اطلاعات بيماري

علل ایجاد کننده

• تاثیر ژنتیکی: بعضی انواع اپی لپسی، در بعضی از خانواده‌ها بیشتر از حد معمول دیده می‌شود. در این موارد، احتمال دارد نفوذ ژنتیکی در این میان نقش مهمی داشته باشد. محققان بعضی انواع تشنج را به ژن‌های خاصی مرتبط کرده‌اند. تخمین زده می‌شود تا 500 ژن با این وضعیت دست به گریبان هستند. برای اغلب افراد، ژن‌ها فقط قسمتی از علت بروز اپی لپسی را تشکیل می‌دهند. ژن‌های خاص ممکن است فرد را نسبت به شرایط محیطی که آغازگر بروز سیژر است، حساس‌تر کنند.
• ضربه به سر: ضربه به سر در اثر تصادف اتومبیل یا دیگر صدمات می‌تواند علتی برای بروز اپی لپسی باشد.
• بیماری‌های مغزی: شرایطی که باعث صدمه به مغز می‌شود، مانند تومورهای مغزی یا سکته‌ها، می‌تواند باعث بروز اپی لپسی شوند. سکته مغزی علت اصلی اپی لپسی در بزرگسالان مسن‌تر از 35 سال است.
• بیماری‌های عفونی: بیماری‌های عفونی، مانند مننژیت، ایدز و انسفالیت ویروسی، باعث بروز اپی لپسی می‌شوند.
• صدمات پیش از تولد: پیش از تولد، نوزادان به صدمات مغزی که در اثر عوامل مختلفی، مانند عفونت در مادر، تغذیه نامناسب یا کمبود اکسیژن، ایجاد می‌شود، حساس هستند. این صدمه مغزی می‌تواند منجر به اپی لپسی یا فلج مغزی شود.
• اختلالات تکاملی: اپی لپسی می‌تواند گاهی اوقات با اختلالات تکاملی، مانند اوتیسم و نوروفیبروماتوز همراه باشد.

عوامل خطر

• سن: شروع اپی لپسی در اوایل دوران کودکی و پس از سن 60 سالگی، بیش از سنین دیگر دیده می‌شود، البته در هر سنی می‌تواند رخ دهد.
• سابقه خانوادگی: اگر شما سابقه خانوادگی اپی لپسی دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتر ابتلا به اختلال سیژر قرار داشته باشید.
• صدمات مغزی: صدمات مغزی مسئول بروز بعضی از موارد اپی لپسی هستند. شما می‌توانید با بستن کمربند ایمنی در حین رانندگی یا پوشیدن کلاه ایمنی در حین موتورسواری یا دوچرخه‌سواری یا دیگر وسایل نقلیه، خطر صدمات مغزی را در خود کاهش دهید.
• سکته مغزی و دیگر بیماری‌های عروقی: سکته مغزی و دیگر بیماری‌های عروق خونی می‌تواند منجر به صدمه مغزی و درنهایت اپی لپسی شود. با برداشتن قدم‌هایی می‌توان خطر این بیماری‌ها را در خود کاهش داد، مانند کاهش مصرف الکل و پرهیز از سیگار کشیدن، داشتن رژیم غذایی سالم ورزش و منظم.
• دمانس یا زوال عقل: زوال عقل می‌تواند خطر اپی لپسی را در افراد مسن افزایش دهد.
• عفونت‌های مغزی: عفونت‌های مغزی مانند مننژیت که باعث التهاب در مغز یا طناب نخاعی می‌شوند، خود خطر اپی لپسی را افزایش می‌دهند.
• سیژر در دوران کودکی: تب‌های بالا می‌توانند گاهی اوقات با سیژر همراه باشند. کودکان مبتلا به سیژر در اثر تب بالا به‌طور معمول دچار اپی لپسی نمی‌شوند، البته اگر آنها سیژر طولانی‌مدت، دیگر بیماری‌های سیستم عصبی یا سابقه خانوادگی اپی لپسی داشته باشند، این خطر بیشتر می‌شود.

