کیفوز - قوز کمر (Kyphosis)
کیفوزهایی که در اثر کهولت سن ایجاد می شوند، معمولا در پی تضعیف ستون فقرات ناشی از پوکی استخوان پدید می آیند. پوکی استخوان در این مرحله سبب شکستگی و کامپرشن (شکستگی های پیاپی مهره های روی هم) مهره های ستون فقرات می شود. دیگر انواع کیفوز که در خردسالان و نوجوانان دیده می شود غالبا در اثر شکستگی کامپرشن ستون فقرات یا ناهنجاری های ستون فقرات در طول زمان رخ می دهد.
کیفوز خفیف مشکلات زیادی ایجاد نمی کند، اما موارد شدید این عارضه موجب ایجاد درد و بد شکلی می شوند. درمان کیفوز به سن بیمار، علل انحنای ستون فقرات و اثرات آن بستگی دارد.
تشخیص:
در صورتیکه از حالت غیرطبیعی انحنای مفصل کمر فرزندتان نگران هستید به پزشک مراجعه کنید فقط پزشک میتواند بروز اختلال قوز کمر و انحنای غیرطبیعی ستون فقرات را تشخیص دهد. در حین معاینه پزشک ممکن است سوالاتی راجع به وضعیت کامل سلامتی بدن بپرسد و بیمار را به صورت فیزیکی معاینه کند. معاینه پزشک شامل 3 مرحله است:
1-معاینه فیزیکی: در این مرحله پزشک مفصل کمر و ستون مهره ها را به صورت فیزیکی معاینه میکند وحالت غیرطبیعی مفصل را ارزیابی میکند
2-تست خم شدن به جلو: در این تست پزشک از بیمار درخواست میکند که از ناحیه کمر به سمت جلو خم شود. با این کار انحنای ستون فقرات مشخص تراست و پزشک میتواند گرد شدن آنرا یا انحنای زاویه دار را ارزیابی کند به انحنای زاویه دار بدشکلی (gibbus) گفته میشود. هنگام خم شدن راحت تر میشود این بدشکلی را مشاهده کرد برای پزشک مشاهده قوز پشت زمانیکه به سمت جلو خم می شوید آسان تر است، قوز کمر انحنای غیرطبیعی در ناحیه قفسه سینه و ستون مهره های مفصل کمر است.
3-تست میزان حرکت مفصل: پزشک هم چنین از بیمار در خواست میکند به جلو، عقب، طرفین خم شود و بچرخد افرادی که دچاراختلال قوز کمر باشند برایشان انجام چنین حرکاتی دشوار است.
4-کنترل سیستم اعصاب بدن: در مرحله بعد پزشک سیستم اعصاب بدن را ارزیابی میکند سیستم اعصاب بدن شامل مغز، نخاع وعصب هایی که در بدن امتداد دارند است.
5-تست های عکس برداری: با انجام تست اشعه ایکس در حالت ایستاده، خوابیده پزشک میتواند ستون مهره ها را از ابعاد مختلف از قسمت پشت و کنار مشاهده کند در صورتیکه پزشک اختلال عصب را برای شما تشخیص داد تست دیگری به نام ام آرآی را به شما توصیه میکند تست ام آر ای تصاویری واضحی ازجزئیات مفصل در اختیارپزشک قرارمیدهد و پزشک میتواند همه ساختارهای ستون مهره ها را مشاهده کند و قوز کمر را تشخیص دهد.
دلایل:
- پوکی استخوان: این اختلال ضعف استخوانی منجر به شکستن مهره ها (شکستگی کامپرشن) می گردد. پوکی استخوان در سالمندان، به خصوص در زنان و افرادی که به مدت طولانی کورتیکو استروئید مصرف کرده اند، بسیار شایع است.
