تب روماتیسمی (rheumatic fever)


در تعریف، تب روماتیسمی نوعی بیماری است که آغاز گر آن ابتلا به عفونت استرپتوکوکی میباشد. این بیماری میتواند تاثیرتخریبی دائمی روی قلب ایجاد نماید و خود را با آرتریت گذرا، کاردیت یا بانوعی اختلالات حرکتی که بنام کره نامیده میشود نشان میدهد.

شیوع این بیماری چقدر است؟

درگذشته، قبل از شناخته شدن آنتی بیوتیک ها، بروز اپیدمی های  تب روماتیسمی و شیوع منطقه ای آن در جوامع، زمینه ذهنی آغازشدن بیماری را بعد از ابتلا به عفونت مشخص نموده بود. استفاده از پنی سیلین برای درمان گلودردها ونیز جلوگیری از از عودهای تازه در بیمارانی که سابقه عودهای مکرر بیماری را داشتند کاهش چشمگیری در این بیماری در تمام دنیا بوجود آورد. این بیماری معمولا بین سنین 5 –15 سالگی اتفاق می افتد و اکثرا در حدود 8 سالگی دیده میشود. در ممالک در حال توسعه، هنوزهم عاملی برای ایجاد معلولیتعای قلبی در جوانان بشمار میرود و بنظر میرسد تکرار موارد عود باعث افزایش آسیبهای قلبی گردد.
در هشتاد سال گذشته مواردی از  تب روماتیسمی در مناطقی که بنظر می رسید ازنقطه نظرهای دیگر در معرض خطر کمتری برای این بیماری باشند دیده شده است .بخاطر داشتن علایم مفصلی، این بیماری در بین بیماریهای روماتیسمی  کودکان و نوجوانان قرار میگیرد

تشخیص:

بررسی دقیق و کلی علائم کلینیکی و انجام آزمونها اهمیت ویژه ای دارند . از آنجا که هیچ تست اختصاصی یا علامت ویژه ای برای بیماری وجود ندارد، رهنمودهای کلینیکی پزشکی بنام جونز کلید اساسی برای تشخیص است.
روماتولوژیست های کودکان در تمام د نیا با این بیماری و اشکال گوناگون آن آشنائی دارند. کودکی که مشکوک به داشتن  تب روماتیسمی است بایستی تحت نظر پزشک برای پرکردن معیارها دقیقا پیگیری شود.
مشاوره با کاردیولوژیست در مواقع درگیر بودن قلب ضرورت دارد

دلایل:

تب‌ روماتیسمی‌ از یک‌ عفونت‌ استرپتوکوکی‌ قبلی‌ (معمولاً عفونت‌ گلو) که‌ 6-1 هفته‌ قبل‌ از بروز علایم‌ تب‌ روماتیسمی‌ رخ‌ می‌دهد ناشی‌ می‌گردد. این‌ اختلال‌، یک‌ اختلال‌ خودایمنی‌ است‌ که‌ در آن‌ پادتن‌های‌ تولیدشده‌ بر ضد باکتری‌ استرپتوکوک‌ بر ضد مفاصل‌ و قلب‌ نیز واکنش‌ نشان‌ می‌دهند.

عوامل تشدید کننده بیماری

  • تغذیه‌ نامطلوب‌
  • سابقه‌ خانوادگی‌ تب‌ روماتیسمی‌
  • زندگی‌ در شرایط‌ پرجمعیت‌ یا غیربهداشتی‌
  • داشتن‌ استعداد ابتلای‌ عفونت‌های‌ تنفسی‌ فوقانی‌
  • عفونت‌های‌ استرپتوکوکی‌ درمان‌نشده‌ یا ناقص‌ درمان‌شده‌

مراقبت:

در موارد خفیف‌، مراقبت‌ در منزل‌ کافی‌ است‌ ولی‌ در موارد شدید ممکن‌ است‌ بستری‌ در بیمارستان‌ لازم‌ باشد.
درجه‌ حرارت‌ بیمار و تعداد نبض‌ او را روزانه‌ اندازه‌گیری‌ کرده‌ و برای‌ ارایه‌ به‌ پزشک‌ ثبت‌ نمایید.
اگر بیمار گلودرد یا سرفه‌ دارد از یک‌ دستگاه‌ مرطوب‌کننده‌ با بخار سرد استفاده‌ کنید. دستگاه‌ مرطوب‌کننده‌ را هر روز تمیز کنید.
بهداشت‌ دهانی‌ مطلوب‌ مهم‌ است‌.

داروها

  • استروییدها (داروهای‌ ضدالتهابی‌) یا آسپیرین‌ برای‌ کاهش‌ التهاب‌
  • داروهای‌ ادرارآور برای‌ کاهش‌ احتباس‌ مایعات‌
  • آنتی‌بیوتیک‌ها برای‌ مقابله‌ با باقیمانده‌ باکتری‌های‌ استرپتوکوکی‌. پس‌ از رسیدن‌ تب‌ روماتیسمی‌ به‌ مرحله‌ غیرفعال‌، مقدار اندک‌ آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن‌ است‌ به‌مدت‌ نامحدود برای‌ جلوگیری‌ از عود بیماری‌ ادامه‌ یابد.

فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری

تا هنگامی‌ که‌ بررسی‌ها نشان‌ دهد بیماری‌ فروکش‌ کرده‌ است‌ بیمار باید در بستر استراحت‌ نماید. مدت‌ استراحت‌ لازم‌ به‌ این‌ منظور معمولاً 5-2 هفته‌ است‌ ولی‌ در برخی‌ موارد به‌ ماه‌ها استراحت‌ نیاز است‌. مهیا کردن‌ یک‌ لگن‌ یا توالت‌ کنار بستر باعث‌ می‌شود که‌ بیمار مجبور نباشد برای‌ رفتن‌ به‌ توالت‌ از بستر برخیزد.

رژیم‌ غذایی‌

رژیم‌ مایعات‌ با غذاهای‌ نرم‌ در مراحل‌ اولیه‌ بیماری‌ که‌ به‌تدریج‌ به‌ یک‌ رژیم‌ عادی‌ غنی‌ از پروتئین‌، کالری‌ و ویتامین‌ها تغییر داده‌ می‌شود.
رژیم‌ غذایی‌ کم‌نمک‌ در صورتی‌ که‌ بیمار دچار کاردیت‌ (التهاب‌ قلب‌(باشد، توصیه‌ می‌شود.

پیشگیری

در مورد هر نوع‌ عفونت‌ گلو به‌خصوص‌ در کودکان‌ کشت‌ گلو از نظر استرپتوکوک‌ باید انجام‌ شود.
درمان‌ آنتی‌بیوتیکی‌ فوری‌ هر عفونت‌ استرپتوکوکی‌، از جمله‌ عفونت‌های‌ پوستی‌. عفونت‌های‌ استرپتوکوکی‌ باید با آنتی‌بیوتیک‌ (معمولاً پنی‌سیلین‌) خوراکی‌ به‌مدت‌ ده‌ روز یا تزریق‌ نوع‌ طولانی‌اثر آن‌ درمان‌ شوند.


 

علائم:

التهاب‌ مفصلی‌ با مشخصات‌ درد، قرمزی‌،تورم‌ و گرمی‌، که‌ می‌تواند از مفصلی‌ به‌ مفصل‌ دیگر نقل‌ مکان‌ کند. شایعترین‌ مفاصل‌ درگیر عبارتند از مچ‌ دست‌، آرنج‌، زانو و مچ‌ پا. التهاب‌ مفصلی‌ معمولاً در عرض‌ 14-10 روز فروکش‌ می‌کند ولی‌ بدون‌ درمان‌، سایر مفاصل‌ نیز ممکن‌ است‌ درگیر شوند.
– تب
– خستگی
– رنگ‌پریدگی‌
– -بی‌اشتهایی
– احساس‌ ناخوشی‌ عمومی‌
– درد شکم‌
– درد سینه‌
– بثورات‌ پوستی‌ اندک‌ بر روی‌ شکم‌، سینه‌ و پشت‌
– برآمدگی‌های‌ زیرپوستی‌ کوچک‌ بدون‌ درد در نواحی‌ استخوانی‌ نظیر آرنج‌ و زانو
– حرکات‌ غیرارادی‌ اندام‌های‌ تحتانی‌ و فوقانی‌ (کره‌)

در صورت‌ درگیری‌ قلب‌:
تنگی نفس‌
– احتباس‌ مایع‌ که‌ باعث‌ ورم‌ پا و پشت‌ می‌گردد.
تندی‌ ضربان‌ قلب‌، به‌خصوص‌ هنگام‌ خوابیدن‌

عواقب‌ موردانتظار

عفونت‌های‌ استرپتوکوک‌ معمولاً با درمان‌ قابل‌ علاج‌ هستند. تب‌ روماتیسمی‌ قابل‌ درمان‌ است‌ ولی‌ قابل‌ علاج‌ (درمان‌ قطعی‌) نیست‌. این‌ عارضه‌ در عرض‌ 12-2 هفته‌ فروکش‌ می‌نماید. در بعضی‌ موارد، تب‌ روماتیسمی‌ ممکن‌ است‌ به‌ دریچه‌های‌ قلبی‌ آسیب‌ بزند. دریچه‌ آسیب‌دیده‌ را می‌توان‌ با جراحی‌ تعویض‌ کرد. در موارد نادر تب‌ روماتیسمی‌ حتی‌ با درمان‌ می‌تواند کشنده‌ باشد.

عوارض‌ احتمالی

آسیب‌ دایمی‌ دریچه‌های‌ قلب‌ که‌ منجر به‌ نارسایی‌ احتقانی‌ قلب‌ می‌گردد.
حملات‌ بعدی‌ تب‌ روماتیسمی‌ حاد در پی‌ عفونت‌ مجدد با استرپتوکوک‌