اطلاعات بيماري

مسمومیت حاملگی - پره اکلامپسی (Preeclampsia)

پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی یک عارضه در دوران بارداری است که با فشار خون بالا و علائم آسیب به دیگر دستگاه های اندامی، بیشتر اوقات آسیب کبد و کلیه، خود را نشان می دهد. معمولا این عارضه پس از گذشت بیست هفته از بارداری در زنانی دیده می شود که فشار خون طبیعی داشته اند. حتی یک جهش کوچک در فشار خون ممکن است نشان دهنده پره اکلامپسی باشد.
اگر این بیماری بدون درمان رها شود ممکن است باعث مشکلاتی جدی و حتی مرگ برای مادر و جنین شود. اگر مادری دچار پره اکلامپسی شده باشد، تنها درمان او، زایمان خواهد بود.
اگر مادری خیلی زود دچار پره اکلامپسی شود، خود و پزشک معالجش برای به دنیا آوردن نوزاد با چالش بزرگی روبرو خواهند شد. ممکن است جنین به زمان بیشتری برای تکامل نیاز داشته باشد ولی شما نباید خود و نوزادتان را در معرض خطر مشکلات جسمی شدید قرار بدهید.

تشخیص:

برای تشخیص پره اکلامپسی می بایست پس از هفته بیستم بارداری، علاوه بر فشار خون بالا یکی از عوارض زیر را نیز داشته باشید:

پروتئین در ادرار (پروتئینوری)
کاهش میزان پلاکت
نقص عملکرد کبد
علائم دیگری از مشکلات کلیه به جز دفع پروتئین در ادرار
وجود مایع در ریه ها (ادم ریوی)
سردرد های جدید یا اختلالات دید

در گذشته تنها اگر فشار خون بالا بود و پروتئین در ادرار دفع می شد، پره اکلامپسی تشخیص داده می شد. اما اکنون کارشناسان می دانند که ممکن است فرد مبتلا به پره اکلامپسی باشد اما دفع پروتئین در ادرار نداشته باشد.
فشار خون بالای 90/140 میلی متر جیوه در بارداری طبیعی نیست. البته تنها یک بار خواندن فشار خون نشان دهنده ابتلا به پره اکلامپسی نیست. اگر فشار خونتان یک بار خارج از محدوده طبیعی بود یا بیش از یک بار فشار خونتان نرمال بود، پزشک پیگیرانه بر اندازه گیری فشار خون شما نظارت می کند.
اگر پس از چهار ساعت از اولین اندازه گیری، فشار خون برای بار دوم غیر طبیعی بود، پزشک به پره اکلامپسی مشکوک می شود و ممکن است از شما بخواهد برای اندازه گیری های بیشتر و آزمایش خون و ادرار به او مراجعه کنید.

آزمایش های مورد نیاز

اگر پزشک به پره اکلامپسی مشکوک شود می بایست آزمایش های خاصی را انجام دهید:

آزمایش خون
آزمایش ادرار
سونوگرافی جنین
تست بدون استرس یا بیوفیزیکال پروفایل

دلایل:

علت دقیق پره اکلامپسی چندین عامل را در بر می گیرد. کارشناسان بر این باورند که این عارضه در جفت ایجاد می شود. جفت اندامی است که در طول بارداری جنین را تغذیه می کند. درمراحل اولیه بارداری، عروق خونی جدیدی تشکیل شده و تکامل می یابند تا خون را به طور کامل به جفت برسانند.
در زنان مبتلا به پره اکلامپسی به نظر می رسد این رگ های خونی رشد یا عملکرد کاملی ندارند. آن ها باریک تر از رگ های عادی هستند و به شکل متفاوتی به سیگنال های هورمونی واکنش نشان می دهند و این امر موجب می شود میزان خونی که در آن ها جریان پیدا می کند کمتر باشد.
عوامل این رشد ناهنجار عبارتند از:

جریان خون ناکافی به رحم
آسیب عروق خونی
مشکلات سیستم ایمنی
وجود برخی از ژن ها
دیگر اختلالات فشار خون بالا در طول بارداری