- دژنراسیون یا فرسودگی دیسک: دیسک با ساختاری نرم و گرد، در میان مهره های ستون فقرات مثل یک بالش عمل می کند. با افزایش سن این دیسک ها خشک و کوچک شده و کیفوز را بدتر می کنند.
- بیماری شوئرمن: این بیماری که با نام کیفوز شوئرمن نیز شناخته می شود، اصولا در طول جهش رشدی قبل از بلوغ رخ می دهد. پسران بیش از دختران در معرض این بیماری قرار دارند. پس از اتمام رشد کودک، احتمال افزایش قوس کمر او نیز بالا می رود.
- نقائص هنگام تولد: اگر ستون فقرات جنین در رحم مادر به درستی تشکیل نشود، ممکن است این عدم تشکیل صحیح مهره ها موجب عارضه کیفوز گردد.
- سندروم ها: کیفوز در کودکان می تواند در اثر سندورم های خاصی مانند سندروم مارفان یا بیماری پرادرویلی بروز کند.
- سرطان و درمان آن: سرطان ستون فقرات موجب تضعیف مهره ها و افزایش احتمال شکستگی کامپرشن می شود. همچنین وقتی از شیمی درمانی و پرتو درمانی برای درمان سرطان بهره گرفته می شود، احتمال شکستگی افزایش می یابد.
مراقبت:
دارو ها
- مسکن ها: اگر داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن جوابگو نباشند، پزشک دارو های قویتری را تجویز می کند.
- داروهای پوکی استخوان: در بیشتر افراد سالمند کیفوز اولین نشانه ابتلا به پوکی استخوان است. داروهای تقویت کننده استخوان می توانند فرد را در پیشگیری از شکست بیشتر ستون فقرات که موجب وخامت کیفوز می شوند، یاری نمایند.
تراپی ها
- ورزش: تمرین های کششی موجب افزایش انعطاف ستون فقرات و تسکین درد کمر می شود. همچنین تمریناتی که ماهیچه های شکمی را تقویت می کنند، در بهبود وضعیت فرد موثرند.
- بستن بریس ها: کودکان مبتلا به بیماری شوئرمن با پوشیدن بریس در زمان رشد استخوان ها، می توانند پیشرفت کیفوز را متوقف کنند.
- سبک زندگی سالم: حفظ کردن بدن در محدوده وزن سالم و انجام فعالیت های فیزیکی منظم در جلوگیری از درد و تسکین علائم کیفوز موثر است.
- حفظ تراکم استخوان در محدوده سالم: رژیم غذایی دارای کلسیم و ویتامین D و غربالگری منظم تراکم استخوانی بخصوص در کسانی که در خانواده با سابقه پوکی استخوان یا شکستگی استخوان زندگی می کنند، در جلوگیری از ضعف استخوان، شکستگی کامپرشن و ابتلا به کیفوز موثر است.
اعمال جراحی و دیگر اعمال
متداول ترین عمل جراحی، فیوژن ستون فقرات نام دارد و تعداد دو یا بیشتر از مهره های آسیب دیده را به طور دائمی به هم متصل می کند. جراح، تکه هایی استخوان را بین مهره ها قرار داده و تا زمانی که ستون فقرات به وضعیت صحیح ترمیم شوند، مهره ها را با پیچ و مهره های فلزی به هم می بندد.
علائم:
کیفوز می تواند منجر به عارضه های زیر شود:
- ایجاد تصویر نامناسب از بدن فرد در ذهن خودش: وجود قوس پشت یا بستن بریس برای تصحیح آن، تصویر ذهنی نامناسبی در ذهن افراد، خصوصا نوجوانان، به جا می گذارد.
- درد کمر: در برخی موارد، ناهمترازی ستون فقرات موجب درد می شود. این درد می تواند شدید تر شده و یا حتی موجب ناتوانی حرکتی گردد.
- کاهش اشتها: در انواع شدیدتر این عارضه، انحنای پشت موجب فشرده شدن شکم و کاهش اشتها می شود.