عوارض

• افتادن: اگر در طول سیژر حالت سقوط پیدا کنید، ممکن است به سر شما صدمه وارد شده یا دچار شکستگی استخوان شوید.
• غرق شدگی: اگر مبتلا به اپی لپسی باشید، در مقایسه با افراد عادی، 15 تا 19 برابر بیشتر احتمال دارد که در حین شنا یا حمام کردن دچار غرق شدگی شوید، زیرا ممکن است در آب دچار سیژر شوید.
• تصادف اتومبیل: حمله ای که بتواند باعث از دست دادن هوشیاری یا کنترل فرد شود، ممکن است در زمانی که بیمار مشغول رانندگی یا کار با وسیله‌ای است، برای بیمار خطرآفرین باشد. در بعضی از کشورها، قوانین خاصی در این زمینه وضع شده و تا زمانی که فرد بیمار توانایی کنترل حمله های خود را به دست نیاورده، اجازه رانندگی نخواهد داشت. پس از آن هم باید از زمان‌های اندک شروع به رانندگی کند و به تدریج آن را اضافه کند.
• عوارض بارداری: سیژر در طول بارداری خطرات زیادی برای مادر و کودک ایجاد می‌کند و بعضی داروهای ضدصرع هم خطر نواقص مادرزادی را بیشتر می‌کنند. اگر شما مبتلا به اپی لپسی هستید و تصمیم به باردار شدن دارید، با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید و در مورد برنامه خود به وی اطلاع دهید. اغلب زنان مبتلا به اپی لپسی باردار می‌شوند و کودک سالمی هم به دنیا می‌آورند. شما باید در طول بارداری از نزدیک تحت مراقبت قرار داشته باشید و داروهایتان دائم کنترل شود. بسیار مهم است که با پزشکتان در تماس نزدیک باشید و برنامه‌ریزی درستی برای بارداری داشته باشید.
• مسائل مربوط به سلامت عاطفی: افراد مبتلا به اپی لپسی بیشتر احتمال دارد که دچار مشکلات سایکولوژیکی شوند، خصوصا افسردگی، اضطراب و در بعضی موارد، خودکشی. مشکلات ممکن است در اثر عدم تطابق با این شرایط یا حتی در اثر عوارض جانبی داروها ایجاد شود.

• اپی لپسی پایدار: این وضعیت زمانی رخ می دهد که حمله (سیژر) در بیمار بیش از 5 دقیقه به طول انجامیده یا سیژرهای پشت‌سرهم، بدون آنکه بین آنها بیمار هوشیاری خود را کامل به دست آورد، دیده شود. این بیماران در معرض خطر صدمات دائمی مغزی و مرگ قرار دارند.
• مرگ ناگهانی غیر قابل توضیح در اپی لپسی: افراد مبتلا به اپی لپسی در معرض خطر پایین مرگ ناگهانی غیر قابل توضیح هم قرار دارند. علت آن نامشخص است، اما بعضی تحقیقات نشان داده‌اند که ممکن است در اثر بیماری‌های قلبی یا ریوی این اتفاق بیفتد.

• خستگی
• گیجی
• افزایش وزن
• کاهش تراکم استخوان
• راش پوستی
• از دست دادن هماهنگی اعضا
• مشکلات گفتاری
• مشکلات حافظه و فکر کردن

• افسردگی
• رفتارها و افکار خودکشی
• راش های شدید پوستی
• التهاب اعضای خاص مثل کبد

• دارو را دقیقا طبق دستور مصرف کنید
• پیش از اینکه داروی خود را با نوع ژنریک آن عوض کنید یا داروی تجویز شده دیگر یا داروی بدون نسخه دیگر یا داروهای گیاهی مصرف کنید حتما با پزشک مشورت کنید
• هرگز و هرگز بدون اجازه پزشک داروی خود را قطع نکنید
• چنانچه احساس جدید افسردگی یا افزایش افسردگی قبلی، فکر خودکشی یا تغییرات غیرعادی در خلق و خو یا رفتار را متوجه شدید فورا به پزشک مراجعه کنید.
• اگر میگرن دارید به پزشک بگویید. پزشک احتمالا داروی آنتی لپتیکی تجویز خواهد کرد که هم از میگرن پیشگیری می کند و هم اپی لپسی را درمان می نماید.

از آنجا که اپی‌لپسی به‌وسیله فعالیت غیرطبیعی در سلول‌های مغزی ایجاد می‌شود، حمله ها (سیژرها) می‌تواند هرگونه روندی را که مختصات مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند، متاثر کند. علایم و نشانه‌های سیژر عبارتند از:

• گیجی موقتی
• نگاه خیره
• حرکات تند و سریع غیرقابل کنترل در بازوها و پاها
• از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
• علایم روانی.

این علایم بسته به نوع سیژر، متفاوت هستند. در اغلب موارد، فردی که مبتلا به اپی لپسی است، تمایل دارد در هر بار سیژر، همان نوع را نشان دهد، بنابراین علایم از اپیزودی تا اپیزود دیگر شبیه هم خواهد بود.

پزشکان اغلب سیژرها را به دو دسته کانونی یا منتشر طبقه‌بندی می‌کنند. این طبقه‌بندی براساس چگونگی شروع فعالیت غیرطبیعی مغز است.
 