پره اکلامپسی به عنوان یکی از چهار اختلال فشار خون بالا دسته بندی می شود که می توانند در طول بارداری رخ دهند. سه دسته دیگر عبارتند از:

فشار خون بالای (هایپرتنشن) حاملگی: زنان مبتلا به هایپرتنشن حاملگی، فشار خون بالا دارند، اما هیچ پروتئین اضافی در ادرار یا علائمی از آسیب اندامی در آن ها دیده نمی شود. برخی از زنان مبتلا به این عارضه در نهایت به پره اکلامپسی مبتلا می شوند.
فشار خون بالای (هایپرتنشن) مزمن: این عارضه در واقع فشار خون بالایی است که قبل از بارداری وجود داشته یا قبل از هفته بیستم ایجاد شده است. اما از آن جایی که فشار خون بالا معمولا نشانه ای ندارد، تشخیص آن به هنگام شروع سخت است.
پره اکلامپسی اضافه شده بر فشار خون بالای مزمن: این عارضه در زنانی که قبل از بارداری دچار فشار خون مزمن بوده اند رخ می دهد. اما پس از آن درطول بارداری این فشار خون وخیم تر شده و دفع پروتئین در ادرار یا دیگر مشکلات جسمانی نیز دیده می شود.

عوامل خطر ساز

پره اکلامپسی عارضه ای است که تنها در طول بارداری رخ می دهد و عوامل خطرساز آن عبارتند از:

داشتن سابقه پره اکلامپسی: داشتن سابقه خانوادگی یا شخصیِ این عارضه خطر ابتلا به آن را به طور چشمگیری بالا می برد.
فشار خون بالای مزمن: اگر در حال حاضر دچار فشار خون بالای مزمن باشید خطر ابتلا به پره اکلامپسی در شما بیشتر است.
بارداری اول: در بارداری اول خطر ابتلا به پره اکلامپسی بیشتر است.
همسر جدید: خطر ابتلا به پره اکلامپسی در هر بارداری با همسر جدید بیشتر از بارداری دوم یا سوم از همسر اول است.
سن: خطر پره اکلامپسی در مادران بسیار جوان و زنان بالای 40 سال بیشتر است.
چاقی: اگر چاق باشید خطر ابتلا به این عارضه در شما بیشتر است.
چند قلو زایی: خطر پره اکلامپسی در زنانی که دو قلو یا چند قلو باردار هستند بیشتر است.
فاصله بین بارداری ها: باردار شدن کمتر از دو سال از بارداری قبلی یا بیش از 10 سال از بارداری قبلی خطر پره اکلامپسی را بیشتر می کند.
داشتن سابقه برخی از عارضه ها: داشتن برخی عوارض پیش از باداری، مثل فشار خون بالای مزمن، میگرن، دیابت نوع یک و دو، بیماری های کلیوی، زمینه تشکیل لخته های خونی یا لوپوس، خطر پره اکلامپسی را افزایش می دهد.
لقاح آزمایشگاهی (آی وی اف): خطر پره اکلامپسی در مادرانی که به روش آی وی اف باردار می شوند بیشتر است.

مراقبت:

تنها راه درمان پره اکلامپسی، زایمان است. در این عارضه خطر ابتلا به سیژر، جدا شدن جفت، سکته مغزی و خونریزی های شدید تا مرحله افت فشار خون بالا می رود. البته اگر پره اکلامپسی در مراحل بسیار اولیه بارداری رخ دهد، زایمان اتفاق خوشایندی برای نوزاد نیست.
اگر دچار پره اکلامپسی شدید، پزشک به شما خواهد گفت هر چند وقت یک بار باید برای بررسی های قبل از زایمان مراجعه کنید. احتمالا این فواصل زمانی کوتاه تر از ملاقات های زنان باردار سالم خواهد بود. همچنین شما نیاز به آزمایش های خون، سونوگرافی و تست بدون استرس بیشتری نسبت به زنان باردار سالم دارید.
دارو ها

درمان های محتمل پره اکلامپسی

دارو های کاهنده فشار خون: اگر فشار خون به طور خطرناکی بالا رود، از داروهایی با نام آنتی هایپرتنسیو برای کاهش فشار خون استفاده می شود. عموما فشار خون زیر 90/140 میلی متر جیوه نیاز به درمان ندارد.

