پیرچشمی (Presbyopia)

پیرچشمی به معنای کاهش تدریجی توانایی عملکرد چشم جهت تمرکز روی اشیاء نزدیک است. این اختلال به عنوان بخشی از رویدادهای طبیعی پدیده افزایش سن مطرح بوده و معمولا از سن چهل سالگی شروع می‌شود.

پیرچشمی زمانی مشخص می‌شود که فرد می‌خواهد در فاصله نزدیک به مطالعه بپردازد ولی به دلیل وجود تاری دید قادر به انجام این کار نیست. انجام معاینات اصولی چشم می‌تواند به تایید وجود پیرچشمی کمک کند.

این اختلال به راحتی به وسیله عینک‌های مطالعه معمولی با استفاده از عینک یا لنزهای تماسی قابل درمان است. به علاوه می‌توان از جراحی نیز جهت درمان استفاده کرد.

تشخیص:

این اختلال نیز از طریق انجام معاینات بالینی چشم قابل تشخیص بوده و تشخیص معمولا توسط متخصص صورت می‌گیرد. روش‌های تشخیصی متفاوت بوده و با استفاده از ابزارهای خاصی صورت می‌گیرد، به‌گونه‌ای که به کارگیری همه آنها مهم است زیرا می‌تواند در درمان تاثیرگذار باشد.

به طور کلی اگر فردی از عینک یا لنزهای تماسی استفاده نمی‌کند و هیچ مشکلی چشمی ندارد و دارای شانس کمی جهت ابتلا به بیماری‌های چشمی است باید بین سن 30 تا 59 سال حداقل دو بار، بین سن 60 تا 64 سال هر دو تا چهار سال یک تا دو بار جهت معاینات چشمی مراجعه کند.

اگر فردی از عینک یا لنز استفاده می‌کند نیز باید معاینات در فواصل کمتری صورت گیرد. اما در صورت وجود هرگونه علامت یا مشکل چشمی حتی در صورت انجام معاینه در همین اواخر باید جهت معاینه مجدد به پزشک مراجعه شود. به عنوان مثال وجود تاری دید ممکن است بیانگر علامتی باشد که نیاز فرد را به تغییر عینک یا لنز مطرح سازد.


آیا ممکن است فردی تا 70-60 سالگی به پیرچشمی مبتلا نشود؟

خیر، تمام افراد بدون استثنا در سنین بعد از 40 سالگی دچار پیرچشمی شده و برای اصلاح دید نزدیک باید از عینک استفاده کنند ولی همان‌طور که توضیح داده شد شماره عینک نزدیک‌بینی افرادی که قبل از سن پیرچشمی دچار ضعف بینایی بوده‌اند با توجه به نوع عینک متفاوت است.

سن آغاز پیرچشمی

پیرچشمی از 40 سالگی به بعد عارض می‌شود. در این سنین افراد برای انجام کار نزدیک و مطالعه به عینک نیازمندند به این ترتیب که:
  1. افراد دوربینی که قبل از سن پیرچشمی از عینک با شماره مثبت سود می‌جستند در سن پیرچشمی باید از عینک دیگری با شماره بالاتر برای اصلاح دید نزدیک استفاده کنند یعنی برای اصلاح بینایی به دو عینک دور و نزدیک نیاز خواهند داشت.
  2. افراد نزدیک‌بین که در قبل از سن پیرچشمی از عینک با شماره منفی استفاده کرده‌اند، در سن پیرچشمی با توجه به شماره عینک خود برای دید نزدیک ممکن است از استفاده از عینک بی‌نیاز شده یا به عینک با شماره کمتری برای اصلاح دید نزدیک احتیاج یابند.
  3. افرادی که قبل از سن پیری دچار ضعف بینایی نبوده‌اند، در این سن به عینک نزدیک با توجه به سن خود و به شماره‌ای که توسط چشم‌پزشک تعیین می‌شود برای اصلاح دید نزدیک نیازمندند.
 
اطلاعات آماری نشان می‌دهد که در مناطق گرمسیری شروع پیرچشمی زودتر است. از این رو گفته می‌شود پیرچشمی در ایران زودتر از برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی حادث می‌شود.

 

دلایل:

به منظور ایجاد تصویری واضح از یک شی روی شبکیه باید ساختارهای متمرکز کننده نظیر قرنیه و عدسی به طور صحیح کار خود را انجام دهند.

بر خلاف قرنیه، عدسی از قابلیت انعطافی بیشتری برخوردار است و با افزایش ضخامت خود جهت دیدن اشیاء نزدیک سبب تمرکز بیشتر پرتوهای نوری می‌شود، به گونه‌ای که تصویر شی به وضوح روی شبکیه ایجاد می‌شود. این تغییر ضخامت از طریق انقباض عضلات داخل چشمی مخصوص ایجاد می‌شود.

با افزایش سن یک‌سری تغییرات در چشم ایجاد می‌شود که به عقیده بسیاری سخت‌تر شدن عدسی منجر به بروز پیرچشمی می‌شود.

زمانی که عدسی قدرت انعطاف‌پذیری خود را کم‌کم از دست می‌دهد نمی‌تواند تغییر ضخامت داده در نتیجه قادر به متمرکز ساختن مطلوب پرتوهای نوری حاصل از اشیا نزدیک روی شبکیه نخواهد بود، در نتیجه تصاویر حاصله تار خواهند شد

مراقبت:

روش‌های درمانی در پیرچشمی شامل استفاده از عینک، لنزهای تماسی و روش‌های جراحی است. اگر فرد تا قبل از بروز پیرچشمی هیچ مشکلی نداشته است می‌توان فقط با استفاده از عینک مطالعه، درمان را انجام داد ولی این روش درمانی باید حتما زیر نظر پزشک باشد.

اما اگر فرد به علت آستیگماتیسم، دوربینی یا نزدیک‌بینی از عینک یا لنز تماسی استفاده می‌کند، عینک‌های مطالعه به تنهایی کافی نیستند و باید از عینک‌های مخصوص استفاده کرد که شامل عینک‌های دو کانونی یا تدریجی، لنزهای تماسی دو کانونی یا چند کانونی است.

روش‌های جراحی نیز وجود دارند که متعدد بوده ولی هیچکدام هنوز به عنوان یک درمان تایید شده به صورت روش استفاده نمی‌شوند.

استفاده از عینک چقدر در کاهش پیرچشمی موثر است؟

استفاده از عینک در حذف یا کاهش دایمی پیرچشمی هیچ‌گونه اثری ندارد. ولی افراد دچار ضعف بینایی که از عینک با شماره کمتر از منهای سه سود می‌جویند در سنین پیرچشمی ممکن است برای انجام کار نزدیک از عینک بی‌نیاز شوند و در هر حال استفاده از عینک پیرچشمی مانع از پیشرفت عارضه پیرچشمی نیست.
استفاده‌نکردن از عینک‌های طبی و آفتابی نیز هیچ اثری در فرآیند پیرچشمی نخواهد داشت. مجددا تاکید می‌کنیم که پیرچشمی بعد از سن 40 سالگی در همه افراد عارض خواهد شد.
 

تاثیر مصرف برخی ویتامین‌ها و میوه‌ها بر پیرچشمی

پیرچشمی در اثر افزایش سن عارض می‌شود و ویتامین‌ها و یا آب هویج هیچ اثری در جلوگیری از بروز پیرچشمی ندارند. اما مصرف میوه برای سلامت کلی بدن ضروری است.
 

درمان نشدن پیرچشمی چه خطراتی دارد؟

هیچ‌گونه خطری ندارد با استفاده از عینک و سایر روش‌های ذکر شده می‌توان عارضه پیرچشمی را اصلاح کرد.
لازم به ذکر است تمام افرادی که برای اصلاح ضعف بینایی تحت عمل جراحی لیزیک یا لازک و یا پی.آر.کی قرار می‌گیرند و دید آنها کاملا به حالت طبیعی برمی‌گردد همگی در سنین پیرچشمی مانند سایر افراد عادی در آینده یعنی در سن پیرچشمی برای انجام کار نزدیک و مطالعه باید از عینک پیرچشمی استفاده کنند.

علائم:

پیرچشمی به تدریج بوجود می آید. در ابتدا ممکن است این علائم پس از سن 40 سالگی دیده شود:
  • تمایل به نگه داشتن نوشته ها در فاصله ای دورتر برای واضح شدن حروف
  • تاری دید در فاصله طبیعی خواندن
  • خستگی چشم یا سردرد پس از خواندن یا انجام کارهای نزدیک بینی
وقتی فرد خسته است، الکل نوشیده یا در منطقه ای با نور کم قرار دارد علائم بدتر می شود.
 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر شدت اختلال به حدی باشد که فرد نتواند در فاصله نزدیک مطالعه کند یا کارهای خود را آنگونه که می‌خواهد انجام دهد یا این که کیفیت تصاویر به حدی باشد که انگیزه فرد را جهت انجام کارها کاهش دهد باید به پزشک مراجعه کند.