سندرم پیریفورمیس (Piriformis Syndrome)

سندرم پیریفورمیس یک اختلال عصبی-اسکلتی ناشایع است و وقتی اتفاق می افتد که عضله پیریفورمیس در اثر اسپاسم یا سفت شدن، عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می دهد. عضله پیریفورمیس یک ماهیچه صاف و نواری شکل است که در دو طرف باسن و نزدیک به قسمت بالایی مفصل لگن قرار گرفته است. نقش این عضله در حرکات پایین بدن مهم است. وظیفه عضله پیریفورمیس چرخش خارجی ران و دور کردن آن از محور مرکزی بدن است. این کار باعث می شود ما بتوانیم راه برویم، وزن خود را از یک پا به پای دیگر منتقل کنیم و تعادلمان را حفظ کنیم. همچنین این عضله در ورزش هایی که مستلزم بلند کردن و چرخاندن ران است استفاده می شود؛ بطور خلاصه اینکه این عضله تقریبا در هر حرکت لگن و پا نقش دارد.
عصب سیاتیک، عصبی ضخیم و دراز است که از زیر عضله پیریفورمیس عبور کرده، از پشت پا گذشته و بالاخره به اعصاب کوچکتر تقسیم شده و به انگشتان پا ختم می شود.

تشخیص:

تست قطعی و معینی برای تشخیص وجود ندارد. در بسیاری از موارد، سابقه تروما در ناحیه، فعالیت شدید و تکراری مثل دویدن مسافت زیاد یا نشستن طولانی مدت در فرد وجود دارد. تشخیص سندرم پیریفورمیس بر اساس گزارش بیمار از علائمش و معاینه فیزیکی به کمک انجام حرکاتی توسط پزشک برای تشخیص محل درد و ارتباط آن با سندرم پیریفورمیس صورت می گیرد. مثلا فشار موضعی به پشت باسن این بیماران دردناک است. در این بیماران وقتی بیمار در حالت درازکش به پشت قرار گرفته و کل اندام تحتانی بدون خم کردن زانو بالا برده میشود دردی در پشت باسن احساس میشود. وقتی از بیمار خواسته میشود ران را از محور مرکزی بدن دور کند و به خارج بچرخاند درد بیشتر میشود. وقتی بیمار به پشت خوابیده است و ران او را به داخل میچرخانیم شدت درد بیشتر میشود. تست دیگر اینست که بیمار در کنار تخت نشسته و پاها را از کنار تخت آویزان میکند. در این حال بالا بردن زانو موجب احساس در در باسن میشود.
بدلیل شباهت علائم این بیماری با سایر بیماری ها تست های تصویربرداری مثل ام آر آی گاهی انجام می شود تا از بیماری هایی مثل فتق دیسک افتراق داده شود.

دلایل:

سندرم پیریفورمیس یک اختلال عصبی-اسکلتی ناشایع است و وقتی اتفاق می افتد که عضله پیریفورمیس در اثر اسپاسم یا سفت شدن، عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می دهد.

مراقبت:

اگر درد بدلیل نشستن یا فعالیت خاصی ایجاد می شود، از آن و از هر فعالیت تشدید کننده درد پرهیز کنید. استراحت کردن، کمپرس یخ و گرما به تسکین علائم کمک می کند. فیزیوتراپ و درمانگر فیزیکی نیز به شما حرکات درمانی و کششی می آموزد که به کاهش فشردگی عصب سیاتیک کمک می کند. ماساژ و نرمش نیز در تسکین علائم مفید شناخته شده است.
برخی پزشکان داروهای ضدالتهابی، شل کننده عضلات، تزریق کورتیکواستروئید یا بی حس کننده را تجویز می کنند.
بندرت و در صورت عدم بهبودی بیمار بعد از انجام درمان های بالا ممکن است عمل جراحی بصورت بریدن محل اتصال عضله پیریفورمیس به استخوان بتواند درد بیمار را از بین ببرد.
 

ورزش

به پشت بر روی زمین بخوابید. زانوی راست خود را خم کرده بطوریکه کف پای راست شما بر روی زمین قرار گیرد. ساق و مچ پای چپ خود را بر روی ران راست قرار دهید. با هر دو دست ران راست را گرفته و به طرف شانه راست بکشید. در این حال باید در پشت باسن چپ خود احساس کشش خفیفی داشته باشید. این نرمش را میتوانید با کشیدن زانوی چپ به طرف سینه خود هم انجام دهید. این حالت را 30-15 ثانیه حفظ کنید. پا ها را به وضعیت اولیه برگردانده و همین کارها را برای پای مقابل انجام دهید.

این حرکت را در اولین روز تمرین دو بار در روز و هر بار یک مرتبه انجام دهید. روز دوم هم دو بار در روز و هر بار دو مرتبه. روز سوم هم دو بار در روز و هر بار سه مرتبه. روز سی ام هم دو بار در روز و هر بار سی مرتبه انجام دهید. پس یک ماه طول میکشد تا بتوانید روزی دو مرتبه و هر بار سی مرتبه نرمش را انجام دهید. اگر در طول این سی روز احساس میکنید نرمش کمی شما را اذیت میکنید لزومی ندارد حتما روزی یکی به نرمش اضافه کنید. میتواند هر دو و یا هر سه روز یکی به تعداد نرمش ها اضافه کنید ولی به یاد داشته باشید هرگز روزی بیش از یکی به تعداد نرمش اضافه نکنید.
 
ماه دوم تعداد را افزایش ندهید بصورتیکه هر روز دو بار و هر بار سی مرتبه نرمش را انجام دهید.
تاثیر نرمش بتدریج در ماه دوم ظاهر میشود. عجله نکنید و قدری صبر داشته باشید. بتدریج علائم بهبودی ظاهر خواهد شد.

پیشگیری

از آنجا که سندرم پیریفورمیس معمولا به علت ورزش یا حرکاتی ایجاد می شود که بطور تکراری بر روی عضله پیریفورمیس فشار وارد می نمایند، مثل دویدن، بنابراین پیشگیری در این بیماری به معنای دوری از حالت بد بدن است. از دویدن یا ورزش کردن روی پاشنه ها یا سطوح ناهموار پرهیز کنید. قبل از ورزش بدن خود را گرم کنید و به تدریج بر شدت ورزش بفزایید. هنگام دویدن، پیاده روی یا ورزش حالت صحیح بدن را حفظ کنید. در صورت بروز درد، ورزش را متوقف کرده و تا آرام گرفتن درد استراحت کنید.

علائم:

سندرم پیریفورمیس معمولا با درد، سوزن سوزن شدن یا بی حسی باسن شروع می شود. درد می تواند شدید باشد و در امتداد عصب سیاتیک یعنی پایین ران و کمر منتشر شود. درد در نتیجه فشار وارد به عصب سیاتیک در نتیجه فشرده شدن عضله پیریفورمیس است. بنابراین موقع نشستن در صندلی ماشین یا دویدن بیشتر حس می شود. همچنین موقع بالا رفتن از پله ها، صبح هنگام برخواستن از خواب، فشار محکم و مستقیم روی عضله پیریفورمیس یا نشستن طولانی مدت درد تشدید می شود. با این وجود، بسیاری از موارد سیاتیک به دلیل سندرم پیریفورمیس نیستند.