با وجود اینکه داروهای آنتی هایپرتنسیو متنوعی موجود است، برخی از آن ها برای بارداری ایمن نیست. در مورد اینکه آیا نیازی به مصرف چنین دارو هایی برای کنترل فشار خون دارید، با پزشک مشورت کنید.

کورتیکواستروئید ها: اگر مبتلا به پره اکلامپسی شَدید یا سندروم هلپ هستید، مصرف کورتیکواستروئید ها موقتا وضعیت کبد و عملکرد پلاکت ها را بهبود می دهد و به شما اجازه می دهد زمان طولانی تری بارداری کم خطر را تجربه کنید. کورتیکواستروئید ها می توانند به کامل تر شدن ریه نوزادان ظرف تنها 48 ساعت کمک کنند، این مرحله برای آماده شدن نوزاد نارس برای زندگی بیرون از رحم بسیار مهم است.
داروهای ضد انعقادی: اگر پره اکلامپسی شما شدید باشد، ممکن است پزشک دارو های ضد انعقادی مانند سولفات منیزیم تجویز کند تا از سیژر پیشگیری نماید.

استراحت مطلق

به طور معمول به مبتلایان به پره اکلامپسی تجویز استراحت در رختخواب می شود، اما از این کار در تحقیقات، نتایج مثبتی دیده نشده است. همچنین ممکن است استراحت مطلق باعث افزایش خطر تشکیل لخته خون شده و زندگی کاری و اجتماعی شما را تحت تاثیر قرار دهد. دیگر برای اکثر زنان استراحت در رختخواب تجویز نمی شود.

بستری در بیمارستان

ممکن است در موارد شدیدِ پره اکلامپسی ناچار به بستری شدن شوید. پزشک برای نظارت سلامت جنین و سنجش میزان مایع آمنیوتیک آزمایش های بدون استرس و پروفایل بیوفیزیکال را تجویز می نماید. کاهش مایع آمنیوتیک نشانه ای از خونرسانی ضعیف به جنین است.
زایمان
اگر در مراحل پایانی بارداری دچار پره اکلامپسی شوید، پزشک به سرعت زایمان القایی انجام خواهد داد. در تشخیص چگونگی و زمان زایمان القایی، آمادگی سرویکس(دهانه رحم)، اینکه شروع به باز شدن (اتساع)، نرم شدن و نازک شدن کرده است، یک عامل مهم محسوب می شود.
در موارد شدید، در نظر گرفتن سن جنینی نوزاد، یا آمادگی دهانه رحم امکان پذیر نیست. اگر صبر کردن ممکن نبود، پزشک به سرعت زایمان القایی انجام خواهد داد و یا دستور سی سکشن (سزارین سکشن) می دهد. مادر می بایست در طول زایمان سولفات منیزیم تزریقی دریافت کند تا از سیژر پیشگیری شود.
اگر پس از زایمان نیاز به مسکن داشتید از پزشک بپرسید چه دارویی مصرف کنید. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم فشار خون را افزایش می دهد.

خود مراقبتی

فهمیدن اینکه ممکن است بارداری پرخطری داشته باشید، ترسناک است. اگر پره اکلامپسی در مراحل پایانی بارداری تشخیص داده شد، ممکن است از اینکه قرار است زایمان القایی داشته باشید دچار هیجان و ترس شوید. اگر این عارضه زودتر در شما مشاهده شود، هفته های زیادی را با نگرانی از سلامت جنین طی می کنید.
علاوه بر صحبت با پزشک، دانستن بیشتر در مورد این عارضه بسیار کمک کننده است. در مورد پره اکلامپسی تحقیق کنید و مطمئن شوید که می دانید چه وقت باید با پزشک تماس بگیرید و چگونه باید شرایط بیماری و جنین را بررسی کنید. پس از آن بقیه زمان خود را به کاری مشغول شوید تا زمان زیادی برای فکر کردن و نگران شدن نداشته باشید.

