گشاد شدن مردمک (Mydriasis)

به آینه نگاه می‌کنید و متوجه می‌شوید که دایره‌های سیاه‌رنگ وسط چشم‌های شما بزرگ‌تر از حد معمول هستند. دلیل این بزرگی بیش‌ازحد معمول چیست؟ این دایره‌های سیاه‌رنگ مردمک‌های شما هستند که اجازه می‌دهند نور وارد چشم‌های شما شوند و درنتیجه شما بتوانید ببینید. عضله‌های موجود در بخش رنگی چشم شما که عنبیه نام دارند اندازه مردمک شمارا کنترل می‌کنند. با توجه به میزان نور اطراف شما مردمک شما کوچک‌تر یا بزرگ‌تر می‌شود. در نور کم مردمک‌های شما باز یا گشاد می‌شوند تا نور بیشتری را وارد چشم کنند. وقتی‌که نور زیاد است مردمک‌های شما کوچک‌تر یا تنگ می‌شوند تا نور کمتری را وارد چشم کنند.
گاهی از اوقات مردمک‌های شما می‌توانند بدون هیچ تغیری در نور گشاد شوند. اصطلاح پزشکی که برای این وضعیت استفاده می‌کنند میدریازیس (Mydriasis) یا مردمک‌گشادی نام دارد. داروها، جراحت‌ها و بیماری‌ها می‌توانند باعث این وضعیت چشم شوند.

تشخیص:

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر مردمک‌های شما بزرگ شدند و در نور روشن کوچک‌تر نمی‌شوند به پزشک یا چشم‌پزشک خود مراجعه کنید. اگر دچار جراحت سر شدید و اگر مردمک‌های شما بزرگ‌تر به نظر می آیند (مخصوصا وقتی‌که یکی از مردمک‌ها بزرگ‌تر از دیگری است) فورا به دنبال کمک بروید. پزشک چشم‌های شما را معاینه می‌کند. علاوه بر این، ممکن است که پزشک شما آزمایش‌هایی همچون CT اسکن و MRI را برای شما تجویز کند تا از وجود یا عدم وجود جراحت یا مشکل در مغز شما مطمئن شود.

دلایل:

1-داروها

تعداد معدودی از داروها می‌توانند عضله‌های کنترل‌کننده مردمک چشم را تحت تاثیر قرار دهند و از کوچک‌تر شدن آن‌ها به هنگام درخشش نور جلوگیری کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
  1. آتروپین (آتروپن) که در درمان مشکلات مربوط به ریتم قلب، مشکلات معده و بعضی از مسمومیت‌ها موثر است.
  2. آنتی‌هیستامین‌ها بمانند دیفن هیدرامین
  3. ضداحتقاق ها مانند سودوافدرین
  4. داروهای مشکلات دفع مدفوع و داروهای ضد حالت تهوع همچون دیمن هیدرینات
  5. داروهای بیماری پارکینسون همچون آمانتادین (سیمترل) و کاربیدوپا-لوودوپا (سینمت)
  6. داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای همچون آمیتریپتایلین (الاویل) و دسیپرامین (نورپرامین)
  7. سم بوتولینیوم (بوتاکس، میوبلوک)
  8. داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال (لومینال) و توپیرامات (توپامکس)

2-مصرف مواد مخدر

مردمک‌های گشاد شده می‌توانند نشانه‌ای از این باشند که فرد داروهای غیرقانونی همچون کوکائین، آمفتامین‌ها،LSD و داروی سکرآور (Ecstasy) را استفاده کرده است. این مواد مخدر می‌توانند عضله‌های مردمک‌ها را تحت تاثیر قرار داده و باعث گشادشدن آن‌ها شوند و سرعت واکنش مردمک‌ها به نور را کاهش دهند. بنابراین، حتی اگر فرد در یک اتاق روشن هم باشد، مردمک‌های او همچنان گشاد باقی می‌مانند. ترک این مواد نیز می‌تواند باعث گشاد ماندن مردمک‌ها شود.
 

