بورسیت (Bursitis)

بورسیت به عارضه التهاب بورس ها گفته می شود. عمده بورس ها در مجاورت تاندون ها و نزدیک به مفاصل بزرگ بدن قرار دارند مثل شانه، آرنج، مفصل ران و زانو و شایع ترین محل هایی که دچار بورسیت می شوند کتف، آرنج و استخوان لگن است. اما این عارضه می تواند زانو، پاشنه و قاعده شست پا را نیز درگیر کند. بورسیت اغلب نزدیک مفاصلی که حرکات تکراری انجام می دهند بروز می کند.
بورس یک کیسه ظریف بافتی است که موجب تسهیل حرکت تاندون ها میشود. در اطراف مفاصل ساختمان های زیادی در حال حرکت هستند و این حرکات باید به نوعی تسهیل شوند. به همین منظور بدن از مکانیسم های مختلفی استفاده میکند که یکی از آنها بورس است.
برای معالجه این عارضه باید مفصل آسیب دیده را استراحت داد و از آن در برابر ضربه های احتمالی محافظت کرد. در بیشتر موارد با درمان مناسب، درد ناشی از بورسیت پس از چند هفته از بین می رود، اما عود آن نیز بسیار شایع است.
 

تشخیص:

پزشکان با توجه به سابقه پزشکی و انجام آزمایشات فیزیکی بورسیت را تشخیص می دهند. اگر نیاز به انجام آزمایشات بیشتر باشد باید تست های زیر را انجام دهید:
  • عکسبرداری: عکسبرداری اشعه ایکس برای تشخیص بورسیت مناسب نیست، اما می تواند در رد بقیه احتمالات کمک کند. اگر آزمایش های فیزیکی به تنهایی در تشخیص بورسیت کمک نکرد ممکن است از ام آر آی و سونوگرافی استفاده شود.
  • تست های آزمایشگاهی: ممکن است پزشک برای دقیق شدن روی عامل درد و التهاب، آزمایش خون انجام دهد یا مایع داخل بورس ملتهب را مورد بررسی قرار دهد.

دلایل:

شایع ترین عامل بورسیت انجام حرکات یا قرارگیری در وضعیت های تکراری است که موجب تحریک بورس اطراف مفصل می شود. بورس یک کیسه ظریف بافتی است که موجب تسهیل حرکت تاندون ها میشود. در اطراف مفاصل ساختمان های زیادی در حال حرکت هستند و این حرکات باید به نوعی تسهیل شوند. به همین منظور بدن از مکانیسم های مختلفی استفاده میکند که یکی از آنها بورس است. در داخل بورس مایعی به نام مایع سینوویال وجود دارد. این مایع از سلول هایی تشکیل شده که سطح داخلی بورس را مفروش کرده اند. این ها را سلول های سینوویال میگویند. پس سطح داخلی بورس ها از لایه سینوویال Synovial layer پوشیده شده است. بورس ها همانند یک بالش عمل کرده و اصطکاک بین سطوح بافت های بدن را کم می کنند.
نمونه های این عوامل عبارتند از:
  • پرتاب مکرر توپ بیسبال یا بالا بردن مکرر چیزی
  • تکیه دادن به آرنج برای مدت طولانی
  • زانو زدن های زیاد برای انجام کارهایی مثل پهن کردن فرش یا تمیز کردن کف
  • نشستن طولانی مدت، خصوصا روی سطح سخت
  • عوامل دیگر می تواند جراحت، ضربه ، آرتریت های التهابی مثل آرتریت روماتوئید، نقرس و عفونت باشد.
 

عوامل خطر

هر کسی می تواند به بورسیت مبتلا شود، اما برخی عوامل خطر ابتلا به آن را افزایش می دهند:
  • سن: با افزایش سن احتمال بورسیت نیز بیشتر می شود.
  • شغل و سرگرمی: اگر سرگرمی یا کار شما نیاز به انجام حرکات یا وارد کردن فشارهای تکراری روی یکی از بورس ها باشد، احتمال ابتلا به بورسیت بیشتر می شود. کارهایی مانند پهن کردن فرش، کاشی کاری، باغبانی، نقاشی یا نواختن موسیقی.
  • بیماری های زمینه ای دیگر: برخی از عوارض و بیماری های سیستمیک مثل آرتریت روماتوئید، نقرس و دیابت احتمال ابتلا به بورسیت را افزایش می دهند.
 

