فلج بل (Bell's palsy)

فلج بل یا همان فلج عصب صورت، سبب ضعف یا از کارافتادگی عضلات مسئول حرکات ارادی در یک طرف صورت می‌ شود.
این بیماری ناشی از آسیب عصب صورتی است که از زیر گوش به سمت عضلات همان طرف صورت حرکت می‌ کند.
علت این اختلال مشخص نیست و اطلاعات چندانی هم درباره ظهور و پیشرفت این بیماری وجود ندارد. نظریه غالب این است که عصب صورت، احیانا در اثر عفونتی ویروسی مانند زونا، ملتهب می ‌شود، اما این عصب هیچ مکانی برای متورم شدن در داخل کانال استخوانی که از آن عبور می ‌کند، ندارد.
فلج بل در نتیجه این آسیب عصبی به دلیل محدودیت مکانی یا تحت فشار قرار گرفتن آن در کانال استخوانی ایجاد می ‌شود.

تشخیص:


فلج بل اغلب به صورت ناگهانی بروز می ‌کند. ممکن است هنگام بیدار شدن از خواب متوجه آن شوید. ممکن است یکی دو روز پیش از فلج، دردی در پشت گوش‌ های خود احساس کنید. حداکثر فلج در عرض 48 ساعت پس از بروز بیماری مشاهده خواهد شد.
روش دقیقی برای تشخیص فلج بل وجود ندارد. پزشک به صورت شما نگاه می کند و از شما می خواهد ماهیچه های صورت خود را با بستن چشم ها، بالا انداختن ابرو، نشان دادن دندان ها و اخم کردن نشان دهید.
بیماری‌ های دیگری مانند سکته مغزی هم می ‌توانند سبب فلج یک طرفه صورت شوند و به همین علت، ارزیابی دقیق برای رد کردن یا افتراق این اختلالات لازم است. علاوه بر سکته مغزی دیگر عارضه هایی که موجب فلج صورت می شوند عبارتند از عفونت، بیماری لایم و تومور ها.
 فلج بل اغلب تمامی عضلات یک نیمه صورت از جمله عضلات پیشانی را به شکلی یکسان درگیر می‌ کند.
در سکته مغزی به ‌طور معمول عضلات پیشانی در سمت درگیر کارایی خود را حفظ کرده و فلج نمی‌ شوند. پزشک ممکن است برای شما یک آزمون نوار عضله هم درخواست کند. این آزمون، فعالیت الکتریکی عضلات را در پاسخ به تحریک، اندازه ‌گیری می‌ کند تا به این طریق شدت آسیب عصبی مشخص شود.

دلایل:

گرچه دلیل اصلی فلج بل هنوز مشخص نشده است، اما این عارضه غالبا با عفونت های ویروسی در ارتباط است. ویروس هایی که با فلج بل مرتبطند عوامل بیماری های زیر می باشند: در فلج بل اعصابی که ماهیچه های صورت را کنترل می کنند و در مسیر رسیدن به صورت از مجرای باریک استخوانی عبور می کنند، معمولا در اثر یک عفونت ویروسی ملتهب و متورم می شوند. علاوه بر ماهیچه های صورت، این اعصاب اشک، بزاق، حس چشایی و استخوان کوچک در گوش میانی را نیز تحت کنترل خود دارند.

عوامل خطر

فلج بل در افراد زیر شایع تر است:
  • زنان باردار، خصوصا زنانی که در سه ماهه سوم بارداری هستند یا هفته اول پس از زایمان قرار دارند.
  • افراد مبتلا به عفونت تنفسی فوقانی مانند سرما خوردگی و آنفولانزا
  • مبتلایان به دیابت
  • علاوه بر این، معدود افرادی که به حملات مکرر فلج بل دچار می شوند، دارای سابقه خانوادگی تکرار این حملات می باشند. در این موارد، افراد استعداد ژنتیکی ابتلا به فلج بل دارند.

مراقبت:

اکثر افراد مبتلا به فلج بل بدون نیاز به درمان خاصی به طور کامل بهبود می یابند. درمان ویژه ای برای فلج بل وجود ندارد اما ممکن است پزشک دارو یا فیزیو تراپی را برای سرعت بخشی به بهبود توصیه نماید. در موارد بسیار نادر نیاز به جراحی می باشد. دو مرور نظام مند اخیر نتیجه گرفته اند که درمان فلج بل با استفاده از کورتیکواستروئیدها در 7 روز اول شروع بیماری موثر است. این درمان باعث می شود تا 17% به میزان 80 درصدی بهبود خودبخودی بیماران افزوده شود. در صورت اضافه کردن آسیکلوویر به رژیم درمانی ظرف 72 ساعت اول پس از ابتلا، میزان بهبود افزایش می یابد. به نظر می رسد پردنیزولون از طریق کاهش ادم عصب فاسیال، سودمند واقع می شود. داروهای ضد ویروس، همانندسازی ویروسی را مهار می کنند. بنابراین شواهد اخیر از تجویز پردنیزولون خوراکی و والاسیکلوویر در بیماران مبتلا به فلج متوسط تا شدید حمایت می کنند.
 