3-آسیب یا بیماری مغزی

فشاری که در اثر جراحت سر، سکته مغزی یا تومور مغزی در درون مغز شما ایجاد می‌شود می‌تواند به عضله‌های موجود در عنبیه شما آسیب برساند و درنتیجه عمل طبیعی تنگ و گشادشدن مردمک‌ها دچار اختلال شود. در صورت آسیب یا بیماری مغزی یک یا هر دو مردمک شما ممکن است در حالت گشاد باقی بمانند و به نور واکنش نشان ندهند. اگر چنین چیزی رخ داد باید فورا به پزشک مراجعه کنید. اگر دچار جراحت سر شده باشید، پزشک شما یا پرستار در طول آزمایش نوری را به چشم‌های شما می‌تاباند تا ببیند که آیا مردمک‌های شما کوچک‌تر می‌شوند یا خیر.
 

4-آسیب چشم

یک آسیب چشمی می‌تواند به عصب‌ها یا عضله‌های درون عنبیه آسیب برساند که اندازه مردمک شما را کنترل می‌کنند. پس از جراحی چشم همچون جراحی آب‌مروارید یا جراحی کاشت قرنیه چنین وضعیتی نیز می‌تواند رخ دهد.
 

5-میدریازیس یک‌جانبه گذرای خوش خیم

این وضعیت به این معنا است که تنها یکی از مردمک‌ها گشاد شده است. آن را خوش خیم می‌نامند، چون چنین چیزی نشان‌دهنده یک بیماری خطرناک نیست، اما زنان جوانی که مبتلابه میگرن هستند ممکن است گاهی از اوقات تحت تاثیر این مشکل قرار بگیرند. مردمک گشاد شده معمولا ظرف چند ساعت به حالت نرمال خود بازمی‌گردد، اما ممکن است که بازگشت به حالت عادی چندین روز طول بکشد.

مراقبت:

اگر دارویی باعث گشادی مردمک شما شده، وقتی‌که اثر دارو محو شد مردمک شما باید به‌اندازه طبیعی خود برگردد. اگر چنین داروهایی را مصرف می‌کنید، سعی کنید که اگر می‌توانید در آینده از مصرف این داروها خودداری کنید. اگر برای درمان یک مشکل سلامتی خود نیاز به دارو دارید، از پزشک خود بخواهید که داروی متفاوتی را به شما تجویز کند که روی چشم‌های شما اثر نمی‌گذارد.
وقتی‌که مردمک‌های شما گشاد هستند در مقایسه با وقتی‌که مردمک‌های شما در اندازه عادی خود هستند بیشتر از حد نرمال به نور حساس می‌شوند. بنابراین، در صورت گشادی مردمک چشم سعی کنید که از رفتن به مکان‌های پرنور خودداری کنید. بعضی از اوقات، مردمک‌های گشاد شده می‌توانند بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهند. علاوه بر این، از پزشک خود بپرسید که آیا رانندگی با یک مردم گشاد اشکال دارد یا خیر و اگر به نظر پزشک شما رانندگی با چنین مردمکی خطرناک است سعی کنید که از رانندگی خودداری کنید تا وقتی‌که اندازه مردمک‌های شما به حالت طبیعی بازگردد.

علائم:

اندازه طبیعی مردمک بین ۳ تا ۶ میلی‌متر است و در صورتی‌که قطر آن کمتر از ۳ میلی‌متر باشد مردمک‌تنگی و بیش از ۶ میلی‌متر باشد مردمک‌گشادی روی می‌دهد. در ۲۰ درصد افراد طبیعی بین اندازهٔ دو مردمک کمی اختلاف (اختلاف بیش از ۳% میلی‌متر) وجود دارد که به آن نابرابری مردمک‌ها Anisocoria گفته می‌شود.