آلرژی فصلی - تب یونجه (Seasonal allergies - hay fever)

تب یونجه که به نام رینیت آلرژیک یا حساسیت فصلی نیز خوانده می شود، باعث بروز علائمی همچون سرماخوردگی مثل آبریزش بینی، عطسه، خارش چشم ها، گرفتن بینی و فشار سینوس ها می گردد. برخلاف سرماخوردگی، عامل این عوارض ویروس نیست. تب یونجه یک پاسخ آلرژیک به آلرژن های داخل و خارج خانه است مثل گرده گل ها، گرد و غبار یا پوسته های بدن و بزاق گربه، سگ و کلیه حیواناتی که دارای مو یا بال هستند (شوره بدن حیوانات خانگی).
علائم حساسیت فصلی نه تنها باعث اذیت فرد می شود بلکه بر روی عملکرد وی در محل کار و تحصیل نیز تاثیر گذاشته و باعث مختل شدن زندگی می گردد. اما شما مجبور نیستید علائم آزاردهنده را تحمل کنید. با شناخت محرک ها و پیدا کردن درمان صحیح، به راحتی می توانید با بیماری کنار بیایید.

تشخیص:

تشخیص رینیت آلرژیک، برپایه معاینه بالینی و علائمی است که در بالا شرح داده شد. آزمون‌های پزشکی می‌توانند به تایید تشخیص و شناسایی عوامل حساسیت‌زای مختلف کمک کنند.
شناسایی عوامل حساسیت‌زا و دیگر عوامل: شناسایی عوامل حساسیت‌زا و محرک‌های دیگر که موجب تحریک رینیت آلرژیک می‌شوند، غالبا با روش‌های زیر امکان‌پذیر است:.
  • یادآوری عواملی که بیمار قبل از شروع علائم با آن تماس داشته است،
  • توجه به زمانی که علائم در آن شروع شده است،
  • شناسایی عوامل حساسیت‌زای بالقوه در محیط خانه، محل کار و مدرسه بیمار.
  • آزمون پوست ممکن است برای افرادی که علائم‌شان به خوبی با دارو کنترل نمی‌شود و عوامل حساسیت‌زای ایجاد کننده بیماری در آنها مشخص نیست، مفید باشد.

چه کسانی به رینیت آلرژیک مبتلا می‌شوند؟

حدود 20 درصد از مردم در تمام سنین به رینیت آلرژیک، که تب یونجه نیز نامیده می‌شود، مبتلا می‌شوند. خطر ابتلا به رینیت در افراد مبتلا به آسم یا اگزما و در افرادی که سابقه خانوادگی آسم یا رینیت دارند، بسیار بالاتر است. علائم رینیت آلرژیک، اگر چه در بسیاری از افراد برای اولین‌بار در دوران کودکی یا جوانی بروز می‌کند، می‌تواند در هر سنی ظاهر شود. بدترین شکل علائم غالبا در دوران کودکی یا در سنین 30 و40 سالگی ظاهر می‌شود. طی دوران زندگی، شدت علائم تغییر می‌کند و بسیاری از مبتلایان ممکن است دوره‌های بدون علامت را در زندگی خود تجربه کنند.
 

دلایل:

رینیت آلرژیک به علت واکنش بینی به ذرات کوچک معلق در هوا به نام آلرژن ایجاد می‌شود (موادی که موجب تحریک و ایجاد واکنش آلرژیک می‌شوند). در برخی افراد، این ذرات موجب واکنش در ریه‌ها (آسم) و چشم‌ها (ورم ملتحمه آلرژیک) نیز می‌شود. واکنش‌های آلرژیک با فعال شدن دو نوع سلول التهابی، به نام ماست‌سل‌ها و بازوفیل‌ها ایجاد می‌شوند. این سلول‌ها مواد التهابی، مانند هیستامین تولید می‌کنند که باعث تولید و ترشح مایع در بافت بینی (احتقان)، خارش، عطسه و آبریزش بینی می‌شود. در عرض چند ساعت، این مواد سایر سلول‌های التهابی را فعال می‌کنند که می‌توانند موجب تثبیت علائم شوند.