پیشگیری

پژوهشگران به دنبال راهی برای پیشگیری از پره اکلامپسی هستند اما تا کنون هیچ روش دقیقی یافت نشده است. مصرف نمک کمتر، تغییر در نوع فعالیت ها، محدود کردن کالری مصرفی یا مصرف سیر یا روغن ماهی خطر این عارضه را کاهش نمی دهد. افزایش مصرف ویتامین C و E هیچ نتیجه مثبتی در بر نداشته است.
در برخی از تحقیقات رابطه ای بین کمبود ویتامین D و افزایش خطر پره اکلامپسی دیده شده است. این در حالی است که در تحقیقات دیگر هیچ رابطه ای میان این دو عامل دیده نشده است.

البته در برخی موارد می توانید خطر این عارضه را کم کنید:

مصرف آسپرین دوز پایین: اگر عوامل خاصی مانند داشتن سابقه پره اکلامپسی شدید، زایمان زودرس ناشی از پره اکلامپسی، فشار خون بالای مزمن یا سابقه بیماری کلیوی را دارید، پزشک مصرف روزانه آسپرین (بین 60 تا 81) میلی گرم را در اواخر سه ماهه اول تجویز می کند.
مصرف مکمل کلسیم: در برخی از ملل در زنانی که دچار کمبود کلسیم پیش از بارداری هستند و آن هایی که در طول بارداری کلسیم کافی از طریق رژیم غذایی دریافت نمی کنند، ممکن است مصرف مکمل کلسیم برای پیشگیری از پره اکلامپسی نتیجه بدهد.

توجه داشته باشید پیش از اقدام به بارداری، مخصوصا اگر دارای سابقه پره اکلامپسی بوده اید، بهتر است تا جایی که می توانید سلامت خود را به دست آورید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید این کار را انجام دهید و مطمئن شوید دیگر بیماری ها مثل دیابت کاملا تحت کنترل هستند.

علائم:

گاهی اوقات پره اکلامپسی هیچ علامتی ندارد. ممکن است فشار خون به آرامی بالا رفته یا اینکه جهش ناگهانی داشته باشد. کنترل فشار خون بخش مهمی از مراقبتهای قبل از زایمان است، زیرا اولین علامت پره اکلامپسی معمولا افزایش فشار خون است. فشار خونی که از 90/140 میلی متر جیوه بیشتر باشد طبیعی نیست (این اندازه گیری می بایست دو بار و در فاصله زمانی حداقل 4 ساعت انجام شود).
دیگر علائم و نشانه های پره اکلامپسی عبارتند از:

وجود پروتئین اضافی در ادرار (پروتئینوری) یا علائمی مبنی بر مشکلات کلیه
سردرد شدید
تغییراتی در بینایی، مثل نابینایی موقت، تاری دید یا حساسیت به نور
درد قسمت فوقانی شکم، معمولا زیر دنده های سمت راست
تهوع و استفراغ
کاهش دفع ادرار
کاهش پلاکت ها در خون (ترومبوسیتوپنی)
نقص عملکرد کبد
تنگی نفس، به علت تجمع مایع در ریه ها

پره اکلامپسی ممکن است موجب تورم و اضافه وزن ناگهانی (اِدِم)، مخصوصا در دست و صورت شود. اما این علائم در بسیاری از بارداری های عادی نیز رخ می دهد، بنابراین اینها علائم قابل اطمینانی برای تشخیص پره اکلامپسی نیستند.

