کانکاشن (Concussion)
کانکاشن آسیب مغز در اثر تروما یا ضربه است که باعث تغییر عملکرد مغز می شود. این تغییرات معمولا موقتی است اما می تواند باعث بروز سردرد و مشکلاتی در تمرکز، حافظه، تعادل و هماهنگی اعضا شود.
اگرچه کانکاشن معمولا در اثر ضربه به سر ایجاد می شود اما حالت هایی چون تکان شدید سر و قسمت بالای بدن نیز می تواند باعث بروز علائم کانکاشن گردد. چنین آسیب هایی باعث از دست دادن هوشیاری می شوند اما اغلب کانکاشن ها اینگونه نیستند. به همین دلیل برخی افراد کانکاشن دارند و آن را درک نمی کنند.
کانکاشن اتفاقی شایع است بخصوص اگر ورزش های دارای برخورد زیاد مثل فوتبال بازی می کنید. اما هر کانکاشن مغز را تا حدودی آسیب می زند. این آسیب به زمان و استراحت برای التیام کامل نیاز دارد. بیشتر آسیب های مغزی تروماتیک کانکاشن، خفیف بوده و معمولا بطور کامل بهبود می یابند.
اگرچه کانکاشن معمولا در اثر ضربه به سر ایجاد می شود اما حالت هایی چون تکان شدید سر و قسمت بالای بدن نیز می تواند باعث بروز علائم کانکاشن گردد. چنین آسیب هایی باعث از دست دادن هوشیاری می شوند اما اغلب کانکاشن ها اینگونه نیستند. به همین دلیل برخی افراد کانکاشن دارند و آن را درک نمی کنند.
کانکاشن اتفاقی شایع است بخصوص اگر ورزش های دارای برخورد زیاد مثل فوتبال بازی می کنید. اما هر کانکاشن مغز را تا حدودی آسیب می زند. این آسیب به زمان و استراحت برای التیام کامل نیاز دارد. بیشتر آسیب های مغزی تروماتیک کانکاشن، خفیف بوده و معمولا بطور کامل بهبود می یابند.
دلایل:
مغز دارای قوام ژلاتینی است. مایع مغزی نخاعی که داخل جمجمه قرار دارد مغز را از تکان ها و آسیب های روزانه در امان نگه می دارد. وقتی به سر و گردن یا بالاتنه ضربه شدید وارد می شود ممکن است باعث شود مغز با شدت و برخلاف دیواره داخلی جمجمه به عقب و جلو حرکت کند.
شتاب گرفتن یا کاهش سرعت ناگهانی سر که در حوادثی چون تصادفات رانندگی یا در اثر تکان خوردن های شدید اتفاق می افتد نیز می تواند باعث آسیب مغزی گردد.
این آسیب ها برای مدت کوتاهی بر عملکرد مغز تاثیر گذاشته و باعث بروز علائم کانکاشن می گردند.
آسیب مغزی از این نوع ممکن است منجر به خونریزی داخل یا اطراف مغز گردد که با علائمی چون خواب آلودگی طولانی مدت و گیجی خود را نشان می دهد و ممکن است بلافاصله یا با فاصله زمانی از آسیب مغزی بروز پیدا کند.
چنین خونریزی های مغزی می تواند کشنده باشد. به همین دلیل افرادی که آسیب مغزی داشته اند نیاز به مراقبت در ساعت های پس از حادثه و مراقبت های اورژانس درصورت بدتر شدن علائم دارند.
شتاب گرفتن یا کاهش سرعت ناگهانی سر که در حوادثی چون تصادفات رانندگی یا در اثر تکان خوردن های شدید اتفاق می افتد نیز می تواند باعث آسیب مغزی گردد.
این آسیب ها برای مدت کوتاهی بر عملکرد مغز تاثیر گذاشته و باعث بروز علائم کانکاشن می گردند.