مراقبت:

درمان رینیت آلرژیک شامل کاهش قرار‌گرفتن در معرض تماس با عوامل حساسیت‌زا و سایر عوامل ایجاد کننده، درمان دارویی و شستشوی بینی است. در بسیاری از افراد، این اقدامات به طور موثر علائم را کنترل می‌کنند.
  • کاهش قرار گرفتن در معرض عوامل ایجاد کننده: با انجام برخی از اقدامات ساده، می‌توان قرار گرفتن شخص را در معرض عوامل حساسیت‌زا و محرک که رینیت آلرژیک را تحریک می‌کنند، کاهش داد.
  • درمان دارویی: گروه‌های دارویی مختلفی برای مقابله با التهاب ایجاد کننده علائم رینیت آلرژیک وجود دارند. مبنای انتخاب دارو غالبا بر‌مبنای شدت علائم و وضعیت بیمار است.
  • شستشوی بینی و اسپری سالین: شستشوی بینی با محلول آب نمک (سالین)، لاواژ بینی نامیده می‌شود. سالین به صورت اسپری‌های بینی استاندارد در دسترس است، اما این روش به اندازه شستشوی بینی که مقادیر بیشتری آب در آن استفاده می‌شود، موثر نیست.
شستشوی بینی به خصوص برای برقراری جریان مناسب و رو به پایین ترشحات پشت گلو، درمان عطسه، خشکی بینی و احتقان مفید است. با این روش درمانی، عوامل حساسیت‌زا و محرک شسته و از بینی خارج می‌شوند. شستشوی بینی با سالین پوشش داخلی بینی را تمیز می‌کند. برای نتیجه‌گیری بهتر از درمان با اسپری‌های حاوی دارو، قبل از به‌کار بردن آنها می‌توان بینی را با سالین شستشو داد. همچنین می‌توان از سالین گرم، یک یا دو بار در روز، برای علائم شدیدتر و برای شستشوی بینی بر حسب نیاز استفاده کرد. شستشوی بینی اگر به طریق درست و با آب استریل شده انجام شود، خطری ندارد. اسپری سالین و لوازم شستشو در داروخانه‌ها قابل خرید و دسترس است

در صورتی که افراد می‌دانند به چه گرده گیاهی حساس هستند، باید سعی کنند در فصل گرده‌افشانی آن گیاه از رفتن به محل‌های رویش آن گیاه خودداری و از عینک‌های آفتابی برای جلوگیری از وارد شدن گرده‌ها به چشم‌ها استفاده کنند. متخصصان پیشنهاد می‌کنند اگر در محل زندگی افراد گرده‌های گیاهی بسیاری در فضا پراکنده می‌شود، بهتر است در فصل‌های بهار و تابستان درها و پنجره‌های اتاق خواب را در اواسط صبح (حدود ساعت10)و ابتدای غروب (حدود ساعت19) بسته نگه داشته شوند، چرا که معمولا در این ساعت‌ها اوج گرده‌افشانی گیاهی صورت می‌گیرد.
 
همچنین افراد دارای آلرژی از رفتن به پارک‌ها یا مزارع به خصوص در اینکه زمان غروب خودداری کنند. این افراد برای تعیین این که به کدام گرده‌های گیاهی حساسیت دارند، بهتر است به یک کلینیک آلرژی مراجعه کنند.