انواع بورسیت

  • بورسیت تاندون آشیل قدامی: وجود فشار اضافی روی بخش قدامی تاندون آشیل، مثل بروز جراحات، بیماری ها، یا پوشیدن کفش هایی که پشت سفتی دارند می تواند موجب این عارضه شود. این نوع از بورسیت به صورت التهاب بورسی که جلو محل اتصال تاندون تا پاشنه قرار دارد، بروز می کند.
  • بورسیت تاندون آشیل خلفی: این نوع بورسیت که با نام تغییر شکل هگلاند نیز خوانده می شود، در پشت تاندون آشیل یعنی بین پوست پاشنه و تاندون آشیل بروز می کند. اگر در حین راه رفتن بافت نرم پاشنه توسط کفشی که پشت سفتی دارد، تحت فشار قرار بگیرد، بورسیت تشدید می شود. این نوع از بورسیت بیشتر در خانم های جوان دیده می شود.
  • بورسیت استخوان لگن: که به عنوان بورسیت تروکانتریک نیز نامیده می شود. بورسیت استخوان لگن اغلب در اثر جراحت، کارکرد بیش از حد، ناهنجاری های ستون فقرات، آرتریت ها یا جراحی بروز می کند. این نوع بورسیت در بانوان، و افراد سالمند یا میانسال شیوع بیشتری دارد.
  • بورسیت کشکک زانو: که با عنوان بورسیت پره پاتلار نیز نامیده می شود، این نوع از بورسیت در افرادی که زیاد روی زانو ها می نشینند، مثل لوله کش ها و یا افرادی که فرش پهن می کنند، شایع تر است.
  • بورسیت زانو: این بورسیت، بورسیت پنجه غازی یا بورسیت پس آنسرین نیز نام دارد. بورس پس آنسرین بین استخوان ساق پا و سه تاندون ماهیچه همسترینگ در قسمت داخلی زانو، بروز می کند. ممکن است این نوع بورسیت در اثر کمبود نرمش های کششی قبل از ورزش، سفتی ماهیچه های همسترینگ، اضافه وزن، آرتریت یا چرخش زانو یا ساق پا به خارج ایجاد شود.
  • بورسیت آرنج: بورسیت آرنج به دلیل التهابات بورس اولکرانون که بین پوست و استخوان های آرنج قرار دارد رخ می دهد. بورسیت آرنج می تواند در اثر صدمه به آرنج یا فشار مداوم روی آرنج پدید آید. به عنوان مثال تکیه کردن به آرنج روی سطح سفت.

مراقبت:

توصیه های درمانی بورسیت معمولا شامل درمان های محافظتی مثل استراحت، قرار دادن کیسه یخ یا مصرف مسکن است. اما اگر این درمان ها موثر واقع نشد، از مراحل درمانی زیر بهره گرفته می شود:
  • دارو: اگر التهاب بورس ناشی از عفونت باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند.
  • درمان های غیر جراحی: ممکن است پزشک توصیه به فیزیوتراپی یا انجام ورزش های تقویت کننده ماهیچه ها در ناحیه آسیب دیده کند تا درد ناحیه آسیب دیده کاهش یابد و از عود عارضه پیشگیری شود.
  • تزریق: برای کاهش التهاب شانه یا استخوان لگن ممکن است به داخل بورس کورتیکواستروئید تزریق شود. این درمان به سرعت درد را تسکین می دهد و در بیشتر موارد تمام چیزی است که نیاز دارید.
  • وسایل کمکی: استفاده موقت از عصا یا دیگر وسایلی که فشار را در ناحیه درگیر، کاهش می دهند مفید است.
  • جراحی: گاهی اوقات مایع داخل بورس ملتهب باید تخلیه شود، اما در موارد نادری نیاز به تخلیه بورس پیدا می شود.
 

سبک زندگی و مراقبت خانگی

می توان با روش های زیر درد بورسیت را کاهش داد:
  • استراحت و بی حرکت نگه داشتن ناحیه درگیر عارضه
  • قرار دادن کیسه یخ به منظور کاهش تورم
  • مصرف داروی بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا سدیم ناپروکسن به منظور کاهش درد و التهاب.
  • قرار دادن بالش بین پاها به هنگام خوابیدن به پهلو
  • اجتناب از وارد کردن فشار روی آرنج از طریق تکیه دادن یا قرار دادن وزن روی آرنج ها به هنگام برخاستن از حالت درازکش
 

پیشگیری

تمام انواع بورسیت ها قابل پیشگیری نیستند، اما می توان با تغییر راه و روش انجام کار ها احتمال یا شدت آن ها را کاهش داد.
  • استفاده از زیر انداز نرم زیر زانو ها در هنگام زانو زدن
  • بلند کردن اصولی اجسام
  • استفاده از چرخ یا نقاله برای حمل اجسام سنگین
  • استراحت های منظم در بین کار
  • راه رفتن بعد از مدتی نشستن
  • حفظ وزن در محدوده سالم
  • ورزش
  • نرمش و کشش پیش از از انجام فعالیت های سنگین

علائم:

مفاصل درگیر بورسیت دچار عوارض زیر می شوند:
  • احساس سفتی یا دردناکی
  • درد زیاد در صورت وارد شدن فشار یا حرکت کردن
  • تورم و قرمزی


چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:
  • درد زیاد باعث ناتوانی از حرکت مفصل شود
  • دردی که بیش از یک تا دو هفته ادامه پیدا کند
  • تورم بیش از اندازه، قرمزی، کبودی یا راش در ناحیه درگیر عارضه
  • درد تیر کشنده، خصوصا در زمان انجام فعالیت های روزانه یا ورزش
  • تب