اختلال مفصل فکی - گیجگاهی (TMJ disorder)

مفصل فک (TMJ)، اتصال‌دهنده فک پایین به استخوان سر و مفصلی است که باعث می‌شود استخوان فک پایین متحرک باشد. اختلال مفصل TMJ می تواند باعث باعث بروز درد در مفصل فک و عضلاتی شود که حرکات فک را کنترل می کنند.

تشخیص:

دندانپزشک می‌تواند با اطلاعات پزشکی که به او می‌‌دهید و معاینه دهان، سر، صورت، گردن و فک (باز و بسته کردن دهان و مشاهده حرکات فک، مشاهده دامنه حرکتی فک، وارد آوردن فشار بر نواحی اطراف فک و تعیین نقاط درد یا ناراحتی) یا گاهی اوقات با استفاده از تجویز رادیوگرافی‌های خاص به شما کمک کند. درصورت نیاز سی تی اسکن که تصاویر جزئی از استخوان های درگیر در مفصل می دهد و ام-آر-آی که مشکلات دیسک را نشان می دهد، تجویز می شود. علت‌های دیگر ایجادکننده درد مثل عفونت‌های سینوس، عفونت‌های گوش، انواع سردردها و مشکلات دندانی و لثه‌ای نیز باید بررسی شود. لازم به ذکر است که برای این مشکل طیفی از درمان وجود دارد. پیشنهاد می‌شود از آسان‌ترین، کم‌هزینه‌‌ترین و کم‌خطرترین درمان شروع کنید.
 

دلایل:

مفصل گیجگاهی ترکیبی از حرکات لولایی و کشویی دارد و باعث می شود تا این مفصل در بدن بسیار پیچیده عمل کند. قسمت هایی از استخوان های درگیر در قسمت مفصل با غضروف پوشیده شده اند و بوسیله یک دیسک کوچک جذب کننده ضربات و شوک ها از هم جدا شده اند که طبیعتا باعث حرکت نرم مفصل می گردد.
اختلال مفصل فکی-گیجگاهی یا TMJ وقتی اتفاق می افتد که:
  • دیسک دچار فرسایش شود یا از محور مناسب خود خارج گردد
  • غضروف مفصلی در نتیجه التهاب مفاصل یا آرتریت از بین رفته باشد
  • مفصل در اثر ضربه یا حوادثی آسیب دیده باشد
با اینحال در اکثر موارد علت اختلال TMJ مشخص نیست.
تشخیص علت دقیق اختلال TMJ در یک فرد، اغلب کار سختی است. درد ممکن است ناشی از مشکلات متعددی مثل التهاب مفصل فک یا آسیب آن باشد. برخی از افرادی که به درد فک دچارند، عادت دارند دندان های خود را به هم بسایند، اما بسیاری هم هستند که به اصطلاح دندان قروچه دارند و به اختلال TMJ مبتلا نیستند.
در بسیاری از موارد درد و ناراحتی همراه با اختلال TMJ می تواند با مراقبت از خود یا درمان های غیر جراحی، کاهش یابد. در موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی ضرورت پیدا کند.
 

فاکتورهای خطر

اختلال TMJ اکثرا بین زنان سنین 20 تا 40 سال شایع است، اما ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند. جفت نشدن دندان‌ها روی هم، ساییدن دندان‌ها که به مفصل فشار زیاد وارد می‌کند، استرس، آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت مفصلی و دیگر بیماری‌های اتوایمیون، جویدن زیاد آدامس و لیگامان‌های کشیده شده مفصل سبب می‌شود فک در موقعیت بدی قرار گیرد.

مراقبت:

درمان‌های خانگی

1ـ خوردن غذاهای نرم
2-از حرکات فکی وسیع جلوگیری کنید مثلا: الف) آدامس جویدن ممنوع ب) آواز خواندن با صدای بلند ممنوع ج) هنگام خمیازه کشیدن زیر فک خود را بگیرید تا زیاد باز نشود. د) سیب، هویج و خوراکی‌های سفت را گاز نزنید، آنها را به تکه‌های کوچک‌تر تقسیم کنید.
3ـ تمرین‌هایی که مفصل و عضلات فکی را در حالت ریلکس قرار می‌دهد. (دندانپزشک متخصص می‌تواند آنها را به شما یاد دهد.)
4ـ نیم ساعت ورزش ایروبیک، سه تا چهار بار در هفته می‌تواند استرس را کاهش دهد و اندروفین در بدن ترشح کند که باعث کاهش درد می‌شود.
-5تکنیک‌های کاهش استرس را فرا بگیرید. حواستان باشد در شرایط استرس، دندان‌ها را به هم نفشارید.
-6به پشت یا به یک سمت بخوابید. اگر روی شکم بخوابید و یک سمت صورتتان را روی بالش بگذارید، مشکلات فکی شما تشدید می‌شود.
7ـ مستقیم راه بروید، عضلات پشت گردن باید ساپورت خوبی داشته باشد.
-8اگر طولانی مدت از تلفن استفاده می‌کنید، گذاشتن تلفن بین شانه و عضلات گونه، فشار زیادی بر گردن و مفصل فکی وارد می‌کند. بنابراین از هندزفری استفاده کنید.
-9اگر احساس درد تیز دارید، تکه‌های یخ را در حوله نازک قرار دهید و حدود ده دقیقه (بیش از 20 دقیقه نشود) در ناحیه مفصل فکی قرار دهید. اگر نیاز است هر دو ساعت تکرار کنید.
10ـ اگر درد گنگ و مبهمی احساس می‌کنید، استفاده از گرما بهتر است. با این کار خونرسانی در عضلات مفصل زیاد می‌شود. حوله‌ای را در آب گرم بخیسانید و روی عضلات ناحیه مفصل به مدت 20 دقیقه قرار دهید.

بیشتر بخوانید: ورزش های درمانی برای درد فک-راهنمای تصویری
 

اگر از این درمان‌ها نتیجه مطلوب نگرفتید:

  • دارو درمانی: گاهی ممکن است بنا به صلاحدید دندانپزشک متخصص از داروهای کوتاه‌مدت یا ضدالتهاب‌ها، مسکن ها، شل‌کننده‌های عضلانی یا ضد افسردگی استفاده کنید.
  • تثبیت‌سازی با اسپلینت: ممکن است نیاز باشد از گارد دهانی استفاده کنید. (به‌صورت کوتاه‌مدت و تحت نظر پزشک)
  • درمان‌های فیزیکال‌تراپی: استفاده از لیزر سرد (اولتراسوند)، گرما و سرما درمانی و...
  • تزریق بوتاکس: بی‌دردی سه تا هشت ماه برای بیمار فراهم می‌کند که نتایج آن هنوز در دست تحقیق و بررسی است.
  • درمان‌های گسترده‌تر شامل درمان‌های جراحی مفصل یا استفاده از پروتز مفصلی که اگر تغییرات مفصلی غیرقابل بازگشت و علائم پایداری در مفصل مشاهده شود، ممکن است مورد نیاز باشد.

علائم:

علائم و نشانه های این اختلال به قرار زیرند:
  • درد یا حساسیت به لمس در ناحیه فک
  • درد یک یا هر دو مفصل گیجگاهی
  • درد اطراف گوش
  • جویدن مشکل یا درد در هنگام جویدن
  • درد در ناحیه صورت
  • قفل شدن مفصل، مشکل بودن باز و بسته شدن دهان
محصولاتی که برای کسب درآمد به منظور مداوای این اختلال تبلیغ می شوند به هیچ عنوان تایید نمی شود.