آسیب مغزی از این نوع ممکن است منجر به خونریزی داخل یا اطراف مغز گردد که با علائمی چون خواب آلودگی طولانی مدت و گیجی خود را نشان می دهد و ممکن است بلافاصله یا با فاصله زمانی از آسیب مغزی بروز پیدا کند.
چنین خونریزی های مغزی می تواند کشنده باشد. به همین دلیل افرادی که آسیب مغزی داشته اند نیاز به مراقبت در ساعت های پس از حادثه و مراقبت های اورژانس درصورت بدتر شدن علائم دارند.
مراقبت:
مناسب ترین راه برای اینکه به مغز اجازه دهید تا از صدمه حاصل شده (کانکاشن) بهبود یابد، استراحت است. پزشک برای بهبودی کانکاشن، استراحت فیزیکی و ذهنی را به فرد تجویز می کند.
این بدان معنی است که باید از تلاش و تقلای فیزیکی از جمله ورزش یا هر فعالیت شدید دیگر اجتناب کرد، تا جایی که هیچ گونه نشانه ای از بیماری به جا نماند.
این استراحت شامل محدود کردن فعالیت هایی است که نیاز به فکر کردن و تمرکز ذهنی دارد، مانند بازی های ویدیویی، تماشای تلویزیون، کارهای مدرسه، خواندن، استفاده از موبایل یا کامپیوتر.
ممکن است پزشک به شما توصیه کند که ساعت مدرسه یا کار خود را کوتاه کنید، در طول روز به خود استراحت کوتاه بدهید یا اینکه تکالیف مدرسه یا منزل را تا جایی که کانکاشن در شما بهبود کامل یابد، کاهش دهید.
همچنان که علائم صدمه در شما کاهش می یابد بهتر است تدریجا فعالیت هایی که شامل فکر کردن می شود را به محدوده فعالیت هایتان اضافه نمایید. کارهایی مانند انجام بیشتر تکالیف مدرسه یا بیشتر کردن ساعات حضور در محل کار یا مدرسه.
برای سردردتان مسکن هایی چون استامینوفن استفاده نمایید. از استفاده از مسکن هایی مانند ایبوپروفن و آسپرین پرهیز نمایید. این داروها احتمال خطر خونریزی را بالا می برد.
اگر شما یا فرزندتان در حین مسابقات ورزشی دچار کانکاشن شده اید از پزشک سوال کنید که زمان مناسب برگشت به بازی چه زمانی است. برگشت زود هنگام به ورزش می تواند خطر کانکاشن دوم را بالا ببرد و احتمال اینکه این کانکاشن بیشتر طول بکشد و صدمات مهلکی به مغز وارد کند را بیشتر نماید.
شواهد نشان می دهد افرادی که در طول عمر خود چندین بار دچار کانکاشن شده اند، خطر ایجاد اختلال ذهنی پایدارتر یا پیشرفته تر را در خود بالا می برند که منجر به محدود شدن توانایی عملکرد در افراد می شود.
هیچ کس نباید در حالی که نشانه ها و علائم کانکاشن در او وجود دارد، به انجام فعالیت های شدید یا ورزش برگردد.
کارشناسان به بزرگسالان، کودکان و نوجوانان توصیه می کنند در همان روزی که دچار صدمه شده اند به بازی برنگردند.
این بدان معنی است که باید از تلاش و تقلای فیزیکی از جمله ورزش یا هر فعالیت شدید دیگر اجتناب کرد، تا جایی که هیچ گونه نشانه ای از بیماری به جا نماند.
این استراحت شامل محدود کردن فعالیت هایی است که نیاز به فکر کردن و تمرکز ذهنی دارد، مانند بازی های ویدیویی، تماشای تلویزیون، کارهای مدرسه، خواندن، استفاده از موبایل یا کامپیوتر.
ممکن است پزشک به شما توصیه کند که ساعت مدرسه یا کار خود را کوتاه کنید، در طول روز به خود استراحت کوتاه بدهید یا اینکه تکالیف مدرسه یا منزل را تا جایی که کانکاشن در شما بهبود کامل یابد، کاهش دهید.