تسکین علائم آلرژی به کمک طب سنتی

گاهی برخی افرد برای مدتی طولانی علائم ناشی از آلرژی را تجربه می‌کنند و برخی از این علائم مانند سرفه‌های خشک و مکرر یا آبریزش بینی و چشم در آنها مزمن می‌شود. چنین افرادی می‌توانند کنار درمان‌های تجویزشده از جانب پزشک‌ خود، از نسخه‌های طب سنتی هم برای بهبود علائم مزمن آلرژی در خود هم کمک بگیرند:
  • با آب نیمه گرم حمام کنید و ناحیه گلو و سینه‌تان را با روغنی مانند روغن زیتون چرب کنید.
  • لعاب به‌دانه را که با کمی نبات شیرین شده، به‌صورت نیمه‌گرم در طول روز مصرف کنید.
  • از مصرف غذاهای چرب، شور، سرخ‌کرده، خشک و حاوی سرکه بپرهیزید.
  • غذاهای گرم و روان مانند سوپ‌ها و پوره‌ها را در برنامه غذایی‌تان بگنجانید.
  • لعاب اسفرزه را با کمی شکر مخلوط و مصرف کنید.
  • به جای آب، مخلوط آب و کمی عسل بنوشید.
  • مصرف دمنوش هوفاریقون (چای کوهی) همراه با کمی نبات برای تخفیف علائم آلرژی بسیار مفید است.
  • آب پیاز پخته میل کنید.
  • مصرف دمنوش آویشن را فراموش نکنید.
  • دمنوش گرم نعناع با کمی نبات بنوشید.
 
 

علائم:

علائم رینیت آلرژیک از فردی به فرد دیگر متفاوت است. هرچند اصطلاح «رینیت» تنها به علائم ایجاد شده در بینی اشاره می‌کند، بسیاری از بیماران دچار مشکلاتی در چشم، گلو و گوش نیز می‌شوند. علاوه بر آن، کیفیت خواب نیز مختل می‌شود که خوب است آن را در گروه مشکلات ناشی از رینیت آلرژیک در نظر گرفت. مواقعی از سال که عامل حساسیت‌زا حضور دارد، ترشحات پشت بینی، احتقان و گرفتگی بینی و کیفیت پایین خواب علائم غالبی هستند که بیماران را درگیر می‌کنند.
  • بینی: ترشحات آبکی بینی، گرفتگی بینی، عطسه، خارش بینی، ترشح پشت حلق، از دست دادن حس چشایی، احساس فشار و یا درد در صورت،
  • چشم: خارش و قرمزی چشم، احساس جسم خارجی در چشم‌ها، تورم وتیرگی پوست زیر چشم،
  • گلو و گوش: گلو درد، خشونت صدا، احتقان یا گرفتگی گوش‌ها، خارش گوش یا گلو،
  • خواب: تنفس دهانی، بیداری مکرر، احساس خستگی در طول روز و انجام دادن کار به سختی.
در طول سال، زمان‌هایی که عامل حساسیت‌زا حضور دارد، علائم غالب شامل، ترشحات پشت حلق، احتقان بینی و پایین آمدن کیفیت خواب هستند.

عوامل محیطی

علائم حساسیت فصلی در زمان های خاصی از سال شروع شده یا بدتر می گردد. عوامل محرک فصلی به شرح زیر است:
  • گرده درختان که در اوایل بهار شایع است.
  • گرده علف ها که در اواخر بهار و تابستان شایع است.
  • گرده گیاه آمبروسیا (Ragweed) که در پاییز شایع است.
  • گرد و غبار، سوسک ها و شوره بدن حیوانات خانگی که در طول سال امکان حضور دارد. علائم آلرژین های داخل خانه معمولا در زمستان تشدید می شود چون فضای خانه ها بسته است.
  • اسپور قارچ و کپک های داخل و خارج خانه که در همه فصول امکان حضور داشته و دائمی اند.

سرماخوردگی یا حساسیت فصلی؟

از آنجا که علائم حساسیت فصلی و سرماخوردگی مشابه است، تشخیص آنها از هم کمی مشکل است.
در جدول زیر علائم افتراقی هریک ذکر شده است:
  حساسیت فصلی سرماخوردگی
علائم آبریزش بینی همراه با ترشحات آبکی و رقیق؛ بدون تب آبریزش بینی همراه با ترشحات آبکی یا غلیظ زردرنگ؛ بدن درد؛ تب خفیف
شروع بیماری بلافاصله پس از اینکه در معرض آلرژن ها قرار می گیرد 1 تا 3 روز پس از اینکه در معرض ویروس قرار می گیرد
طول دوره بیماری به اندازه مدتی که در معرض آلرژن ها قرار دارد 3 تا 7 روز