سیژر کانونی ((Focal seizures

اگر تشنج در اثر فعالیت غیرطبیعیِ فقط یک ناحیه از مغز ایجاد شده باشد، تشنج‌های کانونی (فوکال) یا جزئی خوانده می‌شود. این نوع از تشنج‌ها خود دو دسته را تشکیل می‌دهند.
 

1. سیژرهای کانونی بدون از دست دادن هوشیاری (سیژر جزئی ساده): این نوع از سیژرها باعث از دست دادن هوشیاری نمی‌شوند. آنها ممکن است احساسات را تغییر داده یا بر حس‌های 5 گانه بینایی، بویایی، لامسه، چشایی یا شنوایی تاثیر بگذارند. همچنین ممکن است مسئول بروز حرکات تند و سریع غیرارادی یک قسمت از بدن، مانند اندام فوقانی یا تحتانی و ظاهر شدن علائم حسی خودبه‌خودی، مانند سوزن‌سوزن شدن، سرگیجه و نورهای چشمک‌زن باشند.
2. سیژرهای کانونی با اختلال در هوشیاری (سیژر جزئی پیچیده): این سیژرها دربرگیرنده تغییر یا از دست دادن هوشیاری یا آگاهی هستند. در طول سیژرهای جزئی پیچیده، بیمار ممکن است به یک نقطه خیره شده و به‌طور طبیعی به محیط اطراف واکنش نشان نداده یا حرکات تکرارشونده انجام دهد، مانند مالیدن دست، جویدن، بلع یا راه رفتن دایره‌وار.

علایم سیژرهای کانونی ممکن است با دیگر اختلالات نورولوژیکی اشتباه گرفته شوند، مانند میگرن، نارکولپسی یا بیماری روانی. برای افتراق این شرایط از هم، انجام معاینات و تست‌های جامع ضروری است.
 

سیژر منتشر (Generalized)

سیژرهایی که تمامی نواحی مغزی را درگیر می‌کنند، تحت عنوان سیژرهای منتشر نامیده می‌شوند. در حال حاضر، 6 نوع از این سیژرها وجود دارند و شناخته شده‌اند.
 

• سیژر ابسنس (Absence): این نوع از تشنج که پیش از این، تشنج پتیت‌ مال (petimal) نامیده می‌شد، اغلب در کودکان رخ داده و به صورت خیره شدن به یک نقطه یا حرکات ظریف بدن مانند چشمک زدن یا ملچ‌ملوچ کردن خود را نشان داد. این تشنج‌ها اغلب در دسته‌ها رخ داده و باعث از دست دادن کوتاه آگاهی می‌شوند.
• سیژر تونیک (Tonic): این نوع از سیژرها باعث سفت شدن عضلات می‌شوند. اغلب هم عضلات کمر، بازوها و ساق‌های پا درگیر شده و منجر به زمین خوردن بیمار می‌شوند.
• سیژر آتونیک (Atonic): این نوع از سیژرها که تحت عنوان سیژرهای سقوط کننده هم شناخته می‌شوند، باعث از دست دادن کنترل عضلات شده و می‌تواند فرد بیمار را ناگهان روی زمین بیندازد.
• سیژر کلونیک (Clonic): سیژرهای کلونیک با حرکات ریتمیک و تند و سریع عضلات در ارتباط هستند. این نوع سیژرها اغلب گردن، صورت و بازوها را درگیر می‌کند.
• سیژر میوکلونیک (Myoclonic): سیژرهای میوکلونیک اغلب به صورت پرش‌های کوتاه ناگهانی یا تکان‌های ناگهانی دست و پا خود را بروز می‌دهند.
• سیژر تونیک ـ کلونیک: این دسته از سیژرهای منتشر، که پیش از این با نام سیژرهای گراند مال (grand mal) شناخته می‌شدند، دراماتیک‌ترین نوع سیژرها هستند و می‌توانند باعث از دست دادن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن و تکان خوردن بدن و گاهی اوقات، از دست دادن کنترل مثانه یا گازگرفتن زبان شوند.
   

چه زمانی باید به‌وسیله پزشک معاینه شوید؟

اگر یکی از شرایط زیر برای شما رخ داد، بلافاصله در جست‌وجوی کمک‌های پزشکی برآیید:

• حمله ای (سیژر) که بیش از 5 دقیقه به طول انجامد.
• تنفس یا هوشیاری پس از توقف تشنج بازنگردد.
• بلافاصله سیژر دوم هم رخ دهد.
• تب بالایی داشته باشید.
• دچار گرمازدگی شده باشید.
• باردار باشید.
• مبتلا به دیابت باشید
• در طول حمله، به خود آسیب زده باشید.
• اگر برای نخستین بار است که دچار حمله (سیژر) شده‌اید، به دنبال درمان پزشکی باشید.