سکته چشمی - انسداد ورید شبکیه (eye stroke - Retinal Artery Occlusion)

«سکته چشمی» هم مانند سکته مغزی وقتی رخ می دهد که جریان خون در شبکیه مسدود شود. شبکیه لایه نازکی از بافت چشم است که به فرد کمک می کند تا اشیا را ببیند. سکته چشمی می تواند منجر به تاری دید یا حتی نابینایی شود.
عروق، خون را از قلب به شبکیه انتقال می دهند. بدون جریان خون، سلول های شبکیه اکسیژن کافی دریافت نمی کنند و سلول های شبکیه بدون اکسیژن ظرف چند دقیقه تا چند ساعت می میرند. سکته چشمی یک وضعیت اورژانس است و اگر به سرعت درمان نشود به طور دایمی به قدرت بینایی آسیب می رساند.

تشخیص:

پزشک چشم ها را بررسی می کند و از سابقه پزشکی بیمار سوالاتی می پرسد. احتمالا از او می خواهد نشانه های سنجش بینایی را بخواند. در چشم بیمار قطره می ریزد تا مردمک چشم باز شود و با «افتالموسکوپ» انسداد یا خونریزی شبکیه را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین ممکن است معاینات زیر را انجام دهد:
  • آزمایش میدان دید
  • معاینه با لامپ اسلیت
  • آنژیوگرافی فلورسین
  • اپتیکال کوهرنس توموگرافی – توموگرافی انسجام نوری

دلایل:

معمولا انسداد جریان خون بر اثر لخته خون ایجاد می شود. این لخته خون در شبکیه تشکیل یا از جای دیگری به شبکیه منتقل می شود. همچنین ممکن است یک پلاک چربی در رگ گیر بیفتد و باعث انسداد شود.
اگر فرد مبتلا به عارضه ای باشد که روی عروق خونی اثر بگذارد –بیماری هایی مانند دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا یا بیماری قلبی- خطر ابتلا به سکته چشمی بیشتر می شود.
عوامل دیگری که باعث انسداد رگ شبکیه می شوند به شرح زیرند:

مراقبت:

پس از وقوع سکته چشمی دقیقه ها هم ارزشمند هستند. اگر پزشک بتواند انسداد ورید مرکزی را درمان کند و ظرف 90 تا 100 دقیقه جریان خون را برگرداند ممکن است از آسیب دایمی چشم در امان بماند. اما بعد از 4 ساعت، انسداد به طور جدی به بینایی آسیب می زند.
پزشک یک یا چند روش درمانی زیر را به کار می گیرد:
  • ماساژ چشمی: برای از بین بردن لخته خون پزشک از شما می خواهد چشمتان را ببندید و با انگشتانش از روی پلک، چشم شما را ماساژ می دهد.
  • اکسیژن- دی اکسید کربن: تنفس می تواند ترکیب مناسبی از اکسیژن و دی اکسید کربن را برای افزایش جریان خون فراهم کند. این کار باعث گشاد شدن عروق هم می شود.
  • پاراسنتز: متخصص چشم از سوزن های کوچک برای تخلیه قطرات کوچک مایع در ناحیه جلوی چشم استفاده می کند. این کار فشار را کم می کند و جریان خون را در شبکیه بیشتر می کند.
  • دارو: برای از بین بردن لخته ها یا کاهش فشار چشم، پزشک دارو هایی تجویز می کند که از میان آن ها می توان به دارو های آب سیاه -گلوکوم- مانند استازولامید اشاره کرد.
 

پیشگیری

معمولا عارضه های دیگری مانند فشار خون بالا یا دیابت باعث بروز سکته چشمی می شوند. بنا بر این بهترین راه پیشگیری، پایین نگه داشتن کلسترول، فشار خون و قند خون است. اگر مبتلا به دیابت هستید هر سال چکاپ چشم انجام دهید.

علائم:

شاخص ترین نشانه سکته چشمی تغییر ناگهانی در وضعیت بینایی است. این اتفاق تقریبا همیشه در یک چشم می افتد و معمولا هیچ دردی ندارد.
همچنین ممکن است فرد موارد زیر را هم تجربه کند:
  • نابینایی کامل یا جزیی
  • ناتوانی در مشاهده میدان بینایی کناره های چشم
  • اختلال در بینایی یا تاری دید
  • وجود لکه های تاریک در میدان دید
شایع ترین نوع سکته چشمی «انسداد ورید مرکزی شبکیه» است. در این عارضه دید مفید فرد خیلی کم خواهد شد. بیمار می تواند به عنوان مثال حرکت دستانش را ببیند، اما چیزی بیشتر از آن را نمی تواند ببیند. به ندرت امکان دارد دید اولیه فرد بازگردد. اگر انسداد در عروق کوچک تر باشد و شدت کمتری داشته باشد در حدود 80 درصد موارد بینایی باز می گردد.