همچنان که علائم صدمه در شما کاهش می یابد بهتر است تدریجا فعالیت هایی که شامل فکر کردن می شود را به محدوده فعالیت هایتان اضافه نمایید. کارهایی مانند انجام بیشتر تکالیف مدرسه یا بیشتر کردن ساعات حضور در محل کار یا مدرسه.
برای سردردتان مسکن هایی چون استامینوفن استفاده نمایید. از استفاده از مسکن هایی مانند ایبوپروفن و آسپرین پرهیز نمایید. این داروها احتمال خطر خونریزی را بالا می برد.
اگر شما یا فرزندتان در حین مسابقات ورزشی دچار کانکاشن شده اید از پزشک سوال کنید که زمان مناسب برگشت به بازی چه زمانی است. برگشت زود هنگام به ورزش می تواند خطر کانکاشن دوم را بالا ببرد و احتمال اینکه این کانکاشن بیشتر طول بکشد و صدمات مهلکی به مغز وارد کند را بیشتر نماید.
شواهد نشان می دهد افرادی که در طول عمر خود چندین بار دچار کانکاشن شده اند، خطر ایجاد اختلال ذهنی پایدارتر یا پیشرفته تر را در خود بالا می برند که منجر به محدود شدن توانایی عملکرد در افراد می شود.
هیچ کس نباید در حالی که نشانه ها و علائم کانکاشن در او وجود دارد، به انجام فعالیت های شدید یا ورزش برگردد.
کارشناسان به بزرگسالان، کودکان و نوجوانان توصیه می کنند در همان روزی که دچار صدمه شده اند به بازی برنگردند.
علائم:
علائم و نشانه های کانکاشن ممکن است نامحسوس بوده و فورا به چشم نیایند. علائم روزها، هفته ها یا حتی بیشتر می تواند طول بکشد.
علائم شایع شامل سردرد، از دست دادن حافظه (فراموشی) و گیجی است. فراموشی که ممکن است با یا بدون از دست دادن هوشیاری باشد، معمولا شامل از دست دادن حافظه در ارتباط با واقعه ای است که باعث کانکاشن شده است.
علائم کانکاشن شامل موارد زیر می باشد:
علائم شایع شامل سردرد، از دست دادن حافظه (فراموشی) و گیجی است. فراموشی که ممکن است با یا بدون از دست دادن هوشیاری باشد، معمولا شامل از دست دادن حافظه در ارتباط با واقعه ای است که باعث کانکاشن شده است.
علائم کانکاشن شامل موارد زیر می باشد:
- سردرد یا احساس فشار در سر
- از دست دادن موقت هوشیاری
- گیجی یا احساس در مه بودن
- فراموشی وقایع اطراف کانکاشن
- سرگیجه یا دیدن ستاره ها
- صدای زنگ در گوش
- حالت تهوع
- استفراغ
- لکنت زبان
- تاخیر در پاسخ به سوالات
- ظاهر خیره
- خستگی
برخی علائم کانکاشن ممکن است فوری باشد یا اینکه ساعت ها یا روزها پس از آسیب بروز کند، مثل:
- شکایت از تمرکز و حافظه
- تحریک پذیری و دیگر تغییرات شخصیتی
- حساسیت به نور و صدا
- اختلالات خواب
- مشکلات سازگاری روانی و افسردگی
- اختلالات چشایی و بویایی
علائم کانکاشن در کودکان
آسیب سر در کودکان بسیار شایع است. اما تشخیص کانکاشن در نوزادان و کودکان نوپا کار سختی است چون آنها قادر به توصیف حالات خود نیستند. سرنخ های غیرشفاهی کانکاشن در کودکان شامل موارد زیر است:
- ظاهر خیره
- بی حال بودن و به آسانی از پا در آمدن و خسته شدن
- تحریک پذیری و ناسازگاری
- از دست دادن تعادل و راه رفتن با حالت لرزان و ناپایدار
- گریه بیش از حد
- تغییر الگوی خواب و تغذیه
- عدم تمایل به اسباب بازیهای مورد علاقه همیشگی
چه وقت به دکتر مراجعه کنیم؟
در عرض یک تا دو روز باید به پزشک مراجعه کنید اگر:
- شما یا فرزندتان دچار آسیب سر شده اید حتی اگر مراقبت اورژانس نیاز نداشته باشید.