عوارض

هر چه پره اکلامپسی شدیدتر باشد و زودتر شروع شود، خطر بیشتری مادر و جنین را تهدید می کند. ممکن است در این حالت نیاز به القای زایمان یا اینداکشن باشد.
اگر عارضه بالینی یا مشکلی برای زایمان وجود داشته باشد که می بایست زایمان سریعتر انجام شود، ممکن است ضرورت، انجام سزارین را ایجاب کند. پزشک شما در تصمیم گیری این که کدام روش زایمان برای شرایط شما بهتر است به شما کمک می کند.
عارضه های ناشی از پره اکلامپسی به قرار زیر است:

محدودیت رشد جنین: پره اکلامپسی روی سرخرگ های خون رسان به جفت تاثیر می گذارد. اگر جفت خون کافی دریافت نکند، خون و اکسیژن رسانی به جنین ناکافی خواهد بود و مواد مغذی کمتری دریافت خواهد کرد. این فرایند منجر به کندی رشدی به نام محدودیت رشد جنین، وزن کم هنگام تولد و زایمان زودرس خواهد شد.
زایمان زودرس: اگر دچار پره اکلامپسی با علائم شدید باشید، ممکن است برای حفظ جان خود و کودک نیاز به زایمان زودرس پیدا کنید. ممکن است نارس بودن نوزاد منجر به مشکلات تنفسی و مشکلات دیگری برای نوزاد شود. پزشک به شما کمک می کند زمان مناسب زایمان را متوجه شوید.
جدا شدن جفت: پره اکلامپسی خطر جدا شدن جفت را افزایش می دهد. جدا شدن جفت عارضه ای است که در آن جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم جدا می شود. جدایی شدید جفت می تواند منجر به خونریزی شدید شود. این عارضه تهدید کننده زندگی مادر و جنین است.
سندروم هلپ HELP: این نام که معرف سه عامل همولیز (تخریب گلول های قرمز خون)، بالا رفتن آنزیم های کبدی و افت پلاکت است، نوع شدیدی از پره اکلامپسی است که می تواند به سرعت تبدیل به عارضه تهدید کننده زندگی برای مادر و جنین شود. علائم سندروم هلپ شامل تهوع ، استفراغ، سردرد و درد سمت راست قسمت فوقانی شکم می شود. این سندروم خیلی خطرناک است زیرا نشان دهنده آسیب به چند دستگاه اندامی در بدن می باشد. گاهی اوقات ممکن است سندروم هلپ به یکباره ایجاد شود. حتی قبل از اینکه فشار خون بالا در مادر تشخیص داده شود، همچنین ممکن است هیچ علامت و نشانه ای نداشته باشد.
اکلامپسی: وقتی پره اکلامپسی کنترل نشود، اکلامپسی ایجاد می شود. این عارضه در واقع پره اکلامپسی به همراه تشنج (سیژر) می باشد. پیش بینی این که در کدام مادر، پره اکلامپسی آن قدر شدید خواهد شد که منجر به اکلامپسی شود، بسیار سخت است. اغلب اوقات هیچ نشانه یا علامت هشداری برای پیش بینی اکلامپسی وجود ندارد، از آن جایی که اکلامپسی پیامدهای شدیدی برای مادر و جنین در پی دارد، زایمان، بدون در نظر گرفتن سن جنین، ضروری است.
آسیب به دیگر اندام ها: ممکن است پره اکلامپسی منجر به صدمات کلیوی، کبد، ریه، قلب یا چشم شده و باعث بروز سکته مغزی یا دیگر جراحات مغزی شود. میزان صدمه به اندام های دیگر به شدت پره اکلامپسی بستگی دارد.
بیماری های قلبی عروقی: ابتلا به پره اکلامپسی خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را در آینده بیشتر می کند. اگر فرد چند بار دچار پره اکلامپسی شده باشد و یا زایمان زودرس را تجربه کرده باشد، این خطر بیشتر می شود. برای کاهش این خطر سعی کنید پس از زایمان وزن خود را در محدوده ایده آل حفظ کنید، انواع میوه ها سبزیجات را مصرف کنید، به طور منظم ورزش کنید و سیگار نکشید.