار خون یا تنگی عروق (آترواسکلروز) خطر وزوز گوش را افزایش می دهند.

مراقبت:

درمان عارضه های زمینه ای

برای درمان تینیتوس پزشک ابتدا به شناسایی عارضه قابل درمان زمینه ای می پردازد. اگر تینیتوس دراثر یک عارضه باشد پزشک با انجام مراحل زیر جهت کاهش آن تلاش می کند:
  • تخلیه موم گوش
  • درمان بیماری های عروقی
  • تغییر داروهای مصرفی
 

معالجات

در برخی موارد گوش دادن به صداهای سفید (آرام بخش) به سرکوب صدای مزاحم کمک کرده و مزاحمت آن را کمتر می کند. ممکن است پزشک استفاده از وسایل زیر را برای گوش دادن به صدا های سفید توصیه کند:
  • دستگاه صدای سفید: این دستگاه می تواند صداهای آرام بخش محیط مثل صدای باران یا امواج اقیانوس را شبیه سازی کند. دستگاه های تهویه هوا، رطوبت دهنده هوا، خشک کننده هوا و پنکه در اتاق خواب و به هنگام خواب شبانه نیز می توانند صداهای داخلی را پوشش دهند.
  • سمعک: این وسیله برای زمانیست که فرد علاوه بر وزوز دچار کم شنوایی نیز هست.
  • دستگاه پوشش دهنده صدا: این دستگاه مانند سمعک است و دائما درگوش صداهای خفیف سفید پخش می کند.
  • درمان بازآموزی: دستگاهی که موسیقی های تونال از پیش تعیین شده پخش می کند و فرکانس صدای تینیتوس را پوشش می دهد.
 

دارو ها

دارو ها توان درمان وزوز گوش را ندارند اما در برخی موارد می توانند شدت علائم و عوارض ناشی از آن را کم کنند:  

طب جایگزین

هرچند شواهد کافی برای موثر بودن طب جایگزین یا سنتی، برای درمان وزوز گوش وجود ندارد، اما موارد زیر ممکن است مفید باشد:
  • طب سوزنی
  • هیپنوتیزم
  • گیاه جینکو بیلوبا  (Ginkgo biloba)
  • مکمل های روی
  • ویتامین های گروه ب
  • نورومدولاسیون که در روش تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال استفاده می شود یک درمان غیر تهاجمی بدون درد است که در کم کردن علائم وزوز در برخی افراد موثر بوده است.
 

سبک زندگی و مراقبت خانگی

وزوز گوش غالبا درمان پذیر نیست اما افراد به آن عادت می کنند. برای بسیاری افراد برخی نکات علائم را کاهش می دهد:
  • از محرک ها دوری کنید: صدا های بلند، کافئین و نیکوتین
  • صدای مزاحم را با صدایی پوشش دهید: صدای پنکه، موزیک آرام یا رادیو با صدای کم در پوشش دادن و مخفی کردن صدای وزوز گوش موثر است.
  • استرس خود را تحت کنترل در بیاورید: با درمان هایی مثل ریلکسیشن، بیوفیدبک یا ورزش استرس را تخفیف دهید، زیرا استرس وزوز گوش رابدتر می کند.
  • مصرف الکل را قطع کنید
 

پیشگیری از وزوز گوش

بعضی از انواع وزوز گوش می‌تواند با روش های خاصی پیشگیری شوند:
  • اگر در معرض صداهای بلند هستید از گوشی های محافظ صدا استفاده کنید
  • صدا را کم کنید: قرار گرفتن در معرض صدای زیاد موسیقی برای مدت طولانی یا استفاده از هدفون با صدای بلند ممکن است منجر به کم شنوایی و وزوز گوش شود.
  • از سلامت قلب و عروق خود مراقبت کنید: ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و رعایت نکات سلامت عروق بسیار مفید هستند.

علائم:

در این عارضه یک حس آزار دهنده از شنیدن صدای وزوز وجود دارد که در دنیای بیرون وجود ندارد. علامت تینیتوس به گوش رسیدن صدا های خیالی است، صدا هایی مثل:
  • زنگ زدن
  • وزوز
  • صدای سوت ممتد
  • صدای کلیک
  • صدای هیس
این صداهای خیالی و مجازی بسیار متنوعند از صداهای کوتاه گرفته تا سوت های بلند. علاوه بر این ممکن است فرد آن را در یک یا هر دو گوش بشنود. در برخی موارد ممکن است این صدا آنقدر بلند باشد که مزاحم شنیدن یا متمرکز شدن روی صداهای واقعی شود. تینیتوس ممکن است همیشگی باشد یا اینکه ظاهر و ناپدید شود.
دو نوع تینیتوس یا وزوز گوش وجود دارد:

تینیتوس سابجکتیو (ذهنی)

تنها شما صدا را می شنوید. این شایع ترین حالت وزوز گوش است. ممکن است علت آن بروز مشکلی در گوش خارجی، میانی یا داخلی باشد. همچنین ممکن است به علت بروز مشکلاتی در اعصاب شنوایی یا در بخشی از مغز که سیگنال های عصبی را به عنوان صدا ترجمه می کند (مسیر اعصاب شنوایی) ایجاد شده باشد.

 تینتوس آبجکتیو (عینی)

پزشک می تواند حین معاینات این صدا را بشنود. این نوع نادر وزوز گوش ممکن است ناشی از مشکلات عروقی، عارضه استخوان گوش میانی یا انقباض عضلانی باشد.
 

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم

اگر دچار وزوز آزار دهنده گوش هستید به پزشک مراجعه کنید.
با پزشک ملاقات کنید اگر:
  • پس از یک عفونت تنفسی فوقانی مثل سرماخوردگی دچار وزوز گوش شده اید و ظرف یک هفته بهتر نشدید.
 
در موارد زیر در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
  • وزوز گوش به صورت ناگهانی یا بدون هیچ دلیل واضحی ایجاد شده.
  •  به همراه آن کم شنوایی و سرگیجه نیز وجود دارد.

عوارض

وزوز گوش به طور قابل ملاحظه ای روی کیفیت زندگی تاثیر می گذارد. با این وجود این عارضه روی هر فرد به طور متفاوتی اثرگذار است. اگر دچار وزوز گوش هستید احتمالا عوارض زیر را نیز تجربه می کنید:
  • خستگی
  • استرس
  • مشکلات خواب
  • اشکال در تمرکز
  • مشکلات حافظه
  • افسردگی
  • اضطراب و تحریک پذیری
درمان این عارضه های مرتبط مستقیما روی وزوز گوش اثر نمی گذارد اما احساس بهتری به فرد می دهد.