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند اگر کودکتان چیزی بیش از ضربه سبک به سر برایش اتفاق افتاد، لازم است حتما او را به پزشک نشان دهید.
اگر کودک علائم آسیب جدی به سر را نشان نمی دهد و اگر همچنان هوشیار است، طبیعی حرکت می کند و به شما پاسخ می دهد، احتمالا آسیب خفیف بوده و معمولا نیاز به آزمایشات بیشتر تشخیصی ندارد. در این مورد، اگر کودک می خواهد بخوابد، به او اجازه این کار را بدهید. اگر نشانه های نگران کننده بعداً توسعه پیدا کرد، به دنبال مراقبت اورژانس باشید.
اگر کودک یا بزرگسال دچار ضربه سر و علائم زیر شد، به اورژانس مراجعه کنید:
- استفراغ مکرر
- از دست دادن هوشیاری به مدت بیش از 30 ثانیه
- سردردی که با گذشت زمان بدتر شود
- تغییر در رفتار مثل تحریک پذیری
- تغییر در هماهنگی اعضا مثل سکندری خوردن یا کندی
- گیجی یا گم گشتگی مثل اشکال در شناخت مردم و مکان ها
- لکنت زبان یا سایر تغییرات در صحبت کردن
سایر علائم شامل:
- سیژر
- اختلالات دیداری یا چشم مثل مردمک چشم که از حد طبیعی بزرگ تر باشد (گشاد شدن مردمک) یا مردمک ها با اندازه نابرابر
- سرگیجه ای که ادامه دار یا راجعه باشد
- مشکلات آشکار در عملکرد احساسی یا هماهنگی فیزیکی
- علائمی که با گذشت زمان بدتر شوند
- برجستگی بزرگ یا کبودی در مناطقی بجز پیشانی در کودکان، بخصوص نوزادان زیر 12 ماه
ورزشکاران
اگر ورزشکاری حین بازی دچار ضربه سر و بدنبال آن علائم کانکاشن شد، نباید به بازی برگردد یا فعالیت شدید انجام دهد.
کارشناسان توصیه می کنند اگر ورزشکاری مشکوک به علائم کانکاشن بود نباید به بازی برگردد تا زمانیکه توسط پزشک باتجربه در ارزیابی و مدیریت کانکاشن، بررسی پزشکی شود. درمورد کودکان نیز پزشک متخصص باید در زمینه کانکاشن کودکان، آموزش و تجربه های لازم را داشته باشد.
کارشناسان همچنین توصیه می کنند که بزرگسالان، کودکان و نوجوانان ورزشکار که دچار کانکاشن شده اند نباید در همان روز آسیب به بازی برگردند یا فعالیت شدید داشته باشند.
کارشناسان توصیه می کنند اگر ورزشکاری مشکوک به علائم کانکاشن بود نباید به بازی برگردد تا زمانیکه توسط پزشک باتجربه در ارزیابی و مدیریت کانکاشن، بررسی پزشکی شود. درمورد کودکان نیز پزشک متخصص باید در زمینه کانکاشن کودکان، آموزش و تجربه های لازم را داشته باشد.
کارشناسان همچنین توصیه می کنند که بزرگسالان، کودکان و نوجوانان ورزشکار که دچار کانکاشن شده اند نباید در همان روز آسیب به بازی برگردند یا فعالیت شدید داشته باشند.