  •  اطمینان بخشی به بیماران حائز اهمیت است. این بیماران اغلب بسیار مضطرب هستند و باید به آنها قویا اطمینان داد که دچار حادثه عروقی مغزی نشده اند. باید به این بیماران یادآوری کرد که اکثر مبتلایان به این مشکل بهتر می شوند؛ هرچند ممکن است درصد کمی از آنها بهبود نیابند.

مراقبت خانگی

  • درصورتی که پلک زدن و بسته شدن چشم دچار اختلال شده باشد، باید بستن چشم با استفاده از یک محافظ یا عینک یا چسب زدن پلک به هنگام خواب مد نظر قرار گیرد. از آنجا که این بیماران دچار خشکی قرنیه می شوند، استفاده از قطره اشک مصنوعی و پماد ضروری است.
  • مصرف مسکن های بدون نیاز به نسخه برای کاهش درد
  • قرار دادن حوله خیسانده در آب گرم روی صورت، چندین بار در روز جهت کاهش درد
  • انجام فیزیوتراپی

درمان های جایگزین

  • بهره گیری از تکنیک های ریلکسیشن
  • طب سوزنی
  • تمرینات بیوفیدبک
  • درمان با ویتامین ها، ویتامین ب12 و ب6 و روی به رشد اعصاب کمک می کنند
 

فلج بل چقدر جدی است؟

فلج بل اغلب مشکلی گذرا و موقتی است. در 80 درصد موارد، بهبود در عرض دو تا سه هفته پس از بروز آغاز شده و به فاصله چند ماه تکمیل می ‌شود. موارد خفیف این بیماری زمانی مشخص می‌ شود که که فرد لبخند می ‌زند. بهبود فلج تا پایان هفته اول، حکایت از سرانجام مطلوب این بیماری دارد. بهبود فرآیند متغیری است و نوار عضله در تعیین پیش ‌آگهی کمک می ‌کند.
چنانچه آسیب وارده به عصب صورت خیلی شدید باشد، سلول ‌های عصبی ممکن است برای همیشه کارایی خود را از دست بدهند.
گاهی رشد دوباره و بی‌ هدف رشته‌ های عصبی مشکلاتی را برای فرد به وجود می ‌آورد. رشته ‌های گمراه عصبی سبب انقباض ناخواسته ی برخی از عضلات حین حرکت صورت می ‌شوند.

پیگیری

دو سوم بیماران به صورت خودبخودی بهبود پیدا می کنند و 85% از آنان درجاتی از بهبودی را ظرف 3 هفته اول ذکر می نمایند. در 15% باقیمانده درجاتی از بهبودی ظرف 3-6 ماه بعد مشاهده می شود. بیماران برای ارزیابی بهبود و نیز حمایت، نیازمند ویزیت های پیگیری هستند.
پس از شروع درمان، ارجاع به متخصص گوش، حلق و بینی در تمام بیماران توصیه می شود. بیمارانی که کارکرد عصب فاسیال در آنها به صورت کامل بر نمی گردد، ممکن است در نهایت نیازمند ارجاع به متخصص چشم برای انجام تارسورافی باشند.

علائم:

فلج کامل یک طرف صورت، ظاهری بی‌ تفاوت و بی‌ روح به شما می‌ دهد، زیرا در طرف درگیر، عضلات ناحیه پیشانی تا زیر دهان هیچ حرکتی ندارند. ممکن است گوشه دهان شما دچار افتادگی شود و شما برای نگه داشتن آب دهان در طرف درگیر با مشکل روبه‌رو شوید. زمانی که شما عضلات سمت درگیر را حرکت می ‌دهید، چهره ‌ای مضحک پیدا می ‌کنید. چشم طرف درگیر ممکن است به شکل ناقص بسته شود، یا به هیچ وجه بسته نشود و بنابراین امکان نشت اشک از آن چشم وجود دارد.
 
برخی از افراد از درد پشت گوش، ناحیه فک یا یک طرف صورت شکایت دارند.
ممکن است احساس کنید طرف درگیر دچار کشیدگی یا انقباض شده و احیانا دچار تغییراتی در ترشح بزاق و حس چشایی، افزایش حساسیت به سر و صدا یا اشکال در تکلم یا غذا خوردن شوید.
فلج بل می تواند در هر سنی روی دهد، اما در سنین 30 تا 60 سالگی شایع‌ تر است. گاهی اوقات با عفونتی در گوش میانی در ارتباط است.

عوارض

یک فلج بل خفیف پس از یک ماه از بین می رود،  اما در موارد شدیدتر بهبود متفاوت است. عوارض محتمل عبارتند از:
  • آسیب جبران ناپذیر به اعصاب صورت
  • رشد اشتباه رشته های عصبی که باعث می شود برخی عضلات صورت به طور غیرارادی منقبض شوند، در حالی که شما می خواهید عضلات دیگری از صورت را حرکت دهید، به عنوان مثال وقتی می خندید، چشم سمت فلج شده، بسته می ماند.
  • نابینایی جزئی و یا کامل چشمی که بسته نمی شود، زیرا در اثر خشکی بیش از حد چشم و زخم قرنیه، یک لایه شفاف روی چشم را